Συνεδρία 92: Το Μόνο που Χρειάζομαι

Ξεκινάω με την παραδοχή ότι το timing μου είναι τραγικό. Υπόσχομαι ότι δε θα ξαναγράψω πότε υπολογίζω το πότε θα ανέβει το επόμενο post. Το πιάνω από εκεί που το άφησα πάντως. Το μεγαλύτερο μερίδιο στη διαδικασία μετανάστευσης το κατέχουν οι διακινητές. Είτε πρόκειται για πρόσφυγες, είτε για μετανάστες, είτε για εξόριστους, οι διακινητές είναι κάτι που αναπόφευκτα θα μπει στο δρόμο τους. Η λογική της δράσης τους είναι ξεκάθαρη για τους ίδιους και σκιαγραφείται εξαιρετικά σε μια μελέτη του UNDOC του 2011. Επίσης, για τη μετανάστευσης μέσω θαλάσσης είναι δεδομένο ότι εμπλέκονται, έστω και στο τελικό στάδιο. Τέλος, υπάρχουν διότι η μετάβαση των συνόρων είναι παράνομη & επειδή ο ΟΗΕ δεν κάνει καλά τη δουλειά του.

Ξεκινάω με μία διευκρίνιση: δεν είναι όλοι οι διακινητές traffickers. Είναι διαφορετικό να υπάρχουν κάποιοι που προσπαθούν να διευκολύνουν τη μετάβαση σε μια χώρα της ΕΕ έναντι κάποιας αμοιβής, χωρίς να εκμεταλλεύονται τους μετανάστες/πρόσφυγες με άλλο τρόπο και διαφορετικό να τους μεταχειρίζονται σα σκλάβους. Στη δεύτερη περίπτωση, εκτός από τα χρήματα, αφαιρούν από τους ανθρώπους τα χαρτιά τους (διαβατήρια, ταυτότητες, πιστοποιητικά, κτλ), να τους εξαναγκάζουν με τη βία να ακολουθήσουν τα μέλη της σπείρας και στον τόπο προορισμού να τους περιμένει κάποιος σύνδεσμος του δικτύου για να τους προωθήσει σε κάποια μορφή εξαναγκαστικής εργασίας, ώστε να αποπληρώσουν το χρέος της μετακίνησης. Ειδικά στο τελευταίο κομμάτι, η εξαναγκαστική εργασία είναι παράνομη, ενώ ταυτόχρονα οι traffickers απειλούν τους ανθρώπους καθημερινά διότι κρατούν τα χαρτιά τους.

Αντίθετα, στην πρώτη περίπτωση είναι απλώς κάποιοι τύποι που προσφέρουν μια υπηρεσία. Η έρευνα της υπηρεσίας του ΟΗΕ του 2011 για το Οργανωμένο Έγκλημα δείχνει ξεκάθαρα ότι οι ίδιοι βλέπουν έτσι τους εαυτούς τους, ως παρόχους υπηρεσιών. Υπάρχει ένας κόσμος, μια πελατεία, που επιθυμεί να περάσει στην ΕΕ, αυτοί διαθέτουν τα μέσα και με ένα αντίτιμο το κάνουν πραγματικότητα. Επαναλαμβάνω, ειδικά στη μετανάστευση από τη θάλασσα η συμμετοχή τους είναι αναπόφευκτη. Επίσης, δεν υπάρχει ασφαλής τρόπος να τους διακρίνεις από τους «κακούς».

Η λειτουργία του δικτύου είναι απλή. Υπάρχουν διάφοροι σύνδεσμοι σε σχεδόν όλες τις πόλεις που μεσολαβούν από τις χώρες αφετηρίες των μεταναστευτικών ροών, μέχρι τις παράκτιες πόλεις όπου γίνεται η μετάβαση. Εκεί προσεγγίζουν τους μετανάστες/πρόσφυγες και τους προσφέρουν την «υπηρεσία». Αν κάποιοι δεχτούν από τα πρώτα βήματα τους μεταφέρει το ίδιο το δίκτυο σε μικρά γκρουπ και από απομονωμένους δρόμους μέχρι τον επόμενο σταθμό, ώστε να μην κινήσουν υποψίες. Εννοείται, ότι η συνεργασία των αρχών και η διαφθορά ή ο χρηματισμός των τελωνειακών και των συνοριοφυλάκων είναι αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας. Όταν φτάσουν στην παράκτια πόλη συγκεντρώνουν όσο περισσότερους μπορούν σε κάποιο πλεούμενο (είπαμε υπηρεσία προσφέρουν, πρέπει να είναι cost-effective). Εκεί χρησιμοποιώντας καπετάνιους που ξέρουν καλά τα νερά, αλλά παράλληλη έχοντας κάνει την απαραίτητη συλλογή πληροφοριών για την απέναντι πλευρά ξεκινούν το ταξίδι. Το κόστος ανέρχεται για όλους τους διακινητές από €3.500 μέχρι €7.500 για τη Μεσόγειο. Οι τιμές είναι πιο φτηνές για τη Δυτική πλευρά (Μαρόκο-Σενεγάλη σε Ισπανία, μέχρι €5.500) και Κεντρική ροή (Λιβύη σε Ιταλία) και πιο ακριβά στη Ανατολική (Τουρκία σε Ελλάδα).

Δε θα επεκταθώ σε λεπτομερείς τεχνικές, όποιος θέλει ας ακολουθήσει το link και να διαβάσει την έκθεση του UNODC. Με ενδιαφέρει περισσότερο το πολιτικό από το πρακτικό κομμάτι. Και στο πολιτικό κομμάτι εμπίπτει το γεγονός ότι οι διακινητές υπάρχουν για δύο λόγους: 1) ο ΟΗΕ δεν κάνει καλά τη δουλειά του και 2) τα σύνορα της ΕΕ είναι κλειστά. Όσον αφορά τον ΟΗΕ, πολλά από τα προβλήματα που υπάρχουν, αλλά κυρίως πολλοί θάνατοι στη Μεσόγειο θα είχαν αποφευχθεί αν βρίσκονταν εκεί που έπρεπε, όταν έπρεπε και έκανε τις διαδικασίες που έπρεπε. Ο ΟΗΕ έχει αρμοδιότητα από τα κράτη-μέλη του, τη διεθνή κοινότητα δηλαδή, να περιθάλπει τους ανθρώπους που έχουν φύγει από τον τόπο τους και να τους δίνει ο ίδιος το καθεστώς πρόσφυγα. Ακόμα περισσότερο, έχει την αρμοδιότητα να διαμοιράσει τους πρόσφυγες σε πολλά κράτη. Η ανεπάρκειά του στηρίζεται λίγο στη χρηματοδότησή του, ελαφρώς στο ελλιπές του προσωπικό και κυρίως στην αντίθεση των κρατών που δεν τον θέλουν στα πόδια τους. Οι προσφυγικοί καταυλισμοί του ΟΗΕ τοποθετούνται σε κράτη που συνορεύουν με τις κόκκινες ζώνες, που δε θέλουν αυτές τις ροές στο έδαφός τους. Επίσης, ΕΕ, ΗΠΑ και Καναδάς επιδιώκουν το νούμερο των ανθρώπων  που θα υποχρεωθούν να υποδεχτούν να είναι το μικρότερο δυνατό. Όσοι μόνο είναι αρκετοί για να γίνεται marketing ανθρωπισμού.

Και πάμε στο πιο κρίσιμο κομμάτι που είναι τα κλειστά σύνορα. Η παρανομία αναπτύσσεται σε καταστάσεις αποκλεισμού. Είναι μια παγκόσμια σταθερά τα τελευταία 5.000 χρόνια και κανείς δεν έχει μπει στον κόπο να αλλάξει τη ρότα. Ίσως και να μη γίνεται. Όσο πιο πολύ προσπαθεί η ΕΕ να «διαφυλάξει», να «ασφαλίσει», να «κλείσει» τα σύνορά της, τόσο περισσότεροι «παροχείς υπηρεσιών» θα υπάρχουν και φυσικά, τόσο περισσότερος κόσμος θα πνίγεται στη Μεσόγειο. Από τη στιγμή που γεωστρατηγικές ανακατατάξεις ωθούν κόσμο στο να εγκαταλείψει τον τόπο του, η πολιτική αυτή είναι αδιέξοδη. Θα μου πείτε τώρα: Και τι να κάνουμε; Να ανοίξουμε τελείως τα σύνορα; Όχι, θα έλεγα, να τα ανοίξουμε για όσους κατάγονται από τέτοιες περιοχές. Τότε θα μπορούσαν να έρθουν στην ΕΕ με ένα αεροπορικό εισιτήριο των €150-300, αντί τα εικοσαπλάσια χρήματα που δίνουν, με μεγαλύτερη ασφάλεια και θα πήγαιναν κατευθείαν στις χώρες που επιθυμούσαν, αντί να στοιβάζονται στο Νότο, χωρίς δικαίωμα μετακίνησης. Το κόστος των επιχειρήσεων στη Μεσόγειο θα έπεφτε κατά 75% (δεν τα βγάζω από το μυαλό μου, είναι νούμερα που δίνει το SIPRI). Τέλος, να πω ότι το ποσοστό των ανθρώπων παγκοσμίων που δε ζουν στη χώρα που γεννήθηκαν είναι 3%. Ναι, μόλις 3%. Καταλαβαίνετε βέβαια ότι αυτό το νούμερο δείχνει μόνο τους πρώτης γενιάς μετανάστες, αλλά δεν είναι και τόσο τραγικό.

Ζούμε σε έναν κόσμο που τα περισσότερα από τα ισχυρότερα κράτη του είναι κράτη μεταναστών. ΗΠΑ, Αυστραλία, Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, ακόμα και η Ρωσία σε κάποιο βαθμό είναι κράτη που χτίστηκαν ή ανηδομήθηκαν από μετανάστες. Με εξαίρεση τους δύο γίγαντες της Άπω Ανατολής, Κίνα και Ιαπωνία, όλοι οι άλλοι στηρίχτηκαν στο να βάλλουν ανθρώπους από διαφορετικά μέρη να οικοδομήσουν κράτη, κοινωνίες και οικονομίες. Τώρα όλοι εφαρμόζουν μια πολιτική στυγνού αποκλεισμού. Ενώ στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι από αυτούς που έρχονται θα έμεναν στις χώρες τους αν μπορούσαν. Η ίδιες πολιτικές αποκλεισμού τους οδηγούν στην παρανομία αν καταφέρουν να περάσουν τα σύνορα, ενώ μια ευκαιρία για μια νέα αρχή είναι το μόνο που χρειάζονται.