Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2013

Συνεδρία 29: Ο καθένας το καράβι του


Πέρασε η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου το τελευταίο εμπόδιο που είχε για να μπει στους 32 που θα απαρτίζουν το cast του Mundiál του 2014. Στη χώρα όμως όπου οι νευρώσεις αποτελούν raison d’état υπήρξαν πολλαπλές αντιδράσεις, οι οποίες χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: α) κάποιοι που ένιωσαν υπερήφανοι, β) όσοι ένιωσαν χαρούμενοι, γ) εκείνοι που απογοητεύτηκαν, δ) αυτοί που δεν κατάλαβαν γιατί πρέπει να πανηγυρίζουμε αφού οι ίδιοι οι Βραζιλιάνοι διαδηλώνουν κατά της διοργάνωσης.

Εισαγωγικά, δεν μπορούμε να λησμονούμε το φαντασιακό αποτέλεσμα που επιφέρει στον κόσμο του ποδοσφαίρου το άθροισμα Βραζιλία + ποδόσφαιρο. Ειδικά για τους Ευρωπαίους παίχτες, η έλξη που τους προκαλεί το γεγονός ότι το Mundiál θα διεξαχθεί σε μια χώρα όπου το ποδόσφαιρο είναι de facto θρησκεία είναι ανυπέρβλητη. Ο σκοτωμός που έγινε ειδικά στους Ευρωπαϊκούς ομίλους επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό. Ποτέ άλλοτε μια αγωνιστική πριν το τέλος των προκριματικών δεν έμεναν τόσα εισιτήρια διεκδικούμενα.

Έπρεπε να το είχαμε καταλάβει από το καλοκαίρι, όταν κατά τη διάρκεια του Κυπέλλου Συνομοσπονδιών οι Ευρωπαίοι αστέρες μιλούσαν ως αλλόθρησκοι που ανακάλυψαν την Αλήθεια. Ο Pirlo δήλωνε ότι αποτελούσε όνειρο καριέρας να παίξει στο Maracana. Οι χορτασμένοι από επιτυχίες Ισπανοί επέμεναν ότι θα σκιζόντουσαν να περάσουν στον τελικό μόνο και μόνο για να πατήσουν το χορτάρι του θρυλικού αυτού γηπέδου. Το Maracana αποτελεί τη φιλοσοφική λίθο του αθλήματος.

Ενδεχομένως και τη φιλοσοφική του λήθη. Μαγεμένοι από τις διηγήσεις και από τα στερεότυπα που συνοδεύουν τη σχέση της Βραζιλίας με το ποδόσφαιρο, έκλειναν τα μάτια στην πραγματικότητα που εκτυλισσόταν γύρω τους. Στη χώρα που ζει και αναπνέει βάση ιδεοληψιών για το ποδόσφαιρο, χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωναν κατά της διοργάνωσης. Και σα να μην έφτανε αυτό, Βραζιλιάνοι πρώην μεγάλοι αστέρες της μπάλας συνηγορούσαν υπέρ τους! Άκουγες δηλώσεις παλαιμάχων, πρώην παγκόσμιων πρωταθλητών, όπως οι Romario, Ronaldo, Cafu να υποστηρίζουν δημόσια ότι η διοργάνωση είναι ένα έγκλημα εις βάρος του Βραζιλιάνικου λαού, καθώς τα χρήματα που πάνε εκεί, είναι κονδύλια που έχουν ανακατευθυνθεί από την εκπαίδευση, τη σίτιση και την περίθαλψη. Το Mundiál της Βραζιλίας θα κοστίσει όσο τα τρία προηγούμενα μαζί (27,3 δις δολλάρια) και οι υπερτιμολογήσεις φτάνουν μέχρι και το 303% του αρχικού προϋπολογισμού. Με εξαίρεση των επίσημο Βραζιλιάνο εκπρόσωπο των πολυεθνικών, Pélé, όλοι οι αστέρες του παρελθόντος μετά το πέρας δύο ετών από την ανάληψη της διοργάνωσης άρχισαν να εκφράζουν επιφυλάξεις. Πλέον φωνάζουν την αντίρρησή τους.

Η εύκολη κριτική είναι να πεις ‘Δεν ήξεραν από την αρχή;’. Όχι, αμόρφωτα παιδιά οι περισσότεροι που έγιναν γνωστοί και εκατομμυριούχοι από τη μπάλα, δεν ήξεραν. Ούτε οι πολίτες φανταζόντουσαν ότι θα γινόταν τέτοιο πλιάτσικο. Διότι η Βραζιλία είναι απόλυτα συνδεδεμένη με το ποδόσφαιρο, αλλά με το ποδόσφαιρο ως διέξοδο. Το τόπι είναι διασκέδαση, χαρά, τρόπος να ξεφύγεις από τις φαβέλες και τη φτώχεια. Ένα διαβατήριο να ονειρευτείς καλύτερη ζωή για εσένα και την οικογένειά σου μακριά από τη φτώχεια και την εξαθλίωση. Η Βραζιλία έχει παράγει μερικούς από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του αθλήματος, επειδή αυτοί αγάπησαν τη ζωή που κέρδισαν μέσα από τη μπάλα. Η εθνική τους ομάδα είναι η πιο πετυχημένη, με πέντε κατακτήσεις, διότι ανταποδίδουν μέσω αυτής της επιτυχίας τη ζωή που κέρδισαν.

Η διοργάνωση αυτή με όσα στερεί από τους Βραζιλιάνους για να διεξαχθεί, αντιστρέφει τη σχέση που έχουν αναπτύξει με το άθλημα. Αποδομεί και διαβρώνει τη φιλοσοφία ετών γύρω από το τι σημαίνει το ποδόσφαιρο για κάθε Βραζιλιάνο. Η διέξοδος προς μια καλύτερη ζωή, γίνεται τροχοπέδη της κοινωνικής ανάπτυξης. Το άθλημα των φτωχών μετατρέπεται σε πεδίο κερδοφορίας των λίγων. Οι Βραζιλιάνοι βλέπουν τις υποσχέσεις για μια καλύτερη και πιο πλούσια Βραζιλία να γκρεμίζονται και το χειρότερο είναι ότι το πολιορκητικός κριός για την καταστροφή του τείχους των ονείρων είναι το ποδόσφαιρο. Αυτό με το οποίο έχουν ταυτιστεί ως πληθυσμός.

Οι αντιδράσεις κλιμακώνονται και η βασική τους στόχευση παραμένει η διεθνής προβολή των θέσεών τους. Την πρωτοκαθεδρία κατέχει το ‘Μην έρθετε στη Βραζιλία’. Ακολουθούν τα ‘Θέλουμε φαγητό και όχι ποδόσφαιρο’ και ‘Το Παγκόσμιο Κύπελλο μας κλέβει τις ζωές’. Οι φίλαθλοι καλά θα κάνουμε να ακούσουμε τους αυτόχθονες. Να στηρίξουμε όσο μπορούμε λιγότερο το πλιάτσικο που στήνουν η FIFA και οι χορηγοί της εις βάρος κρατών και πληθυσμών. Οι αθλητές όμως είναι μιαν άλλη υπόθεση.

Η Βραζιλία παραμένει, ακόμα και ανάμεσα σε όλη αυτήν την αναταραχή, το promised land του αθλήματος. Αυτή η γη της επαγγελίας που δεν έχει πιλάφια, αλλά χορτάρι, δύο τέρματα και πολύ χρώμα. Από την άλλη υπάρχει και η επαγγελματική διάσταση. Οι ποδοσφαιριστές θέτουν στόχους και κρίνονται από το αν τους έχουν επιτύχει ή όχι. Ο στόχος του Mundiál για παράδειγμα επετεύχθη για την εθνική ομάδα και φυσιολογικά ήταν όλοι ευτυχισμένοι. Για την προσπάθεια και την καριέρα τους έπαιξαν και πέτυχαν.

Εγώ περήφανος για αθλητικές επιτυχίες δεν μπορώ να νιώσω. Ως ποδοσφαιρόφιλος είμαι χαρούμενος. Σεβόμενος την απαίτηση των Βραζιλιάνων, και να είχα τα χρήματα δε θα πήγαινα εκεί. Περήφανοι μπορούν να νιώθουν οι παίχτες, το τεχνικό επιτελείο και οι οικογένειές τους. Η πολιτική ηγεσία που δήλωσε ότι ‘Μας κάνατε περήφανους’, για άλλη μια φορά προσπαθεί να κλέψει προβολή από την προσπάθεια και τον ιδρώτα άλλων. Όμως στο δικό τους τομέα, στη δική τους δουλειά, οι ποδοσφαιριστές κρατούν την Ελλάδα στο Top15 του κόσμου σταθερά τα τελευταία δέκα χρόνια. Οι πολιτικοί έχουν κάνει την Ελλάδα διεθνές πειραματόζωο, Νο134 στον κόσμο. Σε καμία από τις δύο κατηγορίες δεν έχουμε τις δυνατότητες να πατήσουμε κορυφή. Εντούτοις είναι εμφανές ποιος δουλεύει και ποιος μας δουλεύει.

Διασκεδαστικές ήταν και οι περιπτώσεις όσων περίμεναν την εθνική στη γωνία για να στάξουν τη χολή τους. Δεν πειράζει, όσοι βλέπουν το κάθε άθλημα ως μέσο ψυχανάλυσης και ψυχοθεραπείας, έχω συνεδρία δύο φορές τη βδομάδα και δε θα πλήξουν. Τέλος, όσοι δεν ασχολούνται με το ποδόσφαιρο καλύτερα ας μη σχολιάζουν. Ζω στην Αγγλία και δεν μπορώ να καταλάβω τι στο κέρατο τους πιάνει και συζητάνε με πάθος για τα Ashes στο κρίκετ. Δεν το ξέρω το σπορ, δε μιλάω. Όμως το ‘δείτε τι λένε οι Βραζιλιάνοι και εσείς πανηγυρίζετε’ είναι στάση α-ποδοσφαιρική (κατά το απολιτίκ). Ειλικρινά δέχομαι το να μην αρέσει σε κάποιον το ποδόσφαιρό, να μην καταλαβαίνει τι σημαίνει Βραζιλία στο δικό μας πλανήτη και να του φαίνονται όλα ετούτα δευτερεύοντα. Είναι τέτοια και γι’ αυτό κάποιοι τα γουστάρουμε, ως διέξοδο. Όσο δε γνωρίζουν δεν μπορούν να κατανοήσουν ούτε το δράμα των Βραζιλιάνων που βλέπουν να τους κλέβουν ένα γιγάντιο κομμάτι της κοσμοθεωρίας τους.


Σε κάθε περίσταση, καλό θα ήταν ο καθένας από εμάς να κοιτάξει πώς να βελτιώσει και να πώς να κουμαντάρει το δικό του καράβι.

21 σχόλια:

  1. Ορίστε μια σύγκριση δεικτών ανάμεσα στο εξωτικό Ρίο και στο εξωτικό Ηράκλειο

    Consumer Prices in Rio De Janeiro are 15.80% lower than in Heraklion
    Consumer Prices Including Rent in Rio De Janeiro are 7.34% higher than in Heraklion
    Rent Prices in Rio De Janeiro are 147.20% higher than in Heraklion
    Restaurant Prices in Rio De Janeiro are 25.74% lower than in Heraklion
    Groceries Prices in Rio De Janeiro are 28.50% lower than in Heraklion
    Local Purchasing Power in Rio De Janeiro is 11.91% lower than in Heraklion

    Ο τελευταιος δείκτης είναι πιο σημαντικός επειδή είναι συγκεντρωτικός και μας δείχνει πως η αγοραστική δύναμη του μέσου Ηρακλειώτη είναι περίπου 12% μεγαλύτερη απο αυτή του κάτοικου του Ρίο Ντε Τζανείρο.
    Αν έπρεπε να διαλέξω έναν μόνο δείκτη απο τους παραπάνω για να βγάλω αντιπροσωπευτικά συμπεράσματα θα ήταν αυτός.
    Τα ίδια βέβαια περίπου ισχύουν για τον μέσο Βραζίλιανο συγκρινόμενο με τον μέσο Έλληνα, απλά το περιόρισα στις δύο αυτές πόλεις για λόγους ομοιοτήτων. Κόπακαμπάνα αυτοί, Αμμουδάρα εμείς, καρναβάλι Ρίο αυτοί, καρναβάλι πλατεία Ελευθερίας εμείς, βραζιλιάνικα χοτντογκ αυτοί γύρος από Πετούση εμείς κοκ.
    Μόλις 12% λοιπόν επειδή η Βραζιλία κλείνει τη ψαλίδα πολύ γρήγορα και τα όποια δικαιολογημένα κοινωνικά παράπονα υπάρχουν θα καλυφθούν απο την ανάπτυξη που θα συνεχίσει να έρχεται σε αυτή την νέα καινοτόμα οικονομία.
    Αν πολεμηθεί αποτελεσματικά η διαφθορά και η γραφειοκρατία θα συγκλίνει ακόμα πιο γρήγορα.

    Εγώ αν είχα τα λεφτά θα πήγαινα ;)













    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το Ηράκλειο το πήρες ως παράδειγμα από προσωπική εμπειρία ή επειδή κατάγομαι εγώ από εκεί; Τες πα, αν και προτιμώ το γύρο από τα 'Αδέρφια' και νομίζω ότι η Trendy παραλία του Ηρακλείου είναι το Arena, γενικότερα δε διαφωνώ.

      Οι Βραζιλιάνοι έχουν απαιτήσεις και βγαίνουν στους δρόμους διότι ενώ η χώρα τους αναπτύσσεται, η οικονομία τους πάει πολύ καλά και οι δείκτες έχουν ανοδική τροχιά, τα κέρδη δεν τα καρπώνονται όλοι. Αντίθετα με την Ελλάδα όπου επισυμβαίνει ένας κοινωνικός στραγγαλισμός, η Βραζιλία παράγει και εκείνοι που παράγουν απαιτούν μέρισμα από τα κερδισμένα.

      Όσο για τη διαφθορά, η Αργεντινή έχει δείξει ποιος είναι ο μοναδικός δρόμος για τα κράτη της Λατινικής Αμερικής. Ξυλώνεις ολόκληρο τον προηγούμενο μηχανισμό και φτιάχνεις από την αρχή ένα καινούργιο, Με ημίμετρα δε γίνεται δουλειά. Η διαφθορά θα επανέλθει όταν οι νέοι γίνουν καθεστώς, αλλά έχεις κάποια χρόνια να δέσεις νομικά το νέο εγχείρημα.

      Άσχετο, αλλά όλοι οι Βραζιλιάνοι που έχω γνωρίσει εγώ είναι είτε από το Sao Paolo, είτε από το Recife. Αν και το κείμενο ήταν για την προσβολή της πίστης που έχουν εκεί για το ποδόσφαιρο, μιας πίστης που βλέπει να βεβηλώνεται η θρησκευτικότητά της από τις πολυεθνικές, χάρηκα πολύ για τις παρατηρήσεις σου.

      Διαγραφή
  2. Ήθελα σαν τρελός να πάω βραζιλία για το μουντιάλ. Μουντιαλ στην Βραζιλία! Μουντιαλ στην Βραζιλία! Μουντιαλ στην Βραζιλία! Δηλαδή να τρελαίνεσαι. Αλλά και γω όσο βλέπω, διαβάζω, συνειδητοποιώ ξανά τι γίνεται τόσο ξενερώνω. Παρακολουθούσα στενά τις εξελίξεις στην αρχή της προηγούμενης δεκαετίας, είχαμε αλληλογραφία με τους MST, είχα γεμίσει ελπίδες με το PT και τον Λούλα, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό διαψέυστηκαν, αν και γίναν αρκετά. Το ξενέρωμά μου με οδήγησε να μην ασχολούμαι τόσο, μέχρι πρόσφατα με το Μουντιάλ και το Παγκόσμιο Συλλόγων της αγαπημένης Κουρίντσανς. Η Βραζιλία έδωσε μια δεκαετία οικονομικής έκρηξης, η οποία ψιλοξεφουσκώνει, έβαλε αρκετό τον από κόσμο της στο παιχνίδι, έτρεξε κάποια από τα μεγαλύτερα προγράμματα αναδιανομής στον κόσμο, αλλά τελικά η διανομή του υπερπροϊόντος της ανάπτυξης μεγάλωσε την ψαλίδα της ανισότητας. Ο Δείκτης Gini είναι από τους μεγαλύτερους του κόσμου και η καμπύλη Lorenz είναι σαν τανυσμένο τόξο ( http://www.indexmundi.com/facts/indicators/SI.POV.GINI/rankings). Επειδή Λύκε εργάζομαι με μέσους όρους στις αναλύσεις που κάνω, προσπαθώ πάντα να αποφεύγω τις παγίδες τους. Είναι απλά μία ένδειξη, δνε σου λέει πολλά για την πραγματικότητα. Η μέση αγοραστική δύναμη είναι ένας απλός μέσος όρος, έχεί μέσα το 5% που μπορούν να αγοράσουν τον σκορπιό αν θέλουν, το 30 % που μπορεί με οικονομίες να φτάσει για μία βόλτα με βαρκάκι στον σκορπιό και το 65% που σκορπιός έιναι μόνο αυτό που μπορεί να τον τσιμπήσει και να πεθάνει σαν το σκυλί στ' αμπέλι, αποκλεισμένο από κάθε παροχή.

    ΥΓ: Το ότι ποδόσφαιρο είναι οιωνεί θρησκεία στην Βραζιλια το συνειδητοποίησα καλά μέσα από δύο Βραζιλιάνους που είχα την τύχη να έχω στενή σχέση. Η κοπέλα μου για λίγο στην Γερμανία, που ένας από τους λόγους που την έριξα, παραδοχη της ιδίας, ήταν ότι ο αγαπημένος της Τζιοβάνι "αλάνι για πάντα στο λιμάνι" ήταν στον Ολυμπιακό. Πυρετώδης παρακολούθηση ποδοσφαιρικών αγώνων, ανάλυση φάσεων, με άποψη από το παιχνίδι μέχρι την φιλοσοφία του παιχνιδιού, ήμουνα στον παράδεισο! Ο άλλος είναι ο μέστρε μου στην καποέιρα, που η τέχνη του είναι η ζωή του, όταν τον ρώτησα τι είναι για αυτόν η καποέιρα μου είπε, la coisa mais bonita do mundo! Και το ποδόσφαιρο contra-mestre; Uma outra coisa! Άλλο πράμα ρε παιδί μου!
    Συμφωνώ απόλυτα Ραμόν ότι είναι ισχυρό χτύπημα στο φαντασιακό τους. Το Ποδόσφαιρο να φέρνει επιπλέον ανισότητα και δυστυχία; Caralho!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Και έλεγα ότι χάθηκες γιατί έπεσες μέσα σε κανένα καζάνι με ρακή. Συμφωνώ ότι οι μέσοι όροι είναι το πιο παραπλανητικό οικονομικό εργαλείο, αλλά όμως δείχνουν κάποια πράγματα. Κατάλληλα για αφετηρία αναζήτησης και ανάλυσης, αλλά ως εκεί. Πάντα πρέπει να γίνεται η διάκριση μεταξύ ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών.

      Το ποδόσφαιρο είναι άλλο πράγμα εκεί κάτω. Για τη Βραζιλία ακούω και μου μιλάνε Βραζιλιάνοι φίλοι στην Αγγλία, αλλά στην Αργεντινή που έχω πάει το επιβεβαιώνω από πρώτο χέρι. Η πίστη για το όμορφο και το καλύτερο εκφράζονται μέσα από αυτό. Από κάτω θα πω και για το πως το έχουν εκμεταλλευτεί οι πολυεθνικές το ζήτημα.

      Διαγραφή
    2. Μεγάλη φάση τα καζάνια, που να σου λέω. Μετά τα καζάνια, έπεσα στο καζάνι των τελικών κοστολογήσεων των προς εξαγωγή προϊοντων της εταιρείας στας Ευρώπας. Σενάριο και κόντρα σενάριο, διαφορές προσεγγίσεων, το φτάσαμε στο υπερανάλυσις=παράλυσις. Ξέρω πια από που προκύπτει το παραμικρό γαμημένο ευρωλεπτό, άσταδιάλα.

      Διαγραφή
  3. Αταραξία, ας αποκλείσουμε αυτούς που μπορούν να αγοράσουν τον Σκορπιό με την σύγκριση του κόστους ζωής του Βραζιλιάνου και του Έλληνα που αμοίβονται με τον βασικό μισθό.

    Έλληνας 586 ευρώ
    Βραζιλιάνος 240 ευρώ

    Έχει ο Έλληνας λοιπόν 2,4 φορές μεγαλύτερη αγοραστική δυναμη απο τον Βραζιλιάνο;
    Οχι, επειδή το κόστος ζωής της Βραζιλίας είναι σημαντικά χαμηλότερο.

    Συγκεκριμένα το γεύμα σε φθηνό εστιατόριο στοιχίζει 79% φθηνότερα
    Ενα λίτρο γάλα 58% φθηνότερα
    Ένα λίτρο βενζίνη 51% φθηνότερα
    Μία μπύρα σε καφετέρια 76% φθηνότερα
    Ένα κιλό πατάτες 58% φθηνότερα
    κοκ

    Εάν με κάποιο μαγικό τρόπο διπλασιαστεί ή τριπλασιασθεί ο βασικός μισθός στην Βραζιλία δεν σημαίνει ότι θα διπλασιασθεί ή θα τριπλασιασθεί η αγοραστική δύναμη του Βραζιλιάνου που θα αμοίβεται με αυτόν, επειδή θα αυξηθούν σε σχεδόν ανάλογο βαθμό και οι τιμές στα προιόντα και τις υπηρεσίες.

    Η Ελλάδα αποτελεί μεγάλο παράδειγμα χώρας-μαλάκα που την πάτησε με αυτό τον τρόπο.
    Είναι πολύ ύπουλο πράγμα ο πληθωρισμός και δυστυχώς οι περισσότεροι άνθρωποι συνδέουν την αγοραστική τους ικανότητα αποκλειστικά με το εισόδημα.
    Αν μου έλεγαν πάντως αν θα προτιμούσα να αυξηθεί ο μισθός μου 20% ή να μειωθεί ο δείκτης τιμών καταναλωτή 25% θα επέλεγα το δεύτερο. Πάντως κανείς δεν μιλάει για αυτό παρά το γεγονός ότι έχουμε αδικαιολόγητα υψηλές τιμές προιόντων και υπηρεσιών (οι κατοικίες ωστόσο είναι πραγματικά πάμφθηνες ).

    Κατά τα άλλα προφανώς υπάρχει μια τεράστια αδικία με την κατοχή του πλούτου. Το 0,001%του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 30% του παγκόσμιου πλούτου. Φυσικά κάτι έχει πάει πολύ λάθος με όλο αυτό, ωστόσο σε επίπεδο χώρας (οποιασδήποτε χώρας) δεν μπορούν να γίνουν πολλά για την αντιμετώπιση της αδικίας επειδή όσοι κατέχουν τον πλούτο θα τον μεταφέρουν αλλού μόλις διαπιστώσουν ότι δεν του συμφέρει το περιβάλλον.

    Σε παγκοσμια κλίμακα όμως ίσως μπορεί να γίνει κάτι.

    Δεν είναι στις προθέσεις μου να ξενερώσω κανέναν με αντι-ιδεαλιστικές παρατηρήσεις όσον αφορά την σχέση του ποδοσφαίρου στην Βραζιλιάνικη κουλτούρα αλλά την επιρροή των πολυεθνικών στο ποδοσφαίρο τους, την ξέρουν οι Βραζιλιάνοι απο τη δεκαετία του 80 έτσι δεν είναι;
    Όταν ο Ζε Ρομπέρτο πριν κάποια χρόνια είχε κάνει εκείνη την δήλωση ότι έχει βαρεθεί το στυλ ρόλων του μοντέρνου ποδοσφαίρου και επιθυμούσε τη χαρά του παιχνιδιού έτσι όπως την είχε μάθει μικρός, είχα ταυτιστεί απόλυτα μαζί του. Τα πράγματα όμως αλλάζουν και δεν γυρίζουν πίσω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έχουμε σχετικά φθηνή κατοικία διότι το τσιμέντο ήταν η συνταγή "ανάπτυξης" της χώρας για τέσσερις δεκαετίες, οπότε δεν δόθηκε προσοχή στα αγαθά και τις υπηρεσίες. Η αλήθεια είναι ότι για έναν οικονομολόγο η αυξηση 20% του (ονομαστικού) μισθού μπορεί να είναι και λιγότερο τρομακτική από 25% μείωση του δείκτη τιμών. Ο αποπληθωρισμός γονατίζει εδώ και 10 χρόνια την Ιαπωνία. Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα.

      Διαγραφή
    2. Ακόμα και προ κρίσης είχαμε φθηνότερα κατοικία ακόμα και από τις περισσότερες πρώην κομμουνιστικές χώρες της Ευρώπης.

      Ήταν "συνταγή ανάπτυξης" επειδή ο Έλληνας δεν εμπιστευόταν non tangible επενδύσεις για διάφορους λόγους.
      Με τέτοια υπερπροσφορά κατοικίας + τους καινούριους τεράστιους φόρους περιουσίας + τη μετανάστευση των ανθρώπων για εξωτερικό (ή ύπαιθρο) η σχέση προσφοράς και ζήτησης κυρίως στα αστικά κέντρα έγινε εξωπραγματική. Ενδεικτικά αναφέρω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν πάνω από 7.000 διαμερίσματα στην Αττική που πωλούνται κάτω από 30.000 ευρώ.
      Αναλόγως υπάρχουν πάνω 12.000 διαμερίσματα που πωλούνται κάτω από 700 ευρώ το τετραγωνικό.
      Μετά τους πλειστηριασμούς θα οξυνθεί και άλλο αυτό το φαινόμενο.

      Κατά τα άλλα μπορεί να μην είναι τρομακτικό δίλημμα η επιλογή αύξησης μισθού ή μείωσης του δείκτη τιμών αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που είναι προτιμότερο έτσι όπως το επέλεξες αν πχ η οικονομία σου βασίζεται σε εισαγωγές και έχεις δικό σου νόμισμα.

      Θέλω να γράψω και άλλα πολλά, άλλα αργότερα
      to be continued..

      Διαγραφή
  4. Υπάρχουν και μερικά ποιοτικά στοιχεία Λύκε που δείχνουν ότι ακόμα είναι καλύτερο να ζεις στην Ελλάδα από ότι στη Βραζιλία (μιλάμε πάντα για τα χαμηλά εισοδήματα), όπως το επίπεδο αναλφαβητισμού (το τριπλάσιο στη Βραζιλία), εγκληματικότητας (τετραπλάσιο),κ.ο.κ . Ας συμφωνήσουμε σε αυτό.

    Ο Ze Roberto μίλαγε για το Jogo Bonito. Σας θυμίζει κάτι; Ναι σωστά, είναι αυτό που έκανε σλόγκαν και διαφημιστική καμπάνια η μεγαλύτερη πολυεθνική αθλητικών ειδών του κόσμου και χορηγός της εθνικής ομάδας της Βραζιλίας. Αντίθετα με όσους βλαμμένους πιστεύουν ότι κάποια επιστροφή στο παρελθόν θα είναι καλύτερη, έχεις απόλυτο δίκιο, τα πράγματα δε γυρίζουν πίσω. Μια επιστροφή θα είναι μια βίαιη προσπάθεια άρνησης του χρόνου που μεσολάβησε μέχρι τη στιγμή λήψης της απόφασης. Αν τα πράγματα πάνε σκατά, που πάνε, χρειάζεσαι κάτι εντελώς καινούριο. Να διδαχθείς από το παρελθόν ναι, αλλά να επιστρέψεις είναι αδύνατο. Και κάτι ακόμα, όσο περνάνε τα χρόνια έχουμε την τάση να εξιδανικεύουμε το παρελθόν. Διάβαζα χθες ένα πολύ ρομαντικό άρθρο για το πόσο ωραία ήταν η Αθήνα του 1960. Για σενάριο ταινίας, ή για διήγημα καλό ήταν, μόνο που όλες οι μαρτυρίες των κατοίκων Αθηνών και Πειραιώς εκείνης της εποχής περιγράφουν μια τελείως διαφορετική κατάσταση. Και δεν είναι όλοι οι φίλοι και οι γνωστοί μου εργάτες και μικροαστοί.

    Όσο για τον πληθωρισμό, θα σας περιγράψω ένα πείραμα που είχε κάνει ο Samuelson (νομπελίστας οικονομολόγος). Χώρισε σπουδαστές οικονομικών και στρατηγικής σε δύο ομάδες και τους παρουσίασε το εξής σενάριο:
    Έστω ότι ανήκετε στο Α και ανταγωνίζεστε το Β. Όπου Α ένα κράτος, επιχείρηση, ομοσπονδία, βάλτε ό,τι νομίζετε. Το Β είναι ομόλογος ανταγωνιστής. Στη σημερινή κατάσταση έχετε απόλυτη ισορροπία, Α=10 και Β=10. Όπου 10 υπολογίστε ότι είναι οι μονάδες ισχύος του κράτους, επιχείρησης, κτλ. Υπάρχουν 2 προβλέψεις για το μέλλον.
    1) Α=9 και Β=8
    2) Α=11 και Β=12
    Ποια θα διαλέγατε;

    Οι στατηγιστές απάντησαν 1, και οι οικονομολόγοι 2. Φυσιολογικό διότι οι στρατηγιστές έχουν ως πρώτο μέλημα το να είναι πάντα πάνω από τον ανταγωνιστή τους, ενώ οι οικονομολόγοι το μεγαλύτερο κέρδος, ακόμα και αν ο ανταγωνιστής παράγει ακόμα περισσότερο.

    Έτσι γίνεται και με τον πληθωρισμό. Ένας κανονικός πολιτικός θα προτιμούσε μικρότερη ανάπτυξη και χαμηλό πληθωρισμό, ενώ ένας που θέλει να δείξει δίνει λεφτά που δεν έχουν κάποιο πραγματικό αντίκρισμα. Πχ στη Βρετανία οι μισθοί τα τελευταία 3 χρόνια έχουν αυξηθεί 2,3%, αλλά η αγοραστική δύναμη των Βρετανών έχει μειωθεί 0,9%.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. χμ, χμ, χμ
    Οι οικονομολόγοι που σέβονται τον εαυτό τους κάνουν τις αναλύσεις με αποπληθωρισμένα στοιχεία.
    Επίσης υπάρχει μεγάλη παρανόηση ανάμεσα στην Μεγέθυνση (αυτό που λένε παραπλανητικά ανάπτυξη) και την Ανάπτυξη, την οριτζινάλε. Το παν είναι το τι και πως μετράς. Και το άπαν πως χρησιμοποιείς τις μετρήσεις. Διάλεξη χρειάζεται για αυτό. Η Ανάπτυξη μπορεί να υπάρξει και με μετριασμένη ή μηδενική μεγέθυνση.
    Μεγέθυνση και πληθωρισμός συγκρίνονται μεταξύ τους και σε σχέση με το εισόδημα (αποπληθωρισμένο). Δηλαδή 16 % μεγέθυνση ονομαστική με 14% πληθωρισμό είνια χειρότερη από 6% ονομαστική και 3% πληθωρισμό. Διότι τελικά έχουμε 2% και 3% αντίστοιχα. Το ίδιο ισχύει και ανάποδα, σε ζεύγη με πχ 15% μεγέθυνση / 12% ("μεγάλο")πληθωρισμό και 3% μεγέθυνση με 2% πληθωρισμό. Άρα ένας πολιτικός θε έπρεπε να διαλέξει τον συνδυασμό μεγέθυνσης και πληθωρισμού αφήνει την μέγιστη διαφορά. Και να φροντίσει αυτή η μεγέθυνση να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη.
    Ο πληθωρισμός δεν είναι από μόνος τους κακός. Ίσα ίσα υπό προϋποθέσεις μπορεί να είναι εργαλείο ανάπτυξης, καύσιμο της μεγέθυνσης. Η άγαρμπη τιθάσσευσή του μπορεί να στραγγαλίσει την μεγέθυνση. Πραγματική ανάπτυξη χωρίς πληθωρισμό δεν μπορεί να υπάρξει (στο καπιταλιστικό σύστημα) διότι ο πληθωρισμός ενσωματώνει τις μελλοντικές υπεραξίες της ανάπτυξης.
    Η σκέψη των στρατηγιστών στο όριο μπορεί να οδηγήσει σε αφανισμό και τους δύο ή μήπως η οικονομική σπουδή μου με τυφλώνει; Αν το 11 είναι πραγματικό (αποπληθωρισμένο) και όχι ονομαστικό, σαφώς είναι καλύτερο από το 9.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Εγώ πάλι ως στρατηγιστής αν ας πούμε έχω 10 βομβαρδιστικά και το αντίπαλο κράτος έχει 10, προτιμώ ένα σενάριο που θα έχω +1 (9 με 8) από ότι -1 (11 με 12). Αυτό ήθελε να καταδείξει ο Samuelson είναι ότι οι επιστήμονες βλέπουν και αναλύουν τον κόσμο μέσα από τα εργαλεία που έχουν διδαχθεί μέσω της επιστήμης τους. Και φυσικά κάθε οικονομολόγος επιθυμεί το παραπάνω ακόμα και αν ο άλλος έχει πάει καλύτερα.

    Η διαφορά μεγέθυνσης και ανάπτυξης είναι κάτι που νομίζω διδάσκεται στη Μάκρο-οικονομία 1 σε όλες τις σχολές. Εκτός από τις δημοσιογραφικές βέβαια, όπως όλοι έχουμε αντιληφθεί. Έχεις δίκιο για τον πληθωρισμό ως αναπτυξιακό εργαλείο, αρκεί να μην το τραβάμε όπως πχ συνέβη στην Ελλάδα τις δεκαετίες 1980 και 1990. Το ζήτημα είναι αν ο πληθωρισμός είναι εργαλείο ή αποτέλεσμα. Αν είναι εργαλείο σημαίνει ότι χειραγωγείται πολιτικά. Αν είναι αποτέλεσμα, καλύτερα, διότι σημαίνει ότι καταδεικνύει την αναπτυξιακή πορεία μιας οικονομίας. Έχω κάνει και εγώ τα βασικά της διεθνούς οικονομίας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Άρα δεν είναι καμμία θεώρηση εξ ορισμού σωστή, πρέπει να συνυπολογίζεις το περί τίνους πρόκειται. Πάντα κατά νού
    Όσο για την " κατάδειξη" θυμάμαι ότι πρώτη φορά το συνειδητοποίησα κατεβάινοντας με έναν συμφοιτητή για οτ καρναβάλι στην Πάτρα, πάνε ΄δεκα χρόνια και. Με το που είδαμε την υπο κατασκευή γέφυρα του Ρίο-Αντίριο, αρχίσαμε να λέμε γαι θέσεις εργασίας, επιρροή στο ΑΕΠ, σύγκριση του κόστους ανά μέτρο με αυτό της τότε πρόσφατα παραδομένης γέφυρας Δανίας-Σουηδίας, αν έπρεπε να έχει δίόδια, ποιά μέθοδος είναι η καλύτερη για την τιμολόγηση των διοδίων κλπ. Σύντομα καταλα΄βαμε ότι ένα αντίστοιχο ζεύγος πολ μηχ/κων δίπλα μας προσπαθούσαν να υπολογίσουν πόσο τσιμέντο και σιδερο μπορεί να χρειάζεται ενώ οι δύο αρχιτεκτόνισσες μπροστά ήδη ανέλυαν σχεδιασμό και διάσημους αρχιτέκτονες-σχεδιαστές γεφυρών. Κοιτούσαμε όλοι το ίδιο πράγμα, αλλά "βλέπαμε" διαφορετικό! Και η πλάκα είναι ότι με αυτήν την αφορμή γνωριστήκαμε και περάσαμε φοβερά κάνοντας παρέα το τριήμερο! Έκτοτε το βίωσα αρκετές φορές και όχι μόνο δεν με ξενίζει αλλα το επιδιώκω για να καταλαβαίνω τι μου γίνεται. Να κρατάμε λέω όλοι ένα φακό φωτίζοντας από την μεριά μας τα ζητήματα που μας απασχολούν από κοινού, να περιγράφουμε σε αλλήλους τι βλέπουμε ώστε να έχουμε εικόνα τι σκατά κοιτάμε!
    Ο πληθωρισμός είναι και εργαλείο και αποτέλεσμα. Χειραγωγείται και πραγματικά, μέσω των επιτοκίων, αλλά και επικοινωνιακά. Με μια αλλαγούλα στο ¨καλάθι του νοικοκυριού" εοικοινωνούμε πολύ βολικότερα νούμερα, ΄τετοια νούμερα που είμαστε.
    Αλλά ως αποτέλεσμα το λούζεσαι, για το καλό ή για το κακό, και μετά προσπαθείς να εξηγήσεις τα αδιανόητα. Αλλά η πολιτική τσακώνεται συχνά με την αλήθεια.
    ΥΓ: Αυτό που έγινε επί πασοκάρας, ειδικά το 80 είναι άλλο ένα από τα αδιανόητα εγκλήματα πάνω στο κορμί της χώρας μας. Η Λούκα μου έκοψε ένα θριαμβευτικό δεκάρι διότι σε εργασία έβγαλα τα λυσσακά μου ενάντια στον Γεράσιμό της. Δνε την κατηγορώ, ξέφυγα από τα επιστημονικά πλαίσια και έγραφα και γω πολιτικά από ένα σημείο και μετά. Ειδικά τον συμπερασματικό επίλογο τον ονόμασε "μανιφέστο" χαχαχα. Την παραδέχομαι που ύστερα από αμοιβαίες εξηγήσεις προώθησε την εργασία για δημοσίευση στις πανεπιστημιακές εκδόσεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Περιληπτικά τα υπόλοιπα

    α. οι δείκτες
    Ακούω αρκετά συχνά σε σχετικές συζητήσεις πως οι δείκτες δεν δείχνουν όλη τη αλήθεια αλλά πάντα βλέπω πανίσχυρα patterns που επιβεβαιώνονται κάθε φορά.
    Για παράδειγμα εάν δεις την κατάταξη των χωρών με κριτήρια τον Human Development Index θα δεις ότι είναι σχεδόν ίδια με την κατάταξη των χωρών με βάση τον δείκτη gender equality και είναι σχεδόν ίδια με την κατάταξη χωρών με βάση τον δείκτη οικονομικής ελευθερίας και είναι σχεδόν ίδια με την κατάταξη των χωρών με βάση τον δείκτη διαφάνειας κοκ.
    Δηλαδή έχουν "χαρτογραφηθεί" οι δύο πόλοι (ευημερίας και δυστυχίας ας πούμε) και τι τους συνιστά, με βάση μετρήσιμα στοιχεία απο την διεθνή εμπειρία. Δεν νομίζω ότι πρέπει να επιλέγονται κάποιοι και να απορρίπτονται άλλοι για χ, ψ, λόγους αν και οπωσδήποτε στην θέση που βρισκόμαστε πρέπει να μπουν προτεραιότητες, όπως είπε και ένας ελληνοαμερικάνος προφέσσορας η Ελλάδα είναι σαν ένα χαλασμένο αυτοκίνητο, υπάρχουν πολλά πράγματα που είναι λάθος με αυτό το αυτοκίνητο αλλά το πρώτο που πρέπει να κάνεις είναι να το βάλεις μπροστά.

    β. η σχέση εισοδήματος - κόστους ζωής
    Αυτά συνδέονται και κινούνται περίπου παράλληλα σε μια οικονομία, εμάς τόσα χρόνια αποκλειστικά μας ενδιέφερε η αύξηση του εισοδήματος και έτσι καταλήξαμε να αγοράζουμε προϊόντα και υπηρεσίες με τεράστιο "καπέλο", αν δεν μας ενδιέφερε αποκλειστικά η αύξηση εισοδήματος πάλι θα αγοράζαμε περίπου τα ίδια προϊόντα και υπηρεσίες αλλά χωρίς το τεράστιο "καπέλο".
    Τα χρήματα που έκαναν το εισόδημα πιο μεγάλο προέρχονταν (και) από δάνεια, η φούσκα έσπασε όμως τα δανεικά που την υποστήριζαν είναι αληθινά και όσα από αυτά δεν κουρεύτηκαν πρέπει να πληρωθούν..
    Αυτοί που καρπώθηκαν τα περισσότερα κέρδη ήταν οι μεγαλοεργολάβοι και οι μεγαλομεσάζοντες κάθε είδους, αυτοί όμως που θα κληθούν να πληρώσουν την ζημιά είναι άλλοι.
    Το καλύτερο παράδειγμα πολιτικής που περιόριζε τον πληθωρισμό ήταν η "Agenda 2010" του Σρέντερ με το πάγωμα μισθών, τα ευέλικτα εργασιακά σχήματα κλπ τα οποία αποδέχτηκαν οι Γερμανοί επειδή κατάλαβαν οτι ουσιαστικά τους συμφέρει. Τώρα απλά απολαμβάνουν τα οφέλη.

    κατά τα άλλα δεν χρειάστηκε να αποληθωρίσω τίποτα επειδή οι συγκρίσεις είναι σε realtime αλλά βεβαίως είναι πιο περιπλοκα τα πράγματα.

    Ωραίο το παράδειγμα του Σάμουελσον και εγώ το 2 θα διάλεγα..
    Ο Βαρουφάκης είχε αναφέρει ένα αμφιλεγόμενο πείραμα, κάπως σχετικό.. το οποίο επικολλώ στο τέλος.

    Κάτι τελευταίο για να υποστηρίξω το πιο σημαντικό μου επιχείρημα σε αυτό το post
    https://fbcdn-sphotos-g-a.akamaihd.net/hphotos-ak-ash2/281252_10150271874661137_575063_n.jpg

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γεια σου Λύκε. όσο για το α. δεν αμφισβήτησα τους δείκτες εν γένει, αλλά την αποσπασματική χρήση τους και κυρίως αυτών που βασίζοντια σε απλούς μέσους όρους, αντί πχ για σταθμισμένους. Lies, damn lies and statistics. Η αλήθεια βρίσκεται και στους αριθμούς, αλλά οι αριθμοί είνια ένα περίφημο εργαλείο να πεις ψέμματα
      Όσο για το β. ένα μόνο στοιχείο. Ο μ.ο. (είδες, να και γω με μ.ο) 4% ανάπτυξη την δεκαετία 1996-2006, "υποστηρίχθηκε" από περίπου 16% αύξηση τόυ δανεισμου.

      Διαγραφή
  9. Το άρθρο του Βαρουφάκη:
    1/2

    "Πείραμα 1
    Μοιράσαμε το εξής «σενάριο» σε εκατοντάδες πανεπιστημιακούς φοιτητές στη Βρετανία και στις ΗΠΑ. Κηδεύεται η μητέρα της Μαρίας. Στη διάρκεια της κηδείας η Μαρία προσέχει έναν ωραίο άγνωστο να παρακολουθεί την κηδεία μόνος και τεθλιμμένος. Σκέφτεται ότι θέλει να τον γνωρίσει, να του μιλήσει. Όταν τελειώνει η κηδεία, η Μαρία κοιτάει γύρω να τον δει, αλλά δεν τον βλέπει. Ο άγνωστος εξαφανίστηκε πριν προλάβει να του μιλήσει. Εκείνο το βράδυ η Μαρία δολοφονεί την αδελφή της! Αφού διάβασαν τις πιο πάνω γραμμές, τους ζητήσαμε να απαντήσουν σύντομα, και εντός ενός πενταλέπτου, το εξής ερώτημα: «Γιατί νομίζετε ότι η Μαρία δολοφόνησε την αδελφή της το βράδυ της κηδείας;»
    Πείραμα 2 Ζητάμε από άτομα να συμμετάσχουν σε ένα απλούστατο τεστ αριθμητικής, το οποίο περιλαμβάνει ιδιαίτερα εύκολα, αλλά πάρα πολλά ερωτήματα, που για να απαντηθούν όλα δεν αρκεί επ' ουδενί το χρονικό διάστημα που τους δίνουμε (π.χ. μισή ώρα). Το κίνητρο για να συμμετάσχουν είναι ότι τους υποσχόμαστε 1 ευρώ ανά σωστή απάντηση. Αρχίζουν, λοιπόν, να απαντούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Όταν τελειώσει ο χρόνος, τους ζητάμε να σταματήσουν να γράφουν, τους λέμε τις σωστές απαντήσεις, τους παρακαλούμε να καταστρέψουν την κόλλα στην οποία έγραψαν τις απαντήσεις τους σε ειδικό μηχάνημα που βρίσκεται στον χώρο (shredder) και κατόπιν τους ζητάμε να μας πουν πόσες ερωτήσεις απάντησαν σωστά (σ.σ. εμείς δεν είδαμε ποτέ την κόλλα με τις απαντήσεις τους). Αφού μας πουν, χωρίς να θέσουμε υπό αμφισβήτηση την απάντησή τους, τους πληρώνουμε και φεύγουν. (Αυτό που οι συμμετέχοντες δεν γνωρίζουν είναι ότι το μηχάνημα καταστροφής των γραπτών, στην πραγματικότητα, δεν κατέστρεψε ποτέ την κόλλα τους, αλλά την κράτησε στο εσωτερικό του, καταστρέφοντας άλλη κόλλα, έτσι ώστε εμείς να είμαστε σε θέση να μετρήσουμε επακριβώς τον βαθμό της «ανεντιμότητας» των συμμετεχόντων. Σε τέτοια πειράματα έχουν συμμετάσχει, έως τώρα, πάνω από 40.000 άτομα σε αρκετές χώρες του κόσμου (στην Ελλάδα όχι ακόμα, αν και θα είχε ενδιαφέρον).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. 2/2
    Τα διδάγματα Αρχίζω με το δεύτερο πείραμα που αφορά την ανεντιμότητα και μας βοηθά να μελετήσουμε τον αντίκτυπο διάφορων παραγόντων στην έφεσή μας προς αυτήν. Οι οικονομολόγοι (και πολλοί άλλοι που μοιράζονται τον τρόπο σκέψης των οικονομολόγων) υποθέτουν ότι το κάθε άτομο πασχίζει να μεγιστοποιήσει τη διαφορά ατομικού οφέλους και ατομικού κόστους από κάθε απόφαση. Ότι το άτομο σκέφτεται: «Τι πιθανότητες υπάρχουν να με πιάσουν να λέω ψέματα, να φοροδιαφεύγω, να κλέβω; Ποιο είναι το όφελός μου, αν τα καταφέρω να μη με πιάσουν; Ποιο είναι το κόστος μου αν με πιάσουν;». Με αυτό το σκεπτικό, οι οικονομολόγοι πιστεύουν ακράδαντα ότι όσο μεγαλύτερο το κόστος του να πιαστείς στα πράσα και όσο μικρότερο το όφελος του να τη γλιτώσεις, τόσο λιγότερο ανέντιμα δρουν τα άτομα. Η πραγματικότητα, όμως, φαίνεται να διαψεύδει την ωφελιμιστική λογική των οικονομολόγων. Στα πειράματα αυτά (τα οποία πολύ εύκολα προσαρμόζονται, με μικρές αλλαγές, για να επαληθευτούν διάφορες υποθέσεις) βρίσκουμε ότι η πιθανότητα να πει κάποιο άτομο ψέματα (ότι έλυσε πολύ περισσότερα αριθμητικά προβλήματα απ' ό,τι στην πραγματικότητα) είναι ανεξάρτητη από το χρηματικό όφελος που θα αποκομίσει, αν μας «κοροϊδέψει». Παράλληλα, επηρεάζεται σχετικά λίγο ακόμα και από την πιθανότητα να «πιαστεί» και σχεδόν καθόλου από το κόστος των κυρώσεων σε περίπτωση που «πιαστεί» (σ.σ. δεν είναι τυχαίο ότι η θανατική ποινή δεν μειώνει τη συχνότητα των δολοφονιών σε πολιτείες όπου προβλέπεται). Πολύ περισσότερο εξαρτάται από το κατά πόσο τα άτομα πιστεύουν ότι (α) οι ανέντιμες πράξεις είναι συνήθεις εντός της δικής τους κοινότητας/κοινωνίας και (β) τα «θύματα» της ανεντιμότητάς τους είναι «άξια» της δικής τους έγνοιας. Με απλά λόγια, φαίνεται ότι προβλήματα όπως η φοροδιαφυγή δεν αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με τη φοβέρα και τα πρόστιμα αλλά με την καλλιέργεια ενός περί δικαίου αισθήματος εντός της κοινωνίας. Άντε τώρα να το εξηγήσεις αυτό σε πολιτικούς που άγονται και φέρονται από την ξύλινη γλώσσα και την ωφελιμιστική λογική των οικονομολόγων. Κλείνω με το πρώτο πείραμα, την περίπτωση της δολοφόνου Μαρίας, ξεκινώντας με ένα φρικιαστικό εμπειρικό εύρημα: από τους 173 μεταπτυχιακούς φοιτητές σε τμήματα Οικονομικών που ερωτήθηκαν, οι 124 απάντησαν στο ερώτημά μας ως εξής: «Προφανώς δολοφόνησε την αδελφή της για να συναντήσει τον όμορφο άνδρα. Θα σκέφτηκε πως, αφού είχε πάει στην κηδεία της μητέρας της, ίσως να εμφανιζόταν ξανά στην κηδεία της αδελφής της». Αντίθετα, από τους 564 μεταπτυχιακούς φοιτητές άλλων τμημάτων (π.χ. Νομικής, Ιατρικής, Πολυτεχνικών Σχολών), μόνο 32 έδωσαν τέτοια απάντηση. Οι υπόλοιποι απλώς δήλωσαν άγνοια. Μια άγνοια που δεν καταδεικνύει λιγότερη οξυδέρκεια από τους οικονομολόγους. Απλώς, αυτό που φαίνεται να συμβαίνει είναι ότι ο άκρατος ωφελιμισμός που διδάσκεται στους φοιτητές Οικονομικών διαφθείρει την ψυχή τους σε τέτοιο βαθμό, που το μυαλό τους είναι σε θέση να φανταστεί ότι όπως μπορεί κάποιος να σπάσει ένα βάζο για να πετύχει κάτι που ποθεί (π.χ. να βγάλει από μέσα μια χρυσή λίρα), έτσι και η Μαρία μπορεί να σκότωσε την αδελφή της για να ξαναδεί τον όμορφο άνδρα. Συμπερασματικά, η λογική των οικονομολόγων, τόσο όταν τους κλείνει το μυαλό σε πράγματα που είναι προφανή στους υπόλοιπους όσο και όταν τους το «ανοίγει» επικίνδυνα, αποτελεί πηγή λαθών στον τομέα της άσκησης οικονομικής πολιτικής καθώς και ενός άκρατου αμοραλισμού που δηλητηριάζει τις κοινωνίες μας."

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το πρώτο πείραμα μας το έκανε ανεπίσημα ο βαρούφας στο οικονομικό της νομικής κοντά στο 2000. Ούτε 20% δεν το βρήκε (ούτε εγώ), και μας συνέστησε χαριτολογώντας να ξαναδιαβάσουμε το κέφάλαιο 4 της Μίκρο 1 "Ωφέλεια". Πάντως διαφωνώ στο ότι η οξυδέρκεια που διακρίνει έστω τους οικονομολόγους θα οδηγήσει σε αμοραλιστικές αποφάσεις. Η σκέψη βάσει ωφέλειας είναι το εργαλείο (κατανόησης, πρόβλεψης, αποφάσεων), τι αξίες θα αναθέσεις στο κάθε τι καθορίζει το ήθος των αποφάσεών σου. Π.χ. στο παράδειγμα, πόση αξία δίνει η Μαρία στην ζωή της αδερφής της σε σχέση με το ενδεχόμενο να ξαναδεί τον γκόμενο. Αν είσαι σκατόψυχος, δεν χρειάζεσαι ούτε οικονομικές σπουδές, ούτε την θεωρεία της ωφέλειας για να σκορπίσεις το περιεχόμενο της ψυχής σου στον κόσμο. Ενώ αν έχεις ήθος η αφέλεια σαν εργαλείο θα υποβοηθήσει να αποφασίσεις καταλληλότερα βάσει των αρχών σου.
      ΄Οσο για το δεύτερο, πάλι το τι ορίζεις ώς ατομικό όφελος κάνει την διαφορά. Και μάλιστα αυτό που περιγράφεις ώς ωφελιμιστική λογική είναι η προσέγγιση των (νεο-) φιλελεύθερων, που δυστυχώς εδω΄και 25 χρόνια υπερισχύει, ενώ υπάρχουν και άλλες. Η ωφέλεια δεν αποτιμάται αποκλειστικά σε χρηματικά αντίτιμα, είναι κάτι πιο ευρύ και οι μονάδες ωφέλειας αντιστοιχούν και σε έννοιες όπως αίσθημα ασφαλείας ια παράδειγμα.

      Διαγραφή
  11. Συμφωνώ σε όλα όσα λέτε. Οφείλουμε πάντα να υπολογίζουμε όμως ότι το σύστημα επιδρά στα μέρη του περισσότερο από όσο τα μέρη στο σύστημα. Η ατζέντα του Schröder είχε λογική και επιτυχία τη δεδομένη χρονική στιγμή, στις δεδομένες συνθήκες. Ας πούμε το 1980 η ίδια πολιτική θα είχε αποτύχει και πολύ σύντομα μάλιστα.

    Όσο για το άρθρο του Βαρουφάκη το έχω διαβάσει. Όταν μου είχαν κάνει εμένα την ερώτηση με το συγκεκριμένο πείραμα είχα απαντήσει σωστά. Ήμουν στο 3ο έτος τότε και μου έλεγαν ότι θα πρέπει είτε να κάνω εικόνισμα τους Macchiavelli & Kissinger, είτε να πάω να παραδοθώ οικειοθελώς σε κάποιο ίδρυμα ψυχασθενών για να γλυτώσει η χώρα από 1 μανιακό δολοφόνο. Αν και έχω μια λατρεία στον παρεξηγημένο Nicolo και κατανοώ αλλά δεν επικροτώ τις πολιτικές του Henry, είμαι πάλι εδώ ζωντανός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Εμένα δεν πήγε το μυαλό μου με τίποτα.
    Ραμόν αν εκεί κάνεις μια βόλτα δεις μια χελώνα γυρισμένη ανάποδα, κάτω απο τον ήλιο να προσπαθεί να γυρίσει αλλα να μην τα καταφέρνει θα τη βοηθήσεις να γυρίσει έτσι δεν είναι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Καλοκαίρι 2007, Μυτιλήνη. Στο δρόμο προς Ερεσό 1 χελώνα πασχίζει να διασχίσει το δρόμο. Σταμάτησα το αυτοκίνητο, κατέβηκα, τη σήκωσα και την πήγα στην άκρη.

    Ξέρεις, το να μπορείς να αποκωδικοποιήσεις την παράνοια του άλλου δε σε κάνει και εσένα παρανοϊκό. Ο μπάτσος στο ανθρωποκτονιών προσπαθεί να μπει στο μυαλό του δολοφόνου, χωρίς να είναι ο ίδιος τέτοιος. Ο αναλυτής διεθνών σχέσεων προσπαθεί να ανακαλύψει τα κίνητρα και τις επιδιώξεις της άλλης πλευράς, ακόμα και αν το thought pattern είναι τελείως διαφορετικό. Απλώς συμβαίνει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μα το ξέρω Ραμον, πλάκα έκανα.

      Για όσους ενδιαφέρονται υπάρχει μία σειρά απο lectures του Michael Sandel στο youtube.
      Αυτός ο καθηγητής είναι τόσο δημοφιλής στο Harvard που πλέον παραδίδει σε αμφιθέατρα.
      Το πρώτο lecture της σειράς έχει κάποια σχετικά παραδείγματα με το πείραμα που περιέγραψε ο Βαρουφάκης.
      Ο τρόπος αλληλεπίδρασης του Sandel με τους φοιτητές του είναι πραγματικά μοναδικός.
      Αξίζει.
      http://www.youtube.com/watch?v=kBdfcR-8hEY

      Διαγραφή