Δευτέρα 13 Ιανουαρίου 2014

Συνεδρία 36: Ένα τραγούδι για το χειμώνα





Αντίθετα με την άνοιξη και το καλοκαίρι που είναι χιλιοτραγουδισμένες εποχές, ο χειμώνας ζει στην παρανομία του πενταγράμμου. Για καλή του τύχη υπάρχουν μέσα του, από διαστροφή εκείνων που τοποθέτησαν χρονικά τις γιορτές, μερικά από τα πιο σημαντικά σημεία της περιοδικότητας του χρόνου. Έτσι υπάρχουν μερικά άσματα να υμνήσουν Χριστούγεννα και νέο έτος, αλλά για το χειμώνα δεν. Οι εραστές του χειμώνα ζουν στο περιθώριο του κοινωνικά αποδεκτού.

Στο ίδιο περιθώριο βρίσκονται και άλλες ομάδες του πληθυσμού, όπως οι ομοφυλόφιλοι. Και αν στις Δυτικές κοινωνίες η παρουσία τους έχει αρχίσει να γίνεται αποδεκτή (όχι πλήρως, ακόμα βρισκόμαστε στην αρχή) στα σπορ αυτό ακόμα παραμένει taboo, ακόμα και στις πιο απελευθερωμένες κοινωνίες όπως αυτές της Βρετανίας και της Γερμανίας. Η πρόσφατη περίπτωση του Thomas Hitzlsperger έφερε στο προσκήνιο ξανά αυτό το taboo μεταξύ ομοφυλοφιλίας και αθλητισμού. Είναι όμως έτσι απλά τα πράγματα;

Στις κοινωνικές επιστήμες εδώ και περίπου 60 χρόνια γίνεται μια βασική διάκριση στην ανάλυση. Έχω ξαναπεί για την έλλειψη φαντασία των Ελλήνων μεταφραστών όσον αφορά έννοιες που δημιουργήθηκαν μετά την αρχαία Ελλάδα. Έτσι έχουν μεταφράσει τα sex και gender ως ‘φύλο’ και τα δύο. Για να κάνω ξεκάθαρο αυτό που θέλω να πω αναγκαστικά θα χρησιμοποιήσω τους Αγγλικούς όρους. Το sex δεν αναφέρεται αποκλειστικά στην ερωτική πράξη, αλλά στη διάκριση μεταξύ άντρα και γυναίκας, με φυσιολογικούς, ανατομικούς όρους. Είναι το πώς γεννιέται κανείς, τι σωματικά, ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά φέρει. Το gender αναφέρεται στη διάκριση αρσενικού-θηλυκού. Έχει να κάνει με την ψυχολογία, τον αυτοπροσδιορισμό του ατόμου και τη σεξουαλικότητά του. Τα δύο μπορεί να συμπίπτουν, μπορεί και όχι.

Το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας στον αθλητισμό και κυρίως τον ομαδικό (όχι απαραίτητα όπως θα εξηγήσω παρακάτω) έχει να κάνει με το gender και όχι με το sex. Τα ομαδικά αθλήματα επαφής, όπως είναι το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το rugby έχουν ως βασικά χαρακτηριστικά στοιχεία που το συλλογικό ασυνείδητο έχει συνδέσει με τις αρσενικές αξίες. Αξίες όμως η ρώμη, η δύναμη, η αντιπαλότητα, η επιθετικότητα έχουν ταυτιστεί με τον άντρα. Έτσι το αντιλαμβάνεται και το κοινό, πράγμα που φαίνεται ξεκάθαρα από τη δημοφιλία που έχουν τα γυναικεία τμήματα των αθλημάτων που ανέφερα παραπάνω. Κάτι που δε συμβαίνει στα ομαδικά αθλήματα που δεν έχουν σωματική επαφή, όπως το βόλεϊ, ή τα ατομικά, όπου η εξαιρετική αθλήτρια έχει το ίδιο status με τον εξαιρετικό αθλητή.

Το ζήτημα περιπλέκεται περισσότερο επειδή ο αθλητισμός από τη δεκαετία του 1980 και μετά λειτουργεί με όρους της βιομηχανίας του θεάματος. Το κοινό πηγαίνει στα γήπεδα για να δει μάχες. Παίχτες να χτυπιούνται, να αγωνίζονται, να ματώνουν. Η αρρενωπότητα είναι τόσο καταλυτική που τα μειωτικά συνθήματα για τους αντιπάλους παίχτες, διοικούντες και οπαδούς παίζουν πολύ με το πόσο ‘άντρες’ δεν είναι. Φυσικά, όταν δεν αναφέρονται στον επαγγελματικό προσδιορισμό των μανάδων τους. Ως αποτέλεσμα, ο ομοφυλόφιλος παίχτης επιβεβαιώνει όλον αυτόν το χλευασμό. Η ομάδα του κατευθείαν θα φέρει την ταμπέλα των ‘φλώρων’, ‘gays’, κτλ επειδή θα τον έχει στο ρόστερ της. Για να κάνει καριέρα, πρέπει να παραμείνει σιωπηλός, διότι αυτό απαιτεί η βιομηχανία, το κοινό.

Όσο μεγαλύτερη είναι η δημοφιλία του αθλήματος τόσο πιο δύσκολο γίνεται για τον ομοφυλόφιλο παίχτη να μην προσποιείται ή να κρύβεται. Εκτός αν είναι τόσο αδιάφορος γι’ αυτό ή τόσο μεγάλο αστέρι στο άθλημά του που μια τέτοια δημόσια παραδοχή δε θα θέσει σε κίνδυνο την καριέρα του. Ο παίχτης του rugby Ben Cohen είχε δηλώσει ότι είναι ομοφυλόφιλος όσο ήταν ακόμα παίχτης και όχι μετά την αποστρατεία του, όπως έχουν κάνει οι περισσότεροι, περιλαμβανομένου και του Hitzlsperger. Όμως ο Cohen (έχει σταματήσει από το 2012) ήταν ο καλύτερος παίχτης του κόσμου στο άθλημά του. Ήταν ήδη φτασμένος και η οποιαδήποτε τέτοια δήλωση δε θα έθετε σε κίνδυνο την καριέρα του. Ο καλύτερος κάνει ότι θέλει. Αντίθετα ο Ουαλός Gareth Thomas ανακοίνωσε ότι είναι gay λίγους μήνες πριν τελειώσει την καριέρα του, ενώ είχε παντρευτεί (γυναίκα) και είχε και ένα παιδί. Μάλιστα στη δήλωσή του επέμενε ότι είναι πρώτα από όλα άνθρωπος και ‘Μακάρι να μην ήμουν ομοφυλόφιλος’. Το image φυγείν αδύνατον και δεν ήταν και κακός παίχτης.

Και πάμε τώρα στο hard core παράδειγμα. Από μικροί τα αγοράκια πλακωνόμασταν στη γειτονιά, στην αλάνα, στην αυλή του σχολείου, κτλ για να επιβληθούμε. Αυτή η νοοτροπία του Alpha-male περικλείεται ολοκληρωτικά στο άθλημα της πυγμαχίας. Ο Πορτορικανός boxer Orlando Cruz, δήλωσε ανοικτά ότι είναι gay και μάλιστα ανακοίνωσε και ημερομηνία γάμου με τον εκλεκτό της καρδιάς του. Ο ίδιος έχει δεχτεί πολλές σεξιστικές επιθέσεις από το κοινό γι’ αυτό και ουσιαστικά έχει κατευθύνει το dirty talking των αντιπάλων του. Όμως ξαφνικά ήταν δύσκολο να βρει αντιπάλους, διότι α) κανείς δεν ήθελε να χτυπήσει μια αδερφή και β) κανείς δεν άντεχε να χάσει στο ξύλο από μια αδερφή. Τότε θα καταστρέφονταν η καριέρα του straight! Δύσκολη η εξίσωση για τη show-biz.

Τα παραπάνω όμως καταδεικνύουν ότι η δημοσιοποίηση της ομοφυλοφιλίας του Hitzlsperger δεν ήταν πράξη γενναιότητας όπως γράφτηκε στον τύπο. Όσο κινδύνευε η καριέρα του από μια τέτοια δημόσια δήλωση προτίμησε να παραμείνει σιωπηλός. Το ότι έκρινε με βάση το συμφέρον του δεν είναι κακό, αλλά δεν τον μετατρέπει σε γενναίο. Προτίμησε να κρύβει αυτήν την πλευρά του εαυτού του από τη δημόσια σφαίρα και να παρουσιάζει μόνο ότι έχει να κάνει με το γήπεδο καθεαυτό. Ειλικρινά, θα προτιμούσα το ποδόσφαιρο, που τόσο αγαπώ, να μη λειτουργούσε με όρους show-biz. WAGs και λοιπές αηδίες να παραμένουν στην αφάνεια. Όμως δεν είναι έτσι και ο κάθε παίχτης πρέπει να ζυγίζει τις δηλώσεις που μπορεί να του καταστρέψουν την καριέρα. Και μέσα σε αυτές είναι και η παραδοχή της ομοφυλοφιλίας, που στην πραγματικότητα είναι παντελώς άσχετη με τις τεχνικές και τακτικές ικανότητες που απαιτεί το άθλημα. Ακόμα και με τις σωματικές, διότι το σώμα εμπίπτει στο sex και όχι στο gender. Όμως μόνο ο Cruz είχε την τόλμη, όταν ήταν ακόμα χειμώνας, να πει ένα τραγούδι για το χειμώνα.      

3 σχόλια:

  1. Τα πες όλα. Παρόλη την -τρομάρα μου- προοδευτικότητα που κοκορεύομαι ότι με διακρίνει, νομίζω ότι δεν θα απέφευγα να αισθανθώ περίεργα αν παίκτουρας της ομαδάρος μου παραδεχόταν ότι είναι γκέουλας. Θα ήθελα βέβαια να διαθέτει την πνευματικότητα ώστε να το γυρίζει μπούμερανγκ εναντίον των αλλοπίστων. χμ μπορώ ήδη να σκεφτώ ευφάνταστα συνθήματα που θα ταπώναν τα φλλώρια της αντιπάλου εξεδρός. "Στηθήτε να σας σκίσει ένας γκέη, ευρωπαίοι, ευρωπαίοι" Άλλωστε ένας ομοφυλόφιλος άνδρας μόνο άνδρας μπορεί να είναι, καθώς αν δεν ήταν άνδρας δεν θα μπορούσε να είναι ομοφυλόφιλος... άνδρας! Με εννοείτε τον ανόητο, έτσι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Είδες Αταραξία ότι και εσύ θα αισθανόσουν περίεργα, για τον παίχτουρα. Γι αυτόν όμως θα το ξεπερνούσες, επειδή θα έκανε πράγματα και θάματα. Αν ήταν κάποιος που απλώς συμπλήρωνε το ρόστερ, το πιθανότερο είναι ότι θα έπαιρνε πόδι πολύ γρήγορα.

    Όσο για το σύνθημα, νομίζω ότι αν το διάβαζε ο Τάκης Τσουκαλάς, θα ίσιωναν οι μπούκλες του από τη συγκίνηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. καλά, το παίκτουρας αναφέρθηκε μόνο επειδή θα έπαιζε στην ομαδάρα, άρα... αναγκαστικά μόνο παίχτουρας μπορεί να είναι.
    Πάντως υπάρχει πολύ απόσταση ακόμα να διανυθεί και από τις δύο πλευρές, ετερόφυλόφιλη πλειονότητα και ομοφυλόφιλη μειονότητα, για να λέμε ότι είμαστε εντάξει σαν κοινωνία.
    Τέλος, στην σημερινή κατάσταση, θέλει πολλά κιλά αρχίδια να παραδεχθεί ένας εν ενεργεία αθλητής ότι έιναι ομοφυλόφιλος. Όπότε γεισασίν του μάγκα, προσωπικά δεν ξέρω αν θα το αποτολμούσα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή