Τρίτη 28 Ιανουαρίου 2014

Συνεδρία 38: Μεταξύ Σφύρας και Άκμονος




Έξω βρέχει και εγώ έχω να πάω σε ένα συνέδριο, περίπου 200 μέτρα από το γραφείο. Αρκετά κοντά για να σκέφτεσαι να ανοίξεις ομπρέλα και αρκετά μακριά για να προλάβεις να γίνεις μούσκεμα και να παρουσιαστείς στο συνέδριο σαν άστεγος. Το θέμα του συνεδρίου ήταν η πολιτική βία και η δική μου συνεισφορά ήταν να καταγράψω το τι θα ειπωθεί για τη Συρία. Αυτό όμως που μου τράβηξε το ενδιαφέρον ήταν το debate για την Ουκρανία.

Στην Ελλάδα της κρίσης επικρατεί η άποψη ότι οι Ουκρανοί είναι κάτι πλανεμένοι άσχετοι που δε βλέπουν τι γίνεται στον Ευρωπαϊκό Νότο και θέλουν να μπουν στην ΕΕ, από τη μία. Από την άλλη, επικρατεί η θεώρηση (και όχι η θεωρία) ότι η ΕΕ είναι το ορθό πεπρωμένο όλων των κρατών που ανήκουν γεωγραφικά στην Ευρώπη. Αυτές οι απόψεις στηρίζονται σε μια πρακτική που εξάγει συμπεράσματα μόνο από ίδιες εμπειρίες. Στη γλωσσολογία αυτό ονομάζεται ‘πραγματική’ (pragmatics). Αναλύεται δηλαδή ένα μήνυμα που εκπέμπεται από 1 πομπό όπως αυτό εκλαμβάνεται και αναλύεται από διάφορους δέκτες. Είναι όμως λίγο πιο πολύπλοκα τα πράγματα, ειδικά όταν οι πομποί είναι πάνω από ένας.

Η Ουκρανία είναι μια μεγάλη σε έκταση χώρα. Εκτός από το Σεφτσένκο και τη Ρουσλάνα παράγει αρκετό ουράνιο, πολύ λιγνίτη και κάρβουνο, έχει μεγάλη παραγωγή σιτηρών και μετριοπαθή βότκα. Ιστορικά, ακροβατούσε μεταξύ Ανατολής και Δύσης, όχι όσο η Πολωνία, αλλά η χώρα ήταν χωρισμένη στα δύο. Από τσαρικό έδαφος σε Σοβιετική χώρα θα μου πείτε πότε είχε σχέση με τη Δύση; Κι όμως οι Ουκρανοί όπως και οι Πολωνοί θεωρούσαν για πολλά χρόνια εαυτούς έθνος χωρίς κράτος. Ότι πάντα βρισκόντουσαν κάτω από τη Ρωσική κυριαρχία, είτε με τη μορφή του Τσάρου, είτε με εκείνη της ΕΣΣΔ, ενώ στην πραγματικότητα θα έπρεπε να είναι πιο κοντά στις Γερμανικές χώρες. Έτσι, όταν οι Ναζί εισέβαλαν στην Ουκρανία, πάρα πολλοί Ουκρανοί τάχθηκαν με το πλευρό του άξονα και πολέμησαν με το πλευρό τους.

Οι Ρώσοι από την πλευρά τους θεωρούν από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου ότι αυτά τα εδάφη είναι το φυσικό στρατηγικό ανάχωμα της Ρωσίας εναντίον της Δύσης. Από τη Συνθήκη της Βεστφαλίας και μετά, ειδικά την περίοδο των Μεγάλων Δυνάμεων, η Ρωσία χρειαζόταν τέτοια αναχώματα για τη στρατηγική της ύπαρξη. Άλλωστε, η κεντρική αμυντική στρατηγική των Ρώσων όσον αφορά την επιβίωσή τους ήταν να δίνουν χώρο, δηλαδή έδαφος, ώστε να χρησιμοποιήσουν το χρόνο και τον καιρό υπέρ τους προετοιμαζόμενοι για τη μία, την καθοριστική μάχη. Το έκαναν με το Ναπολέοντα, το έκαναν και με τους Ναζί εξαιρετικά επιτυχημένα. Και στις δύο περιπτώσεις η προετοιμασία ήταν τόσο καλή που την αντεπίθεση των Ρώσων μπορούσε να ανακόψει μόνο μια συνθήκη ειρήνης. Πρακτικά, να τελειώσει και επίσημα ο πόλεμος. Ως εκ τούτου, οι Ρώσοι θεωρούν ότι η Ουκρανία είναι έδαφος της δικής τους σφαίρας επιρροής. Και ως μεγάλη δύναμη είναι διατεθειμένη να υπερασπιστεί αυτό της το δικαίωμα, χωρίς να ενδιαφέρεται για το τι επιθυμεί η ίδια η Ουκρανία.

Η ΕΕ από την πλευρά της φυσικά και θέλει την Ουκρανία στους κόλπους της. Όσο η ΕΕ έχει εκπέσει απλώς σε μια Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου, κάθε νέα αγορά με τόσο κόσμο είναι ευπρόσδεκτη. Επίσης, μια προσθήκη που δίνει στην ΕΕ πλεονέκτημα στις συζητήσεις που κάνει με τη Ρωσία στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας. Στο τελευταίο κομμάτι και οι ΗΠΑ θα έκαναν πάρτυ. Μια Ουκρανία έξω από τη Ρωσική ζώνη σημαίνει τεράστια συμβόλαια σε εξοπλιστικά και κατασκευές. Και φυσικά κάθε χτύπημα στους Ρώσους είναι ευπρόσδεκτο.

Πηγαίνοντας ξανά στην Ουκρανία, εδώ υπάρχει ένα μεγάλο δίλημμα με πολλά παρακλάδια. Η παραμονή στη Ρωσική σφαίρα επιρροής διατηρεί το ιστορικό συνεχές, αλλά είναι αντίθετο με αυτό το οποίο ονειρεύονται οι Ουκρανοί ως πεπρωμένο του έθνους τους (χωρίς να μπαίνουμε σε αναλύσεις ως προς αυτό, εξετάζεται το τι σκέφτονται οι ίδιοι). Αυτό έχει όμως και κάποια προνόμια, κυρίως ενεργειακά. Παρόλο που στο παρελθόν η Ρωσία έχει κλείσει δύο φορές τις στρόφιγγες του φυσικού αερίου, η τιμή στην οποία το προμηθεύεται η Ουκρανία είναι αστεία. Κάτι που εκνευρίζει πολύ τους Γερμανούς που παίρνουν το ίδιο αέριο σε πολύ υψηλότερη τιμή. Γι’ αυτό άλλωστε η ΕΕ έθεσε προαπαιτούμενο για την είσοδο της Ουκρανίας στην ΕΕ την αύξηση των τιμολογίων κατά περίπου 40%.

Για να το κάνουμε χειρότερο, μόλις προχθές η Ουκρανία πήρε δάνειο από τη Ρωσία ύψους περίπου έξι δις δολλαρίων για την ανανέωση των πυρηνικών αντιδραστήρων της. Για να γίνει αντιληπτό το ποσό, η Βρετανία διστάζει να ανακαινίσει ένα αντιδραστήρα και προτίθεται να κατασκευάσει καινούριο γιατί το κόστος ανακαίνισης υπερβαίνει τα δέκα δις στερλίνες. Οι Ρώσοι δίνουν έξι σε δολλάρια για τρεις αντιδραστήρες, ποσό που είναι τουλάχιστον ευκαιρία. Όμως αυτές οι προσφορές γίνονται υπό την προϋπόθεση ότι θα μείνουν υποτελείς της Μόσχας.

Η είσοδος στην ΕΕ θα έχει και μια παράπλευρη αλλαγή σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο. Η ΕΕ αντιπροσωπεύει τον… αντι-Ρωσισμό. Όσο η Ουκρανία διοικείται από την ίδια ολιγαρχία που είναι συνδεδεμένη με τα Ρωσικά συμφέροντα, κάθε μεταστροφή από αυτή τη γραμμική κυβερνητική πρακτική από τους πολίτες θεωρείται ευτυχία. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι οι Ουκρανοί δεν έχουν ζυγίσει καλά τις επιλογές, διότι η συζήτηση γίνεται σε λάθος βάση. Είναι τόσο μεγάλη η επιθυμία να ξεφορτωθούν την κυβερνώσα ολιγαρχία που δεν κοιτάνε τα υπέρ και τα κατά κάθε επιλογής. Έχουν μπει και σε ένα κυκεώνα πολιτικής βίας με αντιδράσεις στους δρόμους, με τη συνακόλουθη ακραία βία της αστυνομίας που έχει ως αποτέλεσμα νεκρούς. Και αυτό δε βοηθά την κουβέντα, τοποθετεί την Ουκρανία μεταξύ σφύρας και άκμονος.     

4 σχόλια:

  1. Και ηθελα να σε ρωτήσω για αυτό, με πρόλαβες! Νόμιζα ότι ιστορικά οι Ουκρανοί είχαν πρόβλημα και με τους Πολωνούς εκτός από τους Ρώσους, ενώ με τους Ρώσους έχουν και κοινές ρίζες αν δεν κάνω λάθος και διαχωρίστηκαν από την Μογγολική κατοχή. Πως γίνετια να έχουν εχθρότητα μεταξύ τους; Επίσης νομίζω ότι ζούσαν πολλοί γερμανοί στην Ουκρανία πριν τον ΒΠΠ και αυτοί συνεργάστηκαν με τους Ναζί, όπως οι Σουδήτες στην Τσεχία. Το πεπρωμένο τους λες οτι νομίζουν ότι είναι αντι-ρωσσικό; Γιατί; Πάντως επί ΕΣΣΔ ήταν από τις ευνοημένες σοβιετικές δημοκρατίες, πως τώρα δεν γουστάρουν τοτς Ρώσους; Και από ορθοδοξία είναι καλυμμένοι, εκτός αν ΄παίζει Ουνία κάργα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μετά το Χολοντομόρ δεν μπορείς να πεις οτι ήταν ευνοημένοι οι Ουκρανοί.
      Ακόμα και αν τους πηγαίνανε το πρωινό στο κρεβάτι οι Ρώσοι για όλες τις επόμενες δεκαετίες.

      Διαγραφή
  2. Αταραξία έχει δίκιο ο Λύκος. Το ζήτημα είναι ότι η χώρα είναι χωρισμένη στα 2. Το Ανατολικό κομμάτι είναι Ρωσόφιλο και το Δυτικό Γερμανόφιλο. Δεν είναι ακριβώς εχθρότητα, αλλά παραδοσιακή, ρεαλιστική αντιπαλότητα με όρους εθνικού συμφέροντος. Επί ΕΣΣΔ είχαν κάποια προνόμια λόγω ισχυρής αμυντικής βιομηχανίας και βιομηχανίας ηλεκτρονικών. Ειδικά την περίοδο Χρουτσέφ, ο οποίος καταγόταν από εκεί. Αλλά τίποτα παραπάνω. Με τους Πολωνούς και έχουν και το θρησκευτικό ζήτημα, καθότι οι Πολωνοί είναι καθολικοί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Και τώρα γιατρέ μου; Πάμε για διχοτόμηση; Οι ναζί στο Εσωτερικών, απαγόρευση άλλων γλωσσών και κομμουνιστών και όλα αυτά ευλογημένα από την δημοκρατική ευρώπη και την εξαγωγό ελευθερίας Αμερική; Επανάσταση ή πραξικόπημα; Και η μαριονέττα του Πούτιν κλαίει που δεν θα έχιε άλλο την κουτάλα; Στέκεται η Ουκρανία τώρα χωρίς την Ρωσία, ενεργειακά, χρηματοδοτικά, οικονομικά, στρατιωτικά; Θα κάτσει ήσυχη η αρκούδα ή θα αρπάξει την Κριμαία; Ήττα θα είναι και αυτό, από ολόκληρη χώρα να ελέγχει μόνο το φιλέτο ή νίκη; Η Συρία και η ναυαγισμένη Γενεύη 2 τί σχέση έχουν; Μήπως ο Ταγίπ δεν είναι τόσο κακός πια, και αναγκάστηκε να πατάξει τους εξτρεμιστές; Ή ήρθε η ώρα του να πάρει το ελικόπτερο; Ή θα παίξει καμμια τρελή ζεμπεκιά και να χειροκροτάει ο Βλαδίμηρος. Είναι πολλά τα ερωτήματα, ή ίσως λίγα; Διότι θέλω να ρωτήσω, επειδή όλο γύρω γύρω μας πάει (Λιβύη, Αίγυπτος, Συρία Τουρκία, Ουκρανία), θα έρθει και σε τα μας καμμία πραξικοπηματικοεξέγερση; Στα Σκόπια, μήπως οι αλβανοί θα κουνηθούν; Θα παραμείνουμε κατά Σαμαρά όαση σταθερότητας ή θα χορέψουμε κανά χασαποσέρβικο; Να στματήσω γιατρέ μου ή θα απαντήσεις ότι προαιρείσαι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή