Συνεδρία 34: Χριστουγεννιάτικη Κάρτα Από Μία Πόρνη

Αφήγηση:

Η βδομάδα μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς είναι μια περίεργη περίοδος. Από τη μία τα φώτα, η χαρά και οι φωνές και από την άλλη ο φόβος και η μοναξιά. Εμείς εδώ με τα άλλα κορίτσια έχουμε διάφορα ντράβαλα και καημούς. Ακόμα και οι ταχτικοί πελάτες δεν έρχονται αυτές τις μέρες στο ‘σπίτι’. Μένουν με τις οικογένειές τους. Τη βγάζουμε με κάτι νιάνιαρα, κυρίως επαρχιωτάκια που κατεβαίνουν στην πόλη. Νομίζουν ότι θα γίνουν άντρες αν πηδήξουν μια πουτάνα στην πόλη. Θέλουν επιβεβαίωση, ότι μπορούν να κουλαντρίσουν την ξελογιάστρα. Το διασκεδάζουμε με τα κορίτσια γιατί ξέρουμε ότι θα γίνουμε πριγκίπισσες της μιας βραδιάς στις ιστορίες τους πίσω στο χωριό.

Τις προάλλες ήρθε ένας το πολύ δεκαεφτά χρονών. Κανονικά δε θα έμπαινε μέσα, αλλά με τις αναδουλειές μέρες που ‘ναι είπαμε να κάνουμε την παλαβή. Ένιωσε και αυτός πιο μεγάλος, πιο άντρας. Μπροστά στους φίλους του έτσι; Καταλαβαίνεις. Μόλις μπήκε μέσα στο δωμάτιο έτρεμε σαν ψάρι. Όχι δεν τον κανόνισα εγώ αν αναρωτιέσαι. Όχι ότι είχα κανένα πρόβλημα, αλλά δε με διάλεξε. Εδώ δεν πας με όποιον γουστάρεις, αλλά με εκείνον που θα καυλώσεις.

Γεγονός:

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ και την αρμόδια υπηρεσία του για το οργανωμένο έγκλημα, περίπου 22.000 γυναίκες στην Ευρώπη μόνο είναι θύματα trafficking. Όλες αυτές οι γυναίκες εξωθούνται στην πορνεία και αποτελούν το 14% των εργαζομένων στους οίκους ανοχής. Το αντίστοιχο ποσοστό για όσες γυναίκες κάνουν πιάτσα στους δρόμους είναι, κατ’ εκτίμηση πάντα, 25%. Αυτό μεταφράζεται στο ότι οι άντρες που πηγαίνουν μαζί τους είναι ακούσιοι βιαστές. Ακούσιοι διότι ακόμα και αν το υποψιάζονται δεν το γνωρίζουν και επιπλέον πληρώνουν στο τέλος. Βιαστές, επειδή πηγαίνουν με γυναίκες που δε βρέθηκαν στην πορνεία επειδή ‘έτσι τα έφερε η ζωή’, αλλά επειδή κάποιοι τις απήγαγαν και τις εξώθησαν εκεί, απειλώντας τη δική τους ζωή ή εκείνη των συγγενικών τους προσώπων.

Αφήγηση:

Τις προάλλες ήρθε εδώ ένα κορίτσι και μας ζήτησε να μείνει στο σπίτι. Μας είπε ότι είναι πέντε χρόνια στη δουλειά, αλλά σκότωσαν το νταβά της και ήθελε να μπει σε ένα σπίτι. Ξέρεις, ένα πράμα που σου μαθαίνει η πιάτσα είναι να κόβεις τους ανθρώπους. Μπορεί να σκέλια μου να είναι καμένα, αλλά τους ανθρώπους τους έμαθα. Καταλαβαίνω πια τι θέλουν οι άντρες και τι φοβούνται οι γυναίκες. Η μικρή έτρεμε. Της είπα ότι δεν είναι για εδώ. Λίγο παρακάτω είναι ένα καφενείο. Ο Μάκης ο καφετζής πάντα μας εξυπηρετούσε και του το ανταποδίδαμε και εμείς. Την έστειλα εκεί να δουλέψει σερβιτόρα. Θα την πειράζουν, θα τη χουφτώνουν ίσως, αλλά δε θα την πηδάνε. Γι’ αυτό θα έρχονται εδώ.

Μόλις την είδε ο Μάκης με πήρε τηλέφωνο και με ρώτησε τι του την έστειλα την παρθένα εκεί. Χρόνια στην πιάτσα κόβει το μάτι του και αυτουνού. Του πα να την κρατήσει μια βδομάδα και αν δεν την παλεύει στο μαγαζί να τη στείλει αλλού. Την κράτησε. Δεν ξέρω αν τη λυπήθηκε, δε μου πε, αλλά η μικρή τελικά είχε τσαγανό και τα βγάζει πέρα. Σήμερα μου έφερε αυτή τον καφέ και δεν πήρε δεκάρα. Μ’ ευχαρίστησε που την έστειλα εκεί και μου είπε ότι θέλω να της το πω. Της απάντησα ότι δεν μπορεί να κάνει πολλά για μένα. Όσοι πάνε στου Μάκη έρχονται εδώ μετά έτσι κι αλλιώς. Δεν είχε όμως τρομαγμένα μάτια πια. Έμαθε να περπατά τη νύχτα. Γυναίκα που ξέρει πότε να δείξει μπούτι, πόσο βυζί θέλει για να πουλήσεις ένα ποτό παραπάνω, σε ποιον κουνάς τον κώλο σου και που σηκώνει το χέρι.

Γεγονός:

Σε περιόδους κρίσης δύο πράγματα έχει επιβεβαιώσει η ιστορία ότι αυξάνονται: ο τζόγος και η πορνεία. Στην Ελλάδα ούτε αυτό δεν έγινε σωστά. Ο τζόγος ήταν ήδη αρκετά ψηλά και το μονοπώλιο που δόθηκε στον ΟΠΑΠ, κλείνοντας παράλληλα το διαδικτυακό τζόγο μείωσε τον όγκο των χρημάτων που ποντάρονται. Τα στοιχεία επίσης δείχνουν μείωση του τζίρου και στην πορνεία. Και δε μιλάω για τα επίσημα, που λαμβάνουν υπόψη τους μόνο τους οίκους ανοχής και κάνουν εκτιμήσεις του αέρα για το πεζοδρόμιο, αλλά τα στοιχεία των ΜΚΟ, που είναι πιο ακριβή. Παρατηρήθηκε μια εξαγωγή της πορνείας σε γειτονικές χώρες, κάποιες από τις οποίες όμως έχουν επίσης μπει για τα καλά στη δύνη της κρίσης.

Αφήγηση:

Εμείς που λες εδώ ακούμε λαϊκά. Αυτά μιλάνε στην ψυχή μας και τα γουστάρουν και οι πελάτες.  Όποιος έρχεται στο σπίτι ξέρει τι θέλει. Πουλάμε έρωτα χωρίς το ρομάντζο. Έχουμε και πολλούς παντρεμένους, αλλά αυτό μάλλον δε σε σοκάρει. Προσφέρουμε πράματα στο κρεβάτι που δεν μπορούν να τα βρουν από τις γυναίκες τους. Και δεν υπάρχει το μετά. Πληρώνει και φεύγει. Και θα ξανάρθει. Οι πρωτάρηδες είναι που δεν έρχονται δεύτερη φορά. Νομίζουν ότι αν πάνε με μια πουτάνα γίνανε αρκετά άντρες για να ρίξουν στο κρεβάτι τη συμμαθήτρια. Θα ξαναρθούν όταν θα την έχουν παντρευτεί, μετά από δέκα χρόνια γάμου.

Ζούμε στο δικό μας κόσμο που είναι διαφορετικός από τον έξω, τον κόσμο της μέρας. Δεν είμαστε δούλες, αλλά ούτε και αφέντρες. Οι αφέντρες έχουν σκλάβους, αλλά χρεώνουν πολύ και είναι για τα ακριβά βίτσια. Αυτά τα πληρώνουν εκείνοι που έχουν δούλους στην κανονική τους ζωή. Εδώ είμαστε πουτάνες, αλλά έχουμε μπέσα. Κρεβάτι προσφέρουμε και το κάνουμε καλά, αλλά τα βίτσια είναι για αλλού. Είμαστε αυτές που βλέπεις και κάνουμε αυτό που ξέρεις.

Όταν ήρθες γιορτάρες μέρες ήξερα ότι ήθελες κάτι άλλο και όχι να σου καθίσω. Το είδα στο βλέμμα σου, είπα, κόβω τους ανθρώπους. Δε θα ζητήσω από τον Άη Βασίλη να ‘ρθει κάποιος να με πάρει από δω μέσα. Αυτή είναι η ζωή μου και το σπίτι μου. Έχω πάψει να ζητάω εδώ και χρόνια. Δίνω και δίνομαι. Και αφού δε θες το κορμί μου, πάρε να, αυτή τη χριστουγεννιάτικη κάρτα από μια πόρνη.      

Συνεδρία 33: Στον Κήπο της Δημοκρατίας

Ο πολιτισμός είναι το μέτρο των κατακτήσεων της ανθρώπινης διανόησης. Προφανώς και εκφράζω προσωπική άποψη, αλλά είναι ο ορισμός που με καλύπτει περισσότερο. Οι κατακτήσεις διαφέρουν αν τις τοποθετήσεις με γεωγραφική λογική, όσο και αν τις κατατάξεις με ποιοτική ή ποσοτική. Με την πάροδο των ετών δημιουργήθηκαν υποκατηγορίες, κυρίως λόγω της υπερσυγκέντρωσης επιτευγμάτων σε πολλαπλά επίπεδα της κοινωνικής και της επιστημονικής σφαίρας. Μια από τις υποκατηγορίες, είναι ο νομικός πολιτισμός κάθε κράτους ή ένωσης κρατών. Ίσως η πιο σημαντική υποκατηγορία διότι δείχνει το βαθμό ανοχής, συνύπαρξης και αντανακλαστικών μιας κοινωνίας, καθορίζει το μέτρο του επιτρεπτού και το επίπεδο τιμωρίας σε περίπτωση παρέκκλισης, και δίνει το ιδεολογικό στίγμα αλλά και την κατεύθυνση που έχει μια κοινωνία.

Μια από τις μεγαλύτερες παρακαταθήκες που άφησε στην Ευρώπη το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η Σύμβαση καθορίζει και προστατεύει μια σειρά από δικαιώματα, τα οποία όλα τα συμβαλλόμενα μέρη της εποχής θεώρησαν ότι είναι τα θεμελιώδη στον Δυτικό Κόσμο. Κάθε νέο μέλος όφειλε να αποδέχεται αυτόν τον κατάλογο και να φρόντιζε να προσαρμόσει την εσωτερική του νομοθεσία ώστε να προστατεύονται τα συγκεκριμένα δικαιώματα. Για τη διασφάλισή τους ιδρύθηκε και ένα δικαστήριο, ώστε να παρέχεται γνωμοδότηση επί ζητημάτων που καλύπτει η σύμβαση σε διαφορές μεταξύ πολιτών και κρατών-μελών. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) βγάζει αποφάσεις δεσμευτικές για τα κράτη-μέλη, όπως δεσμευτική είναι και η νομολογία του. Αν ένα κράτος δεν εφαρμόσει απόφασή του επέρχεται πρόστιμο, όμως το πρόβλημα εδράζεται στη σημειολογία της μη συμμόρφωσης με την απόφαση: το κράτος που συνεχίζει να παρανομεί δεν μπορεί να ανήκει σε αυτήν την ομάδα κρατών που προασπίζονται αυτά τα δικαιώματα.

Το 1987 η Ines del Rio Prada, μαζί με άλλα επτά άτομα καταδικάστηκε για πράξεις τρομοκρατίας. Ανήκε σε μια ομάδα της ΕΤΑ που ήταν υπεύθυνη για 24 θανάτους. Η συνολική της ποινή ανήλθε στα 3.828 χρόνια. Εντούτοις, η ανώτατη ποινή που προέβλεπε ο Ισπανικός ποινικός κώδικας ήταν τα 30 χρόνια κάθειρξης. Η κατάδικος πλέον, άρχισε να εκτίει την ποινή της το 1988 και έπρεπε να αποφυλακισθεί το 2008. Τα γεγονότα όμως της 11^ης Σεπτεμβρίου άλλαξαν τους νόμους για την τρομοκρατία σε όλο το Δυτικό κόσμο. Ιδιαίτερα στην Ισπανία, η οποία στις 11 Μαρτίου του 2002 δέχθηκε και αυτή μεγάλης έκτασης τρομοκρατική επίθεση στο σταθμό τρένων της Μαδρίτης. Έτσι, όταν η Prada το 2008 ετοιμαζόταν να αποφυλακιστεί, το Ισπανικό Ανώτατο Δικαστήριο εφήρμοσε το νέο τρομονόμο αναδρομικά στην περίπτωσή της και μετέτρεψε την ποινή σε ισόβια.

Η Prada προσέφυγε στο ΕΔΑΔ ισχυριζόμενη ότι παραβιάζονται τα δικαιώματά της και κυρίως το δικαίωμα ‘στη χρήση και απονομή δικαιοσύνης’ (Άρθρο 6), λόγω της αναδρομικής εφαρμογής ενός μεταγενέστερου νόμου στην περίπτωσή της. Το ΕΔΑΔ τη δικαίωσε και παρόλο που η τωρινή κυβέρνηση του ΡΡ έχει αποδείξει με πολλά νομοσχέδια ότι βαδίζει στις αξίες του Generalisimo, η Prada αφέθηκε ελεύθερη στις 13 Οκτωβρίου 2013. Η Ισπανική κυβέρνηση εφήρμοσε μια απόφαση που δεν της ήταν καθόλου αρεστή, διότι είναι μέλος της Ευρωπαϊκής οικογένειας κρατών και θέλει να παραμείνει. Επίσης, λειτουργεί ως κανονικό κράτος.

Στην Ελλάδα υπήρξε τις τελευταίες μέρες το ζήτημα του Σάββα Ξηρού, ο οποίος εκτίει ποινή πεντάκις ισοβίων για πράξεις τρομοκρατίας. Αντιμετωπίζει όμως προβλήματα με την υγεία του τόσο σοβαρά που η φαρμακευτική αγωγή στη φυλακή δεν επαρκεί και είναι αναγκαίο να μεταφερθεί σε νοσοκομείο και να νοσηλευτεί εκεί. Ο Άρειος Πάγος αρνήθηκε τη μεταφορά του και ο Ξηρός κατέφυγε στο ΕΔΑΔ ισχυριζόμενος παραβίαση των δικαιωμάτων του στη νόμιμη κράτηση (Άρθρο 6) και στο δικαίωμα στην προσωπική ασφάλεια (Άρθρο 5). Δικαιώθηκε, όμως το ελληνικό κράτος αρνιόταν μέχρι  προχθές να εφαρμόσει την απόφαση. Στήθηκε και το παραδοσιακό καρακατσουλιό κυβέρνησης – αντιπολίτευση. Η κυβέρνηση κατηγορούσε το ΣΥΡΙΖΑ ότι υπερασπίζεται ένα τρομοκράτη, άρα επιβεβαιώνει πως είναι άκρο και η αντιπολίτευση έλεγε ότι όταν η κυβέρνηση έδινε το δικαίωμα νοσηλείας στον Παττακό ήταν όλα καλά. Μόνο που δεν είναι αυτό το θέμα. Η κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα να μην εφαρμόσει την απόφαση. Τουλάχιστον να κρατήσουμε ένα ελάχιστο ψήγμα κανονικότητας.

Επίσης, μου χτύπησε τρομακτικά άσχημα το θέμα της ορολογίας, που κάνει για άλλη μια φορά τραγική χρήση των Ελληνικών. ‘Διακοπή της ποινής’ αποφάσισαν. Στα φτωχά μου Ελληνικά, η λέξη ‘διακοπή’ σημαίνει οριστική παύση. Οπότε το ‘διακοπή ποινής’ κανονικά μεταφράζεται σε οριστική απαλλαγή από την εκτέλεσή της. Αυτό που εννοεί όμως ο δικαστής είναι η αναστολή εκτέλεσης της ποινής όσο θα νοσηλεύεται ο κατάδικος. Και μπορεί στην περίπτωση Ξηρού αυτό να μην έχει νόημα, καθώς εκτίει πεντάκις ισόβια, αλλά δεν είναι δυνατόν ο όρος να είναι περιπτωσιολογικός. Σε άλλες περιστάσεις υποδηλώνεται ότι ο χρόνος που ο κατάδικος νοσηλεύεται εκτός σωφρονιστικού ιδρύματος δεν υπολογίζεται ως έκτιση ποινής. Σε ακόμα μία περίπτωση όμως μεταφράστηκε αυτολεξεί ένας ξενικός όρος (penalty cease) σε κάτι που στα Ελληνικά δε βγάζει νόημα. Παρεμπιπτόντως, το ‘cease’ κανονικά μεταφράζεται ‘παύση’.

Όχι ότι το χρειαζόμασταν, αλλά η περίπτωση αγνόησης του ΕΔΑΔ αποτελεί άλλο ένα κρίκο στην απολυταρχική αλυσίδα που σφίγγει τη χώρα. Διάφοροι αρχαιολάγνοι κομισάριοι διατρανώνουν τον ελληνισμό τους, χωρίς να έχουν πραγματικά ιδέα για το τι συνέβαινε στην Αρχαία Ελλάδα. Διατείνονται την εφεύρεση της δημοκρατίας, την οποία συστηματικά βιάζουν, όπως και τη συγγενή έννοια της ‘λογικής’. Η ίδια μάλλον δεν άντεξε και μας πέταξε έξω από το σπίτι της. Πλέον κατευθυνόμαστε στο χάος περνώντας από τον κήπο της δημοκρατίας. 

Συνεδρία 32: 4-3-3

Ένας από τους στίχους που είχαν στοιχειώσει την παιδική μου ηλικία ήταν στη ‘Βικτώρια’ του Βασίλη Παπακωνσταντίνου, εκείνος που έλεγε: ‘Ο αστυφύλακας ταυτότητα ζητάει, μα εγώ την ψάχνω απ’ τα 19’. Μέχρι τα 10 μου περίπου ζούσα με την ενδόμυχη απορία ‘Αφού βγάζουμε ταυτότητα από τα 14-15 μας, τι εννοεί;’. Απορία που δεν απηύθυνα ποτέ σε κανέναν προς επίλυση, πράγμα εξαιρετικά σπάνιο, διότι κάτι με έσπρωχνε να επιθυμώ να την απαντήσω μόνος μου. Λίγα χρόνια αργότερα, μπαίνοντας στην εφηβεία, άρχισα να αντιλαμβάνομαι την πολυσημία της λέξεως ‘ταυτότητα’. Η πλατωνικής φύσεως ιδέα του πλαστικοποιημένου μπλε κρατικού αποδεικτικού μετασχηματίστηκε στο πιο αριστοτελικό σύλληψη-ιδέα-πράξη. Η έννοια μπορεί ταυτόχρονα να απαντάται και στα τρία.

Στην πορεία των ετών, διάβασα διάφορα, σπούδασα δύο παρεμφερή αλλά σχετικά διακριτά αντικείμενα και κατέληξα να ασχολούμαι εντατικότατα με ζητήματα εθνικισμού, εθνοτήτων και εθνικής ταυτότητας. Ένα από τα κίνητρά μου για να ασχοληθώ με το αντικείμενο, ήταν η οπαδική μου ταύτιση με την Barcelona, που με οδήγησε στο να μελετήσω τους Καταλανούς, την ιστορία και τον πολιτισμό τους. Μιαν ενασχόληση που βγήκε στην επιφάνεια την Πέμπτη με την ανακοίνωση από το τοπικό κοινοβούλιο της Βαρκελώνης (Generalitat) ότι στις 9 Νοεμβρίου 2014 θα διεξαχθεί δημοψήφισμα που θα απευθύνει δύο ερωτήματα στους Καταλανούς: ‘Επιθυμείτε η Καταλωνία να είναι ένα κράτος;’ και ‘Επιθυμείτε η Καταλωνία να είναι ένα ανεξάρτητο κράτος;’.

Αν και μοιάζουν ταυτόσημα, τα δύο ερωτήματα είναι εντελώς διακριτά. Το πρώτο αναφέρεται στη λειτουργία της Καταλωνίας εντός του Ισπανικού κράτους. Δηλαδή, η Καταλωνία από μια αυτόνομη κοινότητα με διευρυμένες αρμοδιότητες που ελέγχονται όμως από τη Μαδρίτη, να μετατραπεί σε ομόσπονδο κρατίδιο. Το δεύτερο ερώτημα είναι προφανές που αποσκοπεί: πλήρης ανεξαρτησία της Καταλωνίας. Αν και δύο post παρακάτω ανέφερα την περίπτωση της Σκωτίας, οι δύο περιπτώσεις έχουν αρκετές και σημαντικές διαφορές, τόσο σε ποιοτικό όσο και σε ποσοτικό επίπεδο.

Αντίθετα με τους Σκωτσέζους που για πέντε αιώνες τρέφουν ένα ασίγαστο μένος εναντίων των Άγγλων, οι Καταλανοί από τα μέσα του 15^ου αιώνα που ενώθηκαν με το Ισπανικό στέμμα, μέχρι τον εμφύλιο δεν είχαν θέματα συνύπαρξης με το Ισπανικό κράτος. Ήταν η καταπίεση αξιών που θεωρούσαν πολύ σημαντικές για την ταυτότητά τους, όπως η γλώσσα και η κουλτούρα τους, από το Φραγκικό καθεστώς που τους εξέθρεψε τη λαχτάρα για ανεξαρτησία. Έχω αναφέρει και στο παρελθόν ότι ο Καταλανικός εθνικισμός είναι πολιτιστικός. Η έννοια του πολιτιστικού εθνικισμού πρωτοεμφανίστηκε στη διεθνή βιβλιογραφία στο βιβλίο του Eric Hobsbawm ‘Nations and Nationalism since 1790’, και απέκτησε ορολογική αυτοτέλεια μέσα από το έργο του John Hutchinson. Επίσης, μια Καταλανή ανθρωπολόγος, η Montserrat Guibernau, έχει αναλύσει εκπληκτικά τις έννοιες ‘εθνική συνείδηση’ και ‘εθνική ταυτότητα’ για όλη την Ισπανία.

Αντίθετα με τους Βάσκους και τους Γαλιθιάνους όπου η έμφαση δίνεται στο αίμα, οι Καταλανοί έχουν ως προπύργιο της διαφορετικότητάς τους τη γλώσσα τους και την παράδοσή τους. Το 1978, οπόταν και τέθηκε σε ισχύ το δημοκρατικό σύνταγμα της Ισπανίας, το 84,6% των Καταλανών είχε καταφέρει να διατηρήσει τη γνώση της γλώσσας του, ενώ τα ποσοστά στη Βασκωνία ήταν 8% και στη Γαλικία 6,4%. Ο Franco είχε απαγορεύσει οποιαδήποτε πλην των Ισπανικών γλώσσα όχι μόνο στις συναλλαγές των πολιτών με το κράτος, αλλά και στις μεταξύ τους κοινωνικές συναναστροφές. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 είχε επιτρέψει στις εφημερίδες και μόνο να δημοσιεύουν μικρές αγγελίες, στην κατηγορία των κοινωνικών (γάμοι, βαφτίσια, κηδείες, κτλ) στις τοπικές διαλέκτους (όχι ακόμα γλώσσες). Το Σύνταγμα (Estatuto) τις καθιέρωσε ‘συνεπίσημες’ γλώσσες με γεωγραφικό προσδιορισμό. Οι Καταλανοί κυρίως πάτησαν σε αυτό και ανέπτυξαν ένα σύστημα εκπαίδευσης στο οποίο διδάσκονται όλα τα μαθήματα στα Καταλανικά, γίνονται δύο ώρες τη βδομάδα (έναντι τεσσάρων) Ισπανικά και η πρακτική λέει ότι το μάθημα διδάσκεται στα Καταλανικά, αλλά απορίες και κουβέντα διεξάγεται στα Ισπανικά, ώστε να επιτευχθεί διγλωσσία.

Ο λόγος που αναφέρω τα παραπάνω είναι για να φτάσω στο σημείο τριβής. Κατά τη διακυβέρνηση Zapatero δεν υπήρχε καμία κίνηση για ανεξαρτητοποίηση της Καταλωνίας. Η αναθεώρηση του Estatuto που έγινε το 2006 έδινε περισσότερες αρμοδιότητες στις αυτόνομες κοινότητες και ήταν όλοι ευχαριστημένοι. Όμως, με την οικονομική κρίση και με την αλλαγή κυβέρνησης, υπήρξε μια κεντροποίηση των εξουσιών προς τη Μαδρίτη. Αυτό αφύπνισε τις λανθάνουσες φωνές ανεξαρτησίας που οδήγησαν στην ανακοίνωση δημοψηφίσματος όταν το Υπουργείο Εκπαίδευσης έδωσε εντολή να αλλάξει το πρόγραμμα σπουδών και να αντικατασταθεί η διδασκαλία των Καταλανικών από τα Αγγλικά στα σχολεία. Ο νόμος τέθηκε προς ψήφιση πρώτα στις Βελεαρίδες, που δεν ανήκουν διοικητικά στην Καταλωνία, παρόλο που είναι Καταλανόφωνη περιοχή, όπου ο διοικητής ανήκει στο κυβερνών κόμμα. Με την υπερψήφιση του νόμου, Καταλωνία και Βαλένθια είπαν ότι θα παραιτηθεί σύσσωμο το εκπαιδευτικό συμβούλιο και ο νόμος πάγωσε. Το αποτέλεσμα, ήταν η ανακοίνωση διεξαγωγής δημοψηφίσματος.

Επειδή το θέμα είναι πολύπλοκο και δε θέλω να κουράσω άλλο, δεσμεύομαι να απαντήσω σε ότι με ρωτήσετε στα πιο τεχνικά θέματα. Μόνο δύο παρατηρήσεις: α) Δεν είναι ακόμα απολύτως σίγουρο ότι θα γίνει και β) Δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί σε ποιο βαθμό η ανακοίνωση ήταν μέσο πίεσης για τις διαπραγματεύσεις με τη Μαδρίτη και σε ποιο βαθμό ήταν η υλοποίηση ενός οράματος των Καταλανών εθνικιστών που έτρεχε εδώ και περίπου είκοσι χρόνια. Το σημείο κλειδί της υπόθεσης εδράζεται στο ότι οι Καταλανοί βλέπουν να πηγαίνουν να τους στερήσουν ξανά ένα στοιχείο της ταυτότητάς τους που ανέκτησαν με πολύ κόπο και με πολλές θυσίες.

Το πόσο ευαίσθητη είναι η ψυχολογία των Καταλανών σε θέματα ταυτότητας είχε φανεί από μια κουβέντα γύρω από το πιο αναγνωρισμένο διεθνώς brand προώθησης της Καταλανικής διακριτότητας, τη Barcelona. Όταν ο καινούργιος προπονητής έκανε το ποδοσφαιρικά αυτονόητο, να προσπαθήσει δηλαδή να βρει ένα διαφορετικό τρόπο παιχνιδιού, άρχισε μια οργισμένη και υστερική κουβέντα τόσο στον Καταλανικό τύπο, όσο και σε όλο τον κόσμο για το γεγονός ότι η Barça χάνει την ταυτότητά της που είναι το tiki-taka. Η αντίδραση μεταφράζεται στο: Προτιμάμε να χάνουμε παίζοντας με τον τρόπο μας, από το να κερδίζουμε με έναν άλλο που δε φέρει τη σφραγίδα του συλλόγου. Άλλωστε, η συγκεκριμένη ποδοσφαιρική νοοτροπία έχει ποτίσει τόσο βαθιά την Καταλανική κοινωνία, που έχουν κάνει μέχρι και τραγούδι το 4-3-3.

Συνεδρία 31: Συμφιλίωση

Υπάρχουν μερικά πράγματα που δεν μπορείς να τα αποτυπώσεις όπως τους πρέπει. Ξοδεύεις ενέργεια, σκέψη, χρόνο για να βρεις τον καταλληλότερο τρόπο αλλά πάντα κάπου χάνει το τελικό αποτέλεσμα. Παρουσιάζεται ελλιπές και ανολοκλήρωτο. Θυμάμαι σε μια από τις πρώτες του συναυλίες το Μίλτο Πασχαλίδη, αφού έχει παίξει τρία – τέσσερα τραγούδια για το χωρισμό και τη μοναξιά να λέει: ‘Παλεύεις με μια ιδέα και τη γράφεις έτσι, τη λες αλλιώς και μετά έρχεται ένας καριόλης και γράφει αυτό’. Ο ‘Ακροβάτης’ είναι η ορθή απεικόνιση όλων των προηγουμένων. Σπουδαία και τέλεια πράξη, όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης.

Η 6/12 είναι μια ημερομηνία που αποκτά διαρκώς ένα ιδιαίτερο βάρος. Παίρνοντας τα πράγματα χρονικά, αυτήν την ημερομηνία το 1990 η Ελλάδα χάνει το σπουδαιότερο ροκά της. Ο Παύλος Σιδηρόπουλος όχι μόνο έφερε και ανέπτυξε το ροκ στη χώρα, αλλά το συνέδεσε και με μια γενιά. Την ίδια γενιά που μεγαλώνοντας απογοήτευσε πρωτίστως τα δικά της όνειρα, πριν χαντακώσει ακόμα και το δικαίωμα στο όνειρο εκείνων που ακολουθούσαν. Το ροκ του παράλογου, των σκληρών και αληθινών στίχων, της ελπίδας, της αισιοδοξίας. Ο Παύλος υπήρξε ο πρώτος που μίλησε ανοιχτά για τα ναρκωτικά σε αμφιθέατρα και συναυλίες: ‘Πρέζες υπάρχουν πολλές, αλλά η ηρωίνη σκοτώνει. Αυτή είναι η μόνη διαφορά’. Πριν πεθάνει άφησε πέρα από τα γνωστά του κομμάτια, μια σπουδαία ιδέα: το πάντρεμα του ροκ με την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Στα ‘Μπλουζ του Πρίγκιπα’ υπάρχει αυτή η μαγιά, την οποία πήραν αργότερα ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου και οι Χαΐνηδες για να την κάνουν ψωμί. Ελληνικές συνθέσεις σε ροκ φόρμες.

Το 2008 πεθαίνει στα Εξάρχεια, δολοφονημένο από όπλο αστυνομικού ένας έφηβος 16 ετών, ο 

Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος. Αυτό που ακολουθεί είναι η πρώτη μαζική εξέγερση μαθητών και φοιτητών μετά από 35 χρόνια. Τα παιδιά σπάνε την Omerta τους και τα σχολικά συμβούλια αποκτούν νόημα. Η δολοφονία δεν αποτελεί μόνον αφορμή, αλλά και αιτία. Μια μάχη απέναντι στο φόβο του μέλλοντος που τους επιφυλάσσεται. Έμπλεξαν όμως στην εξέγερση και διάφοροι άσχετοι και τη χάλασαν. Ο αγώνας των μαθητών συνεθλίβη αλλά ο φόβος δικαιώθηκε. Χθες, στην πορεία μνήμης των μαθητών κατά της κρατικής αυθαιρεσίας παρακολουθήσαμε μαγευτικές στιγμές από το μέλλον, με ειδική μνεία να γίνεται στη φωτογραφία όπου τα Προπύλαια έχουν γεμίσει ΜΑΤ. Το μέλλον της εκπαίδευσης σε ένα ενσταντανέ.

Τέλος, έφυγε από τη ζωή ο Nelson Mandela (Madiba) φέτος. Σε αντίθεση με τους δύο προηγούμενους, αυτός έφυγε πλήρης ημερών, στα 95 του. Πρόλαβε να ζήσει, αλλά και να στερηθεί τη ζωή, όντας 27 χρόνια φυλακισμένος. Μαχητής που πάτησε στις ιδέες του, αλλά ήξερε και να τις διαχειριστεί. Η Νότιος Αφρική παραμένει μια χώρα ανισοτήτων, με τεράστια εγκληματικότητα και σχετικά μικρό προσδόκιμο ζωής. Όμως, αυτό που κατάφερε ο Madiba ήταν να μην ξεσπάσει εμφύλιος μετά την απελευθέρωσή και την εκλογή του ως Προέδρου. Με τα κοινωνικά δικαστήρια φρόντισε λευκοί και μαύροι να έρθουν σε μια συμφιλίωση ώστε να μπορούν να ζήσουν στο ίδιο κράτος, να τους ενώνει η ίδια σημαία ακόμα και αν μιλάνε άλλες από τις έντεκα επίσημες γλώσσες του κράτους.

Η συμφιλίωση στην Ελλάδα είναι mot interdit (απαγορευμένη λέξη). Στους αριστερούς θυμίζει είτε τις ήττες τους, είτε την ανοχή τους σε ένα κομμάτι του παλιού συστήματος που έπρεπε να αποδεχτούν και στους δεξιούς τις υποχωρήσεις που έκαναν και τα προνόμια που έχασαν. Ο Σιδηρόπουλος δήλωνε ο ίδιος ‘Ασυμβίβαστος’. Εντούτοις, τραγούδησε Θεοδωράκη και συνεργάστηκε με το Μαρκόπουλο αψηφώντας τις πάρα πολλές κριτικές που ακούστηκαν τότε πριν από αυτά τα ετερογενή παντρέματα. Και έκανε πράξη τη ρήση του Ρίτσου, ότι ‘εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε απ’ τον κόσμο, εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο’. Η μουσική ενώνει κι ας μη συμφιλιώνει απαραίτητα.

Όμως στην περίπτωση Γρηγορόπουλου να συμφιλιώσεις τι με τί. Τον πολίτη, ιδιαίτερα το νέο (που αν δεν κλείσει τα 18 δε λογίζεται ακόμα πολίτης, μην ξεχνιόμαστε) με το κράτος; Ποιο κράτος; Τη νέα γενιά με τη σκληρή πραγματικότητα  της ζωής; Δεν τη βιώνει μήπως; Και στην τελική, η ζωή μπορεί να είναι άδικη και σκληρή, αλλά ο θάνατος, πόσο μάλλον αν αυτός προέρχεται από δολοφονία, παραμένει το αντίθετό της. Εδώ όμως το παράδειγμα του Mandela είναι πιο ταιριαστό. Ένας άνθρωπος που πάλεψε με ένα άδικο, ρατσιστικό και αυταρχικό σύστημα, τιμωρήθηκε από αυτό για τις ιδέες και τη δράση του και στο τέλος το κατέρριψε και το άλλαξε. Υπήρξαν πολλά θύματα του apartheid, όμως φρόντισε μετά την πτώση του να μην υπάρξουν αντίποινα. Η μάχη ήταν αποδεκτή όσο υπήρχε πόλεμος, αλλά μετά τη νίκη κάθε αντίποινο βρισκόταν εκτός πλαισίου, στη σφαίρα της εκδίκησης.

Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα είναι ένας πεδίο μάχης στο οποίο αναπτύσσουν δυνάμεις πάνω από δύο παίχτες. Βρίσκεται στη φάση που το παραπαίον καθεστώς προσπαθεί να καρπωθεί τα τελευταία λάφυρα και όπως έχει αποδείξει η ιστορία, τα καθεστώτα προκαλούν τη μεγαλύτερη ζημιά στον πληθυσμό κατά τη διάρκεια της πτώσης τους. Όταν το καθεστώς αλλάξει, πράγμα μαθηματικά βέβαιο ότι θα συμβεί, όπως καταδεικνύουν οι περιπτώσεις όλων των κρατών στα οποία επενέβη το ΔΝΤ, καλό θα ήταν να θυμηθούν οι νέοι κλειδοκράτορες αυτό που έχουμε απολέσει εδώ και καιρό, την ανθρωπιά μας. Να δείξουν ότι δεν είναι και αυτοί δολοφόνοι και ληστές με άλλα προσωπεία, αλλά φορείς μιας νέα πραγματικότητας. Που θα οδηγήσει στο μέλλον μέσω μιας εθνικής συμφιλίωσης.