Συνεδρία 75: Τα Χριστούγεννα Σημαίνουν

Ήρθαν τα Χριστούγεννα και πέρασαν και πάμε ολοταχώς προς την Πρωτοχρονιά. Υπέροχες, λαμπερές μέρες με φωτάκια και λαμπιόνια, που μετατρέπουν τις πόλεις σε καρναβάλια, δώρα που οι περισσότεροι υποχρεούνται να δώσουν και ευχές που ανταλλάσσονται και στη μεγάλη τους πλειοψηφία δεν είναι ειλικρινείς. Αλλά έτσι το επιτάσσει η παράδοση.

Τα Χριστούγεννα είναι ίσως η λιγότερη θρησκευτική γιορτή από όσες περιλαμβάνονται στο καλεντάρι της εκκλησίας. Ορθόδοξης, Καθολικής, Προτεσταντικής, δεν παίζει κανένα ρόλο. Σε αυτό βοηθάει πολύ βέβαια η Πρωτοχρονιά, που έρχεται και κολλάει καπάκι αμέσως μετά. Έτσι όσοι δεν πιστεύουμε έχουμε τη δική μας γιορτή να χαιρόμαστε, πριν φτάσουν τα Φώτα όπου το θρησκευτικό ντελίριο χτυπάει κόκκινο. Τα Χριστούγεννα όλα γίνονται in extremis. Το φαγητό, οι αγορές, τα δώρα, το ντύσιμο, τα στολίδια, τα πάντα είναι υπερβολικά. Μια υπερβολή που ήρθε σταδιακά, αλλά εμπεδώθηκε στο συλλογικό ασυνείδητο και έγινε καθεστώς, ή όπως οι περισσότεροι βαυκαλίζονται να λένε: παράδοση.

Ενδεικτικά, μερικοί Αμερικανοί ακαδημαϊκοί έκαναν πέρυσι μιαν έρευνα γύρω από τα Χριστούγεννα και τις συνήθειες των ανθρώπων. Κάθε Χριστούγεννα λοιπόν βρήκαν ότι γίνεται μια γενοκτονία γαλοπούλας. Σε ΗΠΑ και Δυτική Ευρώπη μόνο, σκοτώνονται πάνω από 234 εκατομμύρια γαλοπούλες. Πριν παρέμβουν ακτιβιστές vegetarian να πω ότι τα νούμερα για γουρούνια (45 εκατομμύρια) και αγελάδες (65 εκατομμύρια) έρχονται σε ταύτιση με τα φυτά και τα χορταρικά που καταναλώνονται. Οι σαλάτες των Χριστουγέννων, μαζί με τα κουκουνάρια και τα κάστανα για τη γέμιση ανέρχονται σε 536 τόνους. Όχι άσχημα, αλλά μιλάμε για νούμερα που ανταποκρίνονται σε ένα μόνο τραπέζι. Η υπερβολή της καταναλωτικής Δυτικής κοινωνίας σε όλο της το εύρος.

Όχι σε όλο, διότι οι μετακινήσεις στα αεροδρόμια της Δύσης αυξάνονται κατά 55% την περίοδο 25 Δεκεμβρίου με 10 Ιανουαρίου. Ο κόσμος πάει να κάνει γιορτές με τις οικογένειές του, κατά τα φαινόμενα, αλλά αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την καπιταλιστική λογική της Δύσης, αφού τα εισιτήρια είναι από 15%-40% ακριβότερα εκείνες της μέρες. Όπως και ο οργασμός των δώρων δε δικαιολογείται από πουθενά, πέρα από τη ματαιοδοξία και το εφέ που κατακλύζει τους ανθρώπους. Η όλη ιδέα στηρίζεται σε μια στρέβλωση της θρησκευτικής παράδοσης. Όπως οι τρεις μάγοι πήγαν τα δώρα στο μικρό Ιησού, έτσι οι Χριστιανοί ανταλλάσσουν δώρα μεταξύ τους. Κάποτε αυτό περιοριζόταν στα παιδιά, αλλά εκεί που άλλοι βλέπουν μια παράδοση κάποιοι είδαν μιαν επιχειρηματική ευκαιρία. Έτσι σταδιακά μετακυλίστηκε σε όλους, με άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση της κατανάλωσης και την επακόλουθη αύξηση του τζίρου των καταστημάτων.

Η κατανάλωση αλκοόλ δεν πάει πίσω. Πάνω από 25% αύξηση την ίδια περίοδο σε σχέση με το μέσο όρο κάθε χώρας τις άλλες εποχές. Ειδικά στη Βρετανία όπου η παράδοση επιτάσσει να διεξάγονται και ποδοσφαιρικά παιχνίδια τις άγιες τούτες μέρες, οι ιδιοκτήτες ζυθοποιείων πρέπει να μοιάζουν με εκείνα τα καρτούν που στα μάτια τους περνάει το σήμα του δολαρίου όπως όταν έχεις τραβήξει το λεβιέ του κουλοχέρη. Συνακόλουθα βέβαια αυξάνονται και τα διάφορα ατυχήματα και «ατυχήματα». Τροχαία, ξυλοδαρμοί, κώμα από μέθη, βιασμοί, ληστείες είναι στο φόρτε τους. Φίλος γιατρός μου έλεγε ότι κάθε χρόνο τρέμει στην ιδέα να είναι εφημερία στις 25/12 και τις 01/01 διότι τρέχουν και δεν προλαβαίνουν.

Γιορτινή ατμόσφαιρα λοιπόν; Ναι και όχι. Από τη μία υπάρχουν τα Χριστούγεννα, με τη θρησκευτική έννοια του όρου για τους πιστούς, και η αρχή του νέου έτους για όλους τους ανθρώπους. Το νέο έτος ειδικά συμβολίζει μια νέα αρχή, μια νέα χρονιά και καθώς οι άνθρωποι έχουν την τάση να κοιτούν το μέλλον με μια σχετική αισιοδοξία, προσμένουν ή ελπίζουν για κάτι καλύτερο. Αυτή η φυσιολογικότητα της ανθρώπινης ψυχολογίας έχει παντρευτεί όμως με κάτι εντελώς παράταιρο. Η υπερεμπορευματοποίηση των γιορτών δεν έχει λογική, πέραν του κέρδους. Και καλά στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ η χειμωνιάτικη ατμόσφαιρα έχει δέσει αρμονικά με το ύφος του εμπορευματικού κατεστημένου της εποχής. Στην Αυστραλία ή τη Λατινική Αμερική των εκατομμυρίων φανατικών καθολικών είναι φυσιολογικό μέσα στο κατακαλόκαιρο να στολίζεις χιονισμένα έλατα, γκι, και να φοράει η γκόμενα το trendy αγιοβασιλιάτικο σκουφί στην παραλία κάνοντας top-less.

Ελπίζω πραγματικά η γενιά η δικιά μας, οι κάτω των 35 να ξεπεράσει σταδιακά αυτήν την πλύση εγκεφάλου που έχει επικρατήσει, όπως έχει ξεκόψει σταδιακά και στο μέτρο πάντα του φυσιολογικού για Ελλάδα από τα μπουζούκια των double-dot της παραμονής της Πρωτοχρονιάς. Κατανοώ τη χαρά και την ελπίδα του νέου έτους, μπορώ να αποδεχτώ τη θρησκευτικότητα από όσους πιστεύουν και ας ανήκω στην άλλη πλευρά, όμως το πάρτι των δώρων, των ρεβεγιόν, του τζόγου και του αλκοόλ ελπίζω να περιοριστεί. Είμαι αρκετά ρεαλιστής για να το περιμένω να γίνει σταδιακά. Φοβάμαι όμως ότι μόλις περάσει η κρίση, οι άνθρωποι δε θα έχουν αλλάξει, αλλά θα γυρίσουν στις γιορτινές σπατάλες, για να το ρίξουν έξω ή επειδή έτσι επιτάσσει η παράδοση. Τα Χριστούγεννα σημαίνουν;

Συνεδρία 74: Αντικοινωνικός

Έφτασε λοιπόν η στιγμή η Ελλάδα να διαλέξει το πιο ακριβό décor του πολιτικού της συστήματος. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι εδώ και περίπου 25 χρόνια μια γλάστρα που στολίζει για 5 χρόνια το πολίτευμα. Από εκείνη τη συγκατοίκηση του 1985, όταν και λόγω Προέδρου Καραμανλή και Πρωθυπουργού Αντρέα Παπανδρέου ο δεύτερος σχεδόν εκμηδένισε της εξουσίες του ΠτΔ, ο ρόλος έχει χάσει κάθε λειτουργικό του αντίκρισμα. Όμως η εκλογή του είναι πολιτικό γεγονός, διότι ουσιαστικά λειτουργεί ως ψήφος εμπιστοσύνης για την κυβέρνηση. Αυτό το τσίρκο όμως που συμβαίνει τώρα είναι χωρίς προηγούμενο, αλλά και εξαιρετικά ταιριαστό με την έκπτωση του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα τα τελευταία 5 χρόνια.

Για να τα πάρω με μια σειρά, ο ΠτΔ έχει συμβολικό πλέον χαρακτήρα. Είναι το πρόσωπο της Ελλάδας στο εξωτερικό, καθώς διατηρεί την ιδιότητα του πρώτου πολίτη της χώρας. Ένα συστημικό décor δηλαδή, αλλά όλα τα συστήματα στηρίζονται στα σύμβολά τους. Το μόνο θετικό είναι ότι το σύμβολο είναι η θέση, το αξίωμα δηλαδή και όχι το πρόσωπο. Όμως, το πρόσωπο δεν πρέπει διάολε να είναι ταιριαστό; Δεν πρέπει να γίνεται μια ακροστιχίδα μεταξύ διαθέσιμων ατόμων για το ποιος θα εκφράζει και θα εκπροσωπεί την Ελλάδα στο εξωτερικό; Δηλαδή ο Σταύρος Δήμας είναι το πρόσωπο που ταιριάζει περισσότερο στη θέση; Καταλαβαίνω όλο το πολιτικό παιχνίδι που, κατά τη δική μου εκτίμηση έχει στόχο η κυβέρνηση να συσπειρώσει το δεξιό στρατόπεδο σε μιαν υποψηφιότητα συντηρητικού προσώπου με στόχο είτε την εκλογή του, είτε την προσχώρηση σε αυτήν ψηφοφόρων στις επόμενες εκλογές, αλλά δεν υπήρχε άλλος; Δε βρήκαν έναν δεξιό που να έχει κάνει κάτι στην καριέρα του στο πολιτικό σύστημα της χώρας ή να είναι αναγνωρίσιμος στο εξωτερικό;

Ξεπερνώντας τη γελοιότητα επιλογής του προσώπου, που κατά πάσα πιθανότητα θα αλλάξει στις επόμενες ψηφοφορίες, πάω στις αντιδράσεις και το promotion. Οι κυβερνητικοί βουλευτές έχουν μπει σε μια μιντιακή εκστρατεία τρομοκράτησης και απειλής εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ αν δεν εκλεγεί ΠτΔ και πάει η χώρα σε εκλογές. Τώρα, υπάρχουν δύο ενδεχόμενα. Το πρώτο είναι να είναι φτηνή προσπάθεια τρομοκράτησης του κοινού, που παρεμπιπόντως δεν ψηφίζει. Βέβαια σε αυτήν την περίπτωση, όσο και αν προσπαθούν να στοχοποιήσουν το ΣΥΡΙΖΑ που είναι πρώτο κόμμα στις δημοσκοπήσεις, το βάρος πέφτει στους ανεξάρτητους βουλευτές και στα άλλα κόμματα. Αλλά και πάλι η επιλογή του προσώπου ουσιαστικά φωνάζει ότι η ψήφος για την εκλογή του ΠτΔ είναι ψήφος στην κυβέρνηση και μόνο. Το πρόσωπο δε βοηθάει για να κατηγορηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν ψήφισε υπέρ ενός προεξέχοντα Έλληνα πολίτη και ουσιαστικά οδήγησε τη χώρα στις εκλογές.

Στο δεύτερο σενάριο, οι κυβερνητικοί βουλευτές λένε ένα άλλο ψέμα. Αν η χώρα όντως κινδυνεύει να ξαναβυθιστεί στην κρίση, τότε όλη η ρητορεία περί εξόδου απ’ το τούνελ και πλεονάσματος είναι εικονική και δημαγωγική. Σε απλά Ελληνικά, λένε ψέματα, άρα έχουν αποτύχει. Μετά από 3 χρόνια που σώζουν τη χώρα και λαμβάνουν αναγκαία μέτρα δεν έχει γίνει τίποτα και είμαστε ακόμα σε επίπεδο κλινικού θανάτου, πάλι σε απλά Ελληνικά, έχουμε χρεοκοπήσει. Επειδή συμβαίνει ή το ένα ή το άλλο, έχει πλάκα και η στάση της αντιπολίτευσης.

Η ΔΗΜΑΡ έχει τελειώσει, οπότε οι βουλευτές της θα ψηφίζουν είτε υπέρ αν προσβλέπουν προσχώρηση στο Ποτάμι και αρνητικά αν προσβλέπουν προσχώρηση στο ΣΥΡΙΖΑ. Οι ΑΝΕΛ που είναι επίσης διαλυμένοι θα σπάσουν σε όσους θέλουν να επιστρέψουν στη ΝΔ και σε όσους θέλουν να εγκαταλείψουν την πολιτική τους καριέρα. Το ΚΚΕ είναι σε μόνιμη κατάσταση όχι. Και ο ΣΥΡΙΖΑ; Ο ΣΥΡΙΖΑ περιμένει απλώς να πέσει η κυβέρνηση. Το ότι έχει καταφέρει μετά από τόσα και τέτοια μέτρα να μην έχει ρίξει την κυβέρνηση, να μην έχει εμπνεύσει ή πείσει το κοινό για το πόσο καλή είναι η εναλλακτική του δείχνει την αδυναμία του. Είναι μια κακή αντιπολίτευση σε μια κακή κυβέρνηση. Μεγάλη αδυναμία να παρουσιάσει απτές εναλλακτικές προτάσεις και απλώς περιμένει να πέσει η κυβέρνηση κατά τας γραφάς. Δε θα χρειαστεί να βαρέσει νταούλια ή να παίξει πεντοζάλη για να συμβεί αυτό, θα γίνει, όμως η αδυναμία του και η ασυνέπειά του τού στοιχίζει. 

Όπως και το γεγονός ότι δεν έχει να αντιπροτείνει καν έναν εναλλακτικό υποψήφιο.

Σε όλο αυτό το τσίρκο φυσικά παίζουν και τα ΜΜΕ. Αυτό που συμβαίνει από τα μεγάλα ΜΜΕ στην Ελλάδα δεν έχει ματαξαναγίνει στη χώρα. Βέβαια, όταν ο κάθε μιντιακός όμιλος έχει δάνεια και χρέη εκατομμυρίων ευρώ δεν είναι παράλογο να στηρίζουν εκείνους που τους τα δίνουν. Αλλά είναι εξωφρενικός ο βαθμός στον οποίο συμβαίνει, όπως και η μαζικότητα. Η ενορχήστρωση της καμπάνιας αντί-ΣΥΡΙΖΑ τον κάνει συμπαθή ακόμα και σε όσους δεν πείθονται, εύλογα, απ’ το πρόγραμμά του και τις εξαγγελίες του. Δεν ξέρω καν αν μπορεί να τρομοκρατήσουν πια κανένα. Όταν το κάνεις μια φορά πετυχαίνει, αλλά όταν το κάνεις 5 συνεχόμενα χρόνια, ε, κάποια στιγμή έχεις μείνει μόνο με τα ζόμπι. Σε αυτό λοιπόν το κοινωνικό γίγνεσθαι, καλύτερα να παραμείνω αντικοινωνικός.

Συνεδρία 73: Το Μακρύ Χέρι του Νόμου

Ζούμε σε σουρεαλιστικούς καιρούς, και αυτό δεν μπορεί πλέον να αποτελεί ισχυρισμό απλώς, αλλά πραγματικότητα. Από τις ΗΠΑ μέχρι το Χογκ Κογκ και από τη Ρωσία μέχρι τη Γη του Πυρός ο κόσμος έχει γίνει ένα απέραντο τρελοκομείο. Ποτέ στην ιστορία οι εποχές της μετάβασης δεν ήταν ήσυχες και ακόμα πιο σπάνια οι μεταβάσεις από ένα σύστημα σε ένα άλλο ομαλές. Όμως η τεχνολογία στις μέρες μας είναι ένας παράγοντας που διαφοροποιεί τα τεκταινόμενα του παρόντος σε τρομακτικό βαθμό σε σχέση με το παρελθόν. Ας πάρουμε για παράδειγμα το ζήτημα της αστυνομίας.

Τον τελευταίο μήνα έχουμε παραδείγματα από όλον σχεδόν τον κόσμο για την ελλειπή ή υπερβολική δράση της αστυνομίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις η δράση της καλύπτεται από το νομικό σύστημα, όχι από το γράμμα του νόμου, το οποίο η αστυνομία είναι υποχρεωμένη per se να επιβάλλει, ούτε από το πνεύμα του. Η κάλυψη παρέχεται από τη δικονομική πρακτική. Τα πιο κραυγαλέα παραδείγματα αυτού έρχονται από τις ΗΠΑ. Εκεί δύο αστυνομικοί αθωώθηκαν και δεν παραπέμπονται σε δίκη παρά το γεγονός ότι σκότωσαν, ο ένας πυροβολώντας κατά και ο άλλος κάνοντας λαβή στο λαιμό, δύο μαύρους Αμερικανούς πολίτες. Σε αυτά προστίθενται άλλα δύο περιστατικά. Ο θάνατος από πυροβολισμό αστυνομικού δωδεκάχρονου μαύρου παιδιού στο Ferguson (Missouri) που κρατούσε πλαστικό όπλο και ο θάνατος στις 6/12 από πυροβολισμό αστυνομικού λευκού υπόπτου στο Los Angeles κατά τη διάρκεια καταδίωξης. Επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι μόνο το 2013, οι θάνατοι Αμερικανών πολιτών από αστυνομικούς ήταν 461, κανείς από τους υπαιτίους δε δικάστηκε ή/και τιμωρήθηκε.

Το θέμα της αστυνομίας στις ΗΠΑ είναι αρκετά διαφορετικό από τις άλλες χώρες. Η ατομική οπλοκατοχή είναι συνταγματικό δικαίωμα στις ΗΠΑ. Επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι το 82% των πολιτών έχει όπλο. Αν και το νούμερο δεν πρέπει να είναι ακριβές, επειδή βγαίνει ως μέσος όρος, που σημαίνει ότι αν εγώ έχω τρία όπλα και οι δύο γείτονές μου κανένα, στη στατιστική μετράμε σα να έχουμε ένα ο καθένας, αυτό προδίδει τη λογική του νομοθέτη στα ελαστικά όριο που έχει βάλει στο δικαίωμα του αστυνομικού να πυροβολήσει. Όμως η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική από τις Politically Correct σειρές. Στην υπόθεση του Ferguson ο αστυνομικός πυροβόλησε δώδεκα φορές και πέτυχε το θύμα με τις έξι από τις δώδεκα σφαίρες, οι πέντε στο θώρακα. Όχι πόδια, χέρια και γενικά μη θανατηφόρα πλήγματα, κατευθείαν εκεί που μπορεί να αποβεί μοιραίο. Για το περιστατικό της Νέας Υόρκης, τι να πω; Είναι καταγεγραμμένο σε βίντεο. Όπως είπε και ο Jon Stewart: I don’t know what to fucking say! Όχι αντικρουόμενες μαρτυρίες, όχι αμφισβητούμενα ευρήματα της σήμανσης. Και όλα αυτά για έναν άνθρωπο που ενδεχομένως να πουλούσε λαθραία τσιγάρα.

Λίγο πιο Νότια στο Μεξικό η αστυνομία ευθύνεται άμεσα ή έμμεσα για την απαγωγή και το θάνατο των 43 μαθητών. Η αστυνομία στο Μεξικό είναι από τις πιο διεφθαρμένες του πλανήτη, με τρομακτικές συνδέσεις με τους ναρκοεμπόρους. Όχι μόνο στα συνοριακά Juárez και Tijuana, αλλά σε όλη τη χώρα. Η αστυνομία θεωρείται υπαίτια για δολοφονίες και οι αντιδράσεις εκεί έχουν να κάνουν με κάτι που αγγίζει τα θεμέλια της ύπαρξής της: όχι απλώς δεν υπηρετεί το ρόλο της, αλλά τον αντιστρέφει. Όπως αντιστρέφει το ρόλο της και η αστυνομία του Χονγκ Κονγκ. Εκεί πήγαν ειρηνικά και κάθισαν αμέτρητοι άνθρωποι να διαμαρτυρηθούν για την επιθυμία του Πεκίνου να επιλέξει αυτό του υποψηφίους για τις δημοκρατικές εκλογές που θα γίνουν του χρόνου στο κρατίδιο. Υπενθυμίζω ότι το Χονγκ Κονγκ είναι μια δημοκρατία μέσα στην κομμουνιστική Κίνα, όπως λένε οι ίδιοι: «ένα κράτος, δύο συστήματα». Η αστυνομία χρησιμοποίησε όλους τους βίαιους τρόπους που έχει στο ρεπερτόριό της της για να διαλύσει τους διαδηλωτές, με όχι και τόσο καλά αποτελέσματα.

Αντίθετα, στην Τουρκία του Σουλτάνου Ερντογάν υπήρξαν δύο απολύσεις. Στις ανακρίσεις για το θάνατο του οπαδού του Ερυθρού Αστέρα, Ίβκοβιτς, η αστυνομία έκρινε ότι δύο αστυνομικοί χρησιμοποίησαν μεθόδους έξω από τον κώδικα και τους καθαίρεσαι άμεσα. Κάτι τέτοιο δεν ήταν απαραίτητο στην Ισπανία, όπου η αστυνομία μέσα σε μία βδομάδα βρήκε τους ενόχους για τη δολοφονία του οπαδού της Deportivo la Coruña, Jimmy. Εκεί, παρά τις αποδεδειγμένες σχέσεις μεγάλου μέρους της αστυνομίας της Μαδρίτης με τους Ultras των γηπέδων, αλλά και με κάποια ακροδεξιά ή/και φιλοφραγκικά σχήματα, η αστυνομία έδρασε στα πλαίσια που της επιτρέπει ο νόμος.

Και αν στις παραπάνω περιπτώσεις το το επιτρέπει ο νόμος και τι όχι είναι ξεκάθαρο, η δράση της Ελληνικής αστυνομίας καλύπτεται από το μανδύα της παράκρουσης που έχει καλύψει ολόκληρη τη χώρα. Στις πορείες που έγιναν για την επέτεια της δολοφονίας Γρηγορόπουλου, αλλά και παράλληλα για την υποστήριξη του αιτήματος Ρωμανού το τσίρκο της Ελλάδας παρουσίασε νέα νούμερα. Το σε ποιο βαθμό οι καταστροφές καταστημάτων είναι αποτέλεσμα δράσης μπαχαλάκηδων (μου αρέσει ο όρος) ή ασφαλιτών αγνοείται. Εκείνο όμως που είναι σίγουρο είναι ότι τα ΜΑΤ επιτέθηκαν στο περίπτερο από το οποίο είχαν προσπαθήσει στις 17 Νοέμβρη να κλέψουν νερά. Μετά από έξι χρόνια από τη δολοφονία ενός παιδιού από αστυνομικό, η Ελλάδα διαθέτει τη μεγαλύτερη και πιο ανεξέλεγκτη αστυνομία της ιστορίας της.

Θα μπορούσαν να κάνω πάρα πολλές αναφορές περιστατικών από όλον τον κόσμο, αλλά δε χρειάζεται. Εκείνο που θέλω να τονίσω είναι ότι η αστυνομία είναι εκτελεστικό όργανο. Δεν έχει δικαίωμα παραγωγής νόμων, δεν έχει δικαίωμα επιλογής τους και δεν έχει δικαίωμα ερμηνείας τους. Το μόνο που επιτρέπεται να κάνει είναι να επιβάλει την τήρησή τους και αυτό στο πλαίσιο που ορίζουν οι ίδιοι οι νόμοι. Στο σύστημα της αστικής δημοκρατίας τα πράγματα λειτουργούν έτσι. Στις ΗΠΑ, που η παράδοση της αστικής δημοκρατίας είναι τεράστια, η πίεση των διαδηλωτών εστιάζει στο να αλλάξουν οι νόμοι. Όπως πχ άλλαξε ο νόμος στη Florida που απαγόρευε στους πολίτες να δίνουν τρόφιμα στους αστέγους μετά τη σύλληψη ενός ενενηντάχρονου που το έκανε. Η αστυνομία έκανε αυτό που ορίζεται, εφάρμοζε το νόμο χωρίς ερωτήσεις, αλλά επειδή ο νόμος ήταν λάθος, ο νόμος άλλαξε. Εκείνο που αναζητείται τώρα είναι πώς να μην τη σκαπουλάρουν οι αστυνομικοί που σκοτώνουν κάνοντας κατάχρηση βίας. Ήδη προτάθηκε η χρήση φορητών καμερών στο βασικό εξοπλισμό της.

Στις υπόλοιπες περιπτώσεις που ανέφερα η αστυνομία δρα εκτός νόμου. Στην Κίνα και σε παρόμοιας λογικής χώρες είναι δεκανίκι του κάθε τοπικού λακέ του καθεστώτος, στο Μεξικό και σε όλες τις χώρες υψηλής διαφθοράς είναι ένα σώμα που μπορεί να εξαγοράσει όποιος βαρώνος δώσει τα περισσότερα χρήματα. Στα Βαλκάνια το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ατιμωρησία, σε συνδυασμό με την ελλειπή εκπαίδευση. Οι συμπεριφορές των αστυνομικών στην Ελλάδα, την Τουρκία, τη Σερβία, τη Βουλγαρία, κπλ είναι η συνισταμένη της ψευδαίσθησης εξουσίας επειδή φοράνε μια στολή και έχουν κάποια εξαρτήματα, παράλληλα με τους μύθους και τις προκαταλήψεις που πλαισιώνουν το σώμα και τέλος την ανάγκη της εξουσίας να πιαστεί από κάπου. Έτσι φτάνει πιο μακρυά από εκεί που του πρέπει το μακρύ χέρι του νόμου.

Συνεδρία 72: Αδέρφια στην Κόλαση

Ένα από τα θέματα της εβδομάδας που πέρασε, ίσως και το πιο σοβαρό είναι η ιστορία της απεργίας πείνας του Νίκου Ρωμανού. Επειδή η είδηση είναι γνωστή θα πω μόνο δύο διευκρινιστικά πράγματα πριν πάω σε αυτό που θέλω να πω. Ο Ρωμανός καταδικάστηκε για τη ληστεία στο Βελβεντό και όχι για τρομοκρατία, αλλά μετά την καταδίκη του μεταφέρθηκε στις νέες φυλακές τύπου Γ. Η συμμετοχή του στην οργάνωση Πυρήνες της Φωτιάς δε λήφθηκε υπόψη στην καταδίκη του, αλλά προσμετρήθηκε στις συνθήκες κράτησής του. Τέλος, ο Ρωμανός ξεκίνησε απεργία πείνας επειδή του αρνήθηκε η χορήγηση εκπαιδευτικής άδειας που αιτήθηκε.

Σύμφωνα με το Σωφρονιστικό Κώδικα Νόμος Ν.2776/1999, η χορήγηση αδειών χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες α) τακτικές, β) έκτακτες, γ) εκπαιδευτικές. Η διαδικασία ορίζεται από το νόμο ως εξής: Αρχικά ο κρατούμενος καταθέτει αίτηση αδείας. Στη συνέχεια, η αίτηση εξετάζεται από μια τριμελή επιτροπή που ονομάζεται Τριμελές Πειθαρχικό Συμβούλιο και αποτελείται από το διευθυντή του σωφρονιστικού ιδρύματος, την κοινωνική λειτουργό και τον προεδρεύοντα Εισαγγελέα. Ο τελευταίος σύμφωνα με το άρθρο 20 παρ. 3 του Ν. 3772/2009 έχει δικαίωμα να ασκήσει βέτο στη χορήγηση της άδειας και να την παραπέμψει στο Δικαστήριο Εκτέλεσης Ποινών ως Συμβούλιο, το οποίο αποφαίνεται αμετάκλητα. Οι προϋποθέσεις για την εκπαιδευτική άδεια είναι στην περιοχή φοίτησης να λειτουργεί αντίστοιχο προς την κατηγορία στην οποία ανήκουν οι ενδιαφερόμενοι κατάστημα κράτησης. Επίσης είναι στη δικαιοδοσία του Συμβουλίου να κρίνει ότι δεν υπάρχει κίνδυνος κατά τη διάρκεια της άδειας τέλεσης νέων εγκλημάτων και ότι δεν υπάρχει κίνδυνος φυγής του κρατουμένου.

Σε όσα γράφουν οι δύο νόμοι που ρυθμίζουν το καθεστώς των αδειών να συμπληρώσουμε ότι οι κρατούμενοι στις φυλακές τύπου Γ έχουν περιορισμένα δικαιώματα τόσο όσον αφορά τις επισκέψεις που δέχονται, όσο και για τις άδειές τους. Από εκεί και πέρα έχει στηθεί ένα τεράστιο πανηγύρι από όλες τις πλευρές. Οι αντιφάσεις είναι τρομακτικές τόσο σε πρακτικό επίπεδο, όσο και σε ιδεολογικό-θεωρητικό.

Ας ξεκινήσουμε από το ίδιο το παιδί. Κανείς δεν είναι στο μυαλό του. Κανείς δεν μπορεί να ερμηνεύσει τα κίνητρά του. Κανείς δεν μπορεί να πει το τι πραγματικά θέλει εκτός από τον ίδιο. Είναι αστείο να λες ότι «σιγά μη θέλει να σπουδάσει», όσο και το να λες «διεκδικεί το δικαίωμα στην εκπαίδευση». Για οποιοδήποτε κίνητρο κι αν κάνει απεργία πείνας ο Ρωμανός σημαίνει ότι για αυτόν το διακύβευμα είναι τόσο σημαντικό που είναι διατεθειμένος να δώσει τη ζωή του. Εκεί τελειώνει. Οι ερμηνείες κινήτρων είναι αποτέλεσμα του opinion making και της παντογνωσίας που έχει προωθήσει η ελληνική δημοσιογραφία, οι ταξιτζήδες και οι Ελληνίδες μάνες. Δικαίωμα του παιδιού και μαγκιά του να κυνηγάει τα δικό του ιδανικό έτσι, αλλά μόνο δική του.

Η πλευρά του κράτους παλινωδεί. Η απόφαση άρνησης της εκπαιδευτικής άδειας είναι σύννομη με βάση τα παραπάνω. Σύννομη δε σημαίνει απαραίτητα ούτε δίκαιη όμως, ούτε ηθική. Ας πούμε στην περίπτωση του ίδιου κρατουμένου, καταδικάστηκε για ληστεία, αλλά κρατείται σε φυλακές τύπου Γ, πράγμα που δεν είναι σύννομο ακριβώς. Από τη στιγμή που τουλάχιστον δύο κριτήρια αφήνονται στην κρίση του Τριμελούς Πειθαρχικού Συμβουλίου οποιαδήποτε απόφαση μπορεί να κριθεί σύννομη. Η δικαιοσύνη είναι το ένα κομμάτι όμως. Αρνείται, ο κρατούμενος προσφεύγει στο ύστατο μέτρο πίεσης και διεξάγεται μια διελκυστίνδα, παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, που μπορεί να έχει ένα μόνο νικητή.

Από εκεί και πέρα η εμπλοκή κυβέρνησης & αντιπολίτευσης προκαλεί γέλιο τουλάχιστον. Η κυβέρνηση δηλώνει αναρμόδια, τα Υπουργείο Δικαιοσύνης και Παιδείας μαζί. Αυτό θα ήταν θεωρητικά σωστό, αν η Δικαιοσύνη ήταν πραγματικά ανεξάρτητη (μη γελάτε). Σε μιαν άλλη χώρα, σε μιαν άλλη ζωή ίσως. Ακόμα και σε χώρες που η δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη όμως η Πολιτεία έχει την υποχρέωση να ψάξει, ακόμα και αν δε βρει, εναλλακτικές λύσεις. Στην Ελλάδα όχι όμως, πόσο μάλλον όταν ο μισανθρωπισμός μερικών στελεχών χτυπάει επίπεδα τσολιαδόμετρου στις νίκες της εθνικής. Η αντιπολίτευση προσπαθεί να εκμεταλλευτεί δημαγωγικά και εκλογικά την απεργία πείνας του Ρωμανού. Επίσης γελοίο, αλλά οι οπαδοί θα τσιμπήσουν. Ελπίζω απλώς οι οπαδοί των κομμάτων να έχουν μειωθεί δραματικά.

Τέλος υπάρχει και ο αναρχικός χώρος. Αναγνωρίζω ότι ο χώρος προβάλει τις περιπτώσεις όλων τω απεργών πείνας, στην περίπτωση Ρωμανού όμως υπάρχει μια παραπάνω ευαισθησία επειδή τον θεωρούν δικό τους παιδί. Το παραπάνω φαίνεται από την κινητοποίηση τόσο στα social media, όσο και στις πορείες αλληλεγγύης που οργανώνονται, αλλά και τις  «παρεμβάσεις», δηλαδή να γράφουν με σπρέυ σε τοίχους, αγάλματα, σταθμούς, κτλ διάφορα συνθήματα υπέρ του Ρωμανού. Ψυχολογικά μπορεί να μετράει, επί του πρακτέου βέβαια το αποτέλεσμα είναι μηδέν.

Αντίθετα το κείμενο που εξέδωσαν οι γιατροί του «Γεννηματάς» για την ικανοποίηση του αιτήματος του Ρωμανού μπορεί να έχει κάποιο πρακτικό αντίκρισμα. Όπως πρακτική λύση είναι και αυτή της τηλεδιάσκεψης που προτάθηκε, και είναι θέμα του ίδιου του Ρωμανού αν το δεχτεί. Πρακτική λύση θα ήταν επίσης το τμήμα στο οποίο είναι εγγεγραμμένος ο Ρωμανός να βγάλει μια ανακοίνωση ότι επιθυμεί το παιδί να παρακολουθήσει τα μαθήματα και να δώσει τις εξετάσεις. Ας σταφούν εκεί όσοι θέλουν να πιέσουν. Ας προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν και τη μεταφορά του Ρωμανού από και προς τα ΤΕΙ.

Σε θεωρητικό επίπεδο η άρνηση της παροχής άδειας έρχεται σε αντίθεση με τη λογική του σωφρονιστικού συστήματος. Αν ο στόχος της φυλάκισης κάποιου είναι η σταδιακή επανένταξή του στην κοινωνία, τότε η άρνηση του δικαιώματος φοίτησης στερείται λογικής. Αν το ποινικό σύστημα είναι σύστημα τιμωρίας, τότε να του αλλάξουν όνομα. Είτε το κίνητρο του Ρωμανού είναι να δοκιμάσει το σύστημα, στο οποίο ο ίδιος έχει έγγραφα πει ότι δεν πιστεύει, είτε ειλικρινά να θεμελιώσει το δικαίωμά του στην εκπαίδευση είναι αδιάφορο και το ξέρει μόνο ο ίδιος. Δε θα κρίνω τα δικά του κίνητρα, δεν τα ξέρω και δεν μπορώ να το κάνω.

Το οτιδήποτε γίνει από εδώ και κάτω είναι θέμα χειρισμών. Το ζήτημα είναι πολιτικό διότι πρέπει να ζυγιστούν οι επιλογές και οι συνέπειες που θα έχουν. Αν όμως ο Ρωμανός πεθάνει οι αντιδράσεις πιθανότατα θα ξεπεράσουν εκείνες του Δεκέμβρη του 2008. Και τότε θα γίνουν πολλοί αδέρφια στην κόλαση.

Συνεδρία 71: Μέσα Από τα Μάτια Ενός Ξένου

Σε συνέχεια αυτού που έγραψα την προηγούμενη βδομάδα, θα αναλύσω παραπάνω σήμερα τη φύση του καταλανικού εθνικισμού. Κανονικά θα έπρεπε να κάνω μια μεγάλη εισαγωγή με το τι είναι στις κοινωνικές επιστήμες ο εθνικισμός, πως αναλύεται και ποιες σχολές σκέψης υπάρχουν. Αυτό όμως είναι ένα ακαδημαϊκό debate που κράτησε 50 χρόνια μέχρι να καταλήξουν στις βασικές αρχές του τι είναι κράτος, τι έθνος και τι εθνικισμός και κανονικά θα χρειαζόμουν ένα βιβλίο περίπου 400 σελίδων. Οπότε πάω κατευθείαν στην Καταλωνία, προσπαθώντας να μην επαναλάβω αυτά που είχα γράψει πέρυσι.

Για να μην επαναλαμβάνομαι θα ακολουθήσω μια πιο ιστορική προσέγγιση, αφού πρώτα πω μερικά βασικά πράγματα για την έννοια του εθνικισμού στις κοινωνικές επιστήμες. Στην κοινωνιολογία, τις πολιτικές επιστήμες και την ανθρωπολογία, όταν μιλούν για εθνικισμό, αναφέρονται στο ιδεολογικό πλαίσιο γύρω από την έννοια του έθνους και/ή του έθνους κράτους. Όχι για ακροδεξιά, ούτε για φανατισμένους παρελθοντολάγνους μορφωμένους ή αμόρφωτους. Μετά από 50+ χρόνια ακαδημαϊκού debate, η επιστήμη έχει καταλήξει στους εξής άξονες: 1) Το έθνος είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο και δεν απαντιέται πριν τη Γαλλική Επανάσταση, 2) Η σειρά εμφάνισης στον κόσμο ήταν κράτοςàεθνικισμόςàέθνος, 3) Αυτό συνέβη διότι τα κράτη που δημιουργήθηκαν μετά την πτώση των πολυεθνικών βασιλείων/αυτοκρατοριών χρειαζόντουσαν ένα ιδεολογικό περίβλημα να διακρίνει «εμάς» από τους «άλλους», 4) Τα έθνη είναι αποτελέσματα της ιδεολογικοποίησης αυτήν της αναγκαιότητας, 5) Στηρίζονται στο ενοποιημένο και κεντρικό σύστημα εκπαίδευσης για να γίνεται ομοιογενής διασπορά των ιδεών, 6) Δημιουργούν συνθήκες κοινωνικής εμπάθειας, διακρίνοντας σημεία ταύτισης και διαχωρισμού μεταξύ πληθυσμών, 7) Μπορεί να είναι σύγχρονα στη σύλληψή τους, αλλά έχουν τις ρίζες τους βαθιά στο παρελθόν, καθώς κάθε πληθυσμός χρειάζεται μια ιστορία ή ένα μύθο κοινής καταγωγής, κοινών εθίμων ή πρακτικών, 8) Τα σύμβολα του κάθε έθνους τα επιλέγει μία ελίτ (οικονομική, πολιτική, πνευματική) για να προωθήσει τα συμφέροντά της, αλλά με κριτήριο αυτά να έχουν απήχηση και να ενοποιήσουν το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού.

Ας προσπαθήσουμε να εφαρμώσουμε τις παραπάνω  βασικές αρχές του εθνικισμού στην περίπτωση της σχέσης Καταλωνίας-Ισπανίας. Ο λίστα σημειώνω είναι πολύ μεγαλύτερη, αλλά υπάρχουν πολλές διαφωνίες σε κάποια θέματα, οπότε θα μείνω σε όσα εργαλεία ανάλυσης είναι πλέον σύμφωνοι όλοι οι ερευνητές. Η Ισπανία ενοποιήθηκε από το γάμο του Fernando II της Αραγονίας και της Isabel I της Καστίλης. Η Ισπανία όπως όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες του 15^ου-16^ου αιώνα, πλην της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα σύμπλεγμα βασιλείων και φέουδων. Για να είμαι ιστορικά ακριβής, ΔΕΝ υπήρχε Ισπανία. Η Ισπανία ήταν το αποτέλεσμα της Reconquista, της ανάκτησης από τους Χριστιανούς των κτήσεων που είχαν οι Μουσουλμάνοι στην Ανδαλουσία και την κεντρική (σημερινή) Ισπανία. Μετά την επιτυχία αυτής της εκστρατείας, ο Πάπας ευλόγησε της Ισαβέλα και το Φερνάνδο και τους ονόμασε Reyes Católicos (Καθολικούς Βασιλιάδες). Όλα κανονικά μέχρι εδώ για το πνεύμα και τη ήθη της εποχής. Η Reconquista όμως ακολουθήθηκε από την ανακάλυψη-κατάκτηση της Λατινικής Αμερικής. Αυτό σήμαινε ότι οι αυλικοί και οι ευγενείς της Ισπανικής αυλής είχαν μεγάλα εμπορικά κέρδη.

Η Καταλωνία όπως και οι υπόλοιπες ναυτικές δυνάμεις της εποχής (Βενετία, Γένοβα) είχαν αρχίσει να αντιμετωπίζουν τις πιέσεις των αυτοκρατοριών και των βασιλείων που είχαν περισσότερους πόρους, άρα και περισσότερο στρατό. Οι κτήσεις στη Μεσόγειο άρχισαν να χάνονται και το οι ευγενείς που σύχναζαν στην αυλή της Αραγονίας πλέον πρέπει ή να πάνε στη Μαδρίτη, ή να περιοριστούν σε δευτερεύοντα ρόλο. Η Καταλωνία πάντως συνεχίζει να λειτουργεί ως ανεξάρτητο βασίλειο, με δικούς της νόμους και έχει από το 1359 αναπτύξει ένα όργανο αντιπροσώπευσης των ευγενών (les corts catalanes), το Generalitat. Όλα αυτά μέχρι τον Πόλεμο της Ισπανικής Διαδοχής (1701-1714) οπόταν οι Καταλανοί σπάνε τον όρκο που τους δένει με τους Βαλώνους της Γαλλίας & υποστηρίζουν τον υποψήφιο τον Αψβούργων. Ο νόμιμος διάδοχος ήταν του οίκου των Βαλώνων, ο Φίλιππος ο  5^ος, ο οποίος με μια σειρά διαταγμάτων που ονομάστηκαν la Nueva Planta, προσπαθεί να κάνει στην Ισπανία ότι έγινε και στη Γαλλία: κεντροποίηση των εξουσιών και ενοποίηση των περιφερειακών βασιλείων σε ένα μεγάλο βασίλειο-κράτος. Μετά την ήττα των Καταλανών στη μάχη της Βαρκελώνης στις 11 Σεπτεμβρίου 1714, η Καταλωνία και επίσημα αποτελεί μέρος του Ισπανικού στέμματος.

Η Nueva Planta είναι η πρώτη καταγεγραμμένη μορφή απαγόρευσης των Καταλανικών. Τα ισπανικά, ως διάλεκτος της Καστίλης, επιβάλλονται σε όλες τις κτήσεις του ισπανικού βασιλείου. Και αν οι Καταλανοί ήταν ηττημένοι, οι Βάσκοι που πολέμησαν στο ίδιο πλευρό με το Φίλιππο τον 5^ο είχαν ακριβώς την ίδια αντιμετώπιση. Θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρι την επόμενη απαγόρευση χρήσης των Καταλανικών, που θα λάβει χώρα κατά τη δικτατορία του Primo de Rivera (Σεπτέμβρης 1923 – Ιανουάριος 1930). Μέχρι τότε όμως, υπάρχει μια ξεκάθαρη ταξική διάκριση. Όπως αναφέρει ο Γάλλος ιστορικός Pierre Vilar, «παρόλο που είχαν αναπτύξει την Καταλανική γλώσσα, οι ευγενείς της Καταλωνίας μάθαιναν Καστιγιάνικα για να έχουν πρόσβαση στην αυλή της Μαδρίτης». Έτσι η καταλανική γλώσσα και παράδοση (μουσική, λυρική, λογοτεχνική, ποιητική) συνεχίζει να αναπτύσσεται στα χαμηλά στρώματα, ενυπάρχει στα μεσαία που μόλις που κάνουν την εμφάνισή τους και περιορίζεται στα υψηλά.

Το κίνημα του ρομαντισμού με τις εθνικές και εθνικιστικές του προεκτάσεις δεν αφήνει ανέπαφη την Καταλωνία. Όπως και οπουδήποτε αλλού, μια ακαδημαϊκή/πνευματική ελίτ ανακαλύπτει εμένα (Ramon Llull), το Generalitat, τα Corts Catalanes, το ότι η πρώτη βίβλος μεταφράστηκε από τα Λατινικά στα Καταλανικά και άλλα στοιχεία που κάνουν διακριτή την Καταλανική εθνική ταυτότητα από εκείνη της Ισπανίας. Παράλληλα όμως ο de Rivera επεδίωκε να καταφέρει εκείνο που απέτυχε να κάνει ο Φίλιππος ο 5^ος, ιδεολογική ενοποίηση της Ισπανίας. Την περίοδο του Φιλίππου πολίτες ήταν οι ευγενείς και ορισμένοι μεγαλοαστοί, πλέον τον 20^ο αιώνα, πολίτες ήταν όλοι. Το ζήτημα στην Ισπανία είναι ότι η διαδικασίες αναζήτησης στο παρελθόν μύθων, συμβόλων και λοιπόν στοιχείων που συνιστούν ένα έθνος γινόταν παράλληλα. Ελίτ στη Μαδρίτη, τη Βαρκελώνη και το Μπιλμπάο μέσα στον εθνικιστικό ρομαντισμό των 19^ου και 20^ου αιώνα προσπαθούσαν ταυτόχρονα να δημιουργήσουν βάσεις σύνδεσης πληθυσμών με το παρελθόν σε επικαλυπτόμενες γεωγραφικές περιοχές.

Το θέμα της κουλτούρας επίσης είναι σχετικά προβληματικό, διότι στην Καταλωνία είχε δημιουργηθεί από το τέλος του 19^ου αιώνα μια «Ζώνη Καταλανικής Κουλτούρας» από τη μπουρζουαζία της εποχής. Ο ερχομός του Franco και τα 38 χρόνια που τον ακολούθησαν ενίσχυσαν τα τοπικά κινήματα αντί να ολοκληρωθεί η ομοιογενοποίηση. Η προσπάθεια βίαιης ισπανοποίησης όλων των πληθυσμών με την απαγόρευση οποιωνδήποτε τοπικών ιδιαιτεροτήτων ουσιαστικά τα ενίσχυσε. Αντί να εξαφανίσει τη διαφορετικότητα με τις απαγορεύσεις και τις καταπιέσεις την έκανε ένα είδος υποβόσκουσας πράξης αντίστασης. Τη διατήρησε και της έδωσε και μια επαναστατική σημασία κόντρα στο δικτατορικό καθεστώς. Έτσι όταν το 1978 έγινε το δημοκρατικό σύνταγμα, οι γλώσσα έγινε το όχημα διακριτότητας των Καταλανών, των Βάσκων και των Γαλιθιάνων έναντι των υπολοίπων Ισπανών.

Το σταματάω εδώ γιατί ξεφεύγει σε μέγεθος το κείμενο, μπορούμε να κάνουμε κουβέντα. Εδώ και αρκετά χρόνια γίνεται κουβέντα στα πανεπιστήμια και στα μεγάλα ερευνητικά κέντρα για το ρόλο του έθνους-κράτους στο σύγχρονο κόσμο. Το κράτος που αποτελεί τη βασική μονάδα του διεθνούς συστήματος από το 1648 και τη Συνθήκη της Βαϊμάρης, πλέον αδυνατεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Τα περισσότερα προβλήματα είναι παγκόσμια, διακρατικά και παγκοσμιοποιημένα. Έτσι κάθε προσπάθεια που λειτουργεί στη λογική του ρομαντισμού του 19^ου αιώνα και τη δημιουργία έθνους-κράτους είναι απλώς εκτός εποχής. Στην Καταλωνία υπάρχει η αντιμαχόμενη ρητορική της δεξιάς όσων διεκδικούν ανεξαρτησία που θέλουν ένα Καταλανικό έθνος-κράτος, και της αριστεράς που θέλει να απαγκιστρωθεί από το έθνος-κράτος της Ισπανίας. Η λειτουργικότητα μιας τόσο μικρής μονάδας στον κόσμο θα κριθεί από το βαθμό σύνδεσής της με το υπόλοιπο διεθνές σύστημα. Είναι ένα θέμα που πρέπει να λυθεί πριν το δημοψήφισμα, διότι αλλιώς, σε περίπτωση επικράτησης του «Ναι», ένας γύρος εσωστρέφειας περιμένει μια αποκομμένη από τον κόσμο Καταλωνία. Το βασικό είναι να μην κοιτούν οι Καταλανοί τον καθρέπτη μέσα τα μάτια ενός ξένου.

Συνεδρία 70: Χάπια για να μην Ονειρεύεσαι

Την Κυριακή 9 Νοεμβρίου έγινε στην Καταλωνία ένα άτυπο δημοψήφισμα, περισσότερο σαν επίσημη δημοσκόπηση, για το μέλλον της Αυτόνομης Κοινότητας. Η Ισπανία χωρίζεται διοικητικά σε 17 Αυτόνομες Κοινότητες (Comunidades Autónomas) και λειτουργεί με λογική ομόσπονδου κρατιδίου. Το πιο ενδιαφέρον από την οπτική των πολιτικών επιστημών είναι ότι η Ισπανία διοικείται με εκείνο που η διεθνής βιβλιογραφία ονομάζει Ασύμμετρη Ομοσπονδιοποίηση (Asymmetrical Federalism). Δηλαδή οι 17 Αυτόνομες Κοινότητες δεν έχουν όλες τις ίδιες εξουσίες. Σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1978, η Καταλωνία, η Βασκωνία και η Γαλικία έχουν περισσότερες εξουσίες όσον αφορά τις πολιτικές που διαχειρίζονται οι ίδιες σε σχέση με τις υπόλοιπες 14 που εξαρτώνται περισσότερο από τη Μαδρίτη. Το ζήτημα είναι τεράστιο, αλλά ας παρουσιάσουμε τα βασικά του σημεία.

Το Σύνταγμα του 1978 είναι το κείμενο πάνω στο οποίο πατάει η κυβέρνηση του ΡΡ και ο πρωθυπουργός Mariano Rajoy για να απαγορεύσει/μπλοκάρει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Το Σύνταγμα του 1978 στο άρθρο 92 έχει 3 προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος στην Ισπανία: 1) Το δημοψήφισμα να είναι συγκεντρωτικό και να ψηφίσουν όλοι οι πολίτες, 2) Να το προκηρύξει ο Βασιλιάς, μετά από αίτημα του Προέδρου της Κυβέρνησης, ύστερα από την έγκριση της Βουλής και 3) Ένας νόμος θα ορίσει το τρόπο και τις διαδικασίες με τις οποίες θα διεξαχθεί αυτό. Ο νόμος αυτός υπάρχει και είναι ο Οργανικός Νόμος (Ley Orgánica) 2/1980. Τα παραπάνω σημαίνουν ότι η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ισπανίας να μπλοκάρει το «τοπικό» δημοψήφισμα της Καταλωνίας είναι σύννομη.

Υπάρχουν όμως αρκετά αλλά. Ο πρόεδρος του τοπικού κοινοβουλίου στην Καταλωνία (Generalitat) Artur Mas ζητάει να διεξαχθεί ένα δημοψήφισμα μόνο στην Καταλωνία για το μέλλον της. Μαζί του έχουν ταχθεί και άλλα κόμματα που στηρίζουν την ανεξαρτησία της Καταλωνίας από όλο το πολιτικό φάσμα. Το στρατόπεδο των «υπέρμαχων της κρατικής κυριαρχίας», όπως τους λένε τα ισπανικά ΜΜΕ αποτελείται από πολιτικές δυνάμεις τόσο της δεξιάς, που επιδιώκει για εθνοτικούς λόγους την ανεξαρτησία, όσο και της αριστεράς, που στοχεύει στην απεξάρτηση από το έθνος-κράτος της Ισπανίας. Το αίτημα αυτών δεν είναι παράλογο διότι έχει δοθεί άδεια για τοπικά δημοψηφίσματα αρκετές φορές στο παρελθόν. Τρεις φορές η Ανδαλουσία, δύο η Καταλωνία, δύο η Βασκωνία και μία η Γαλικία έχουν προσέλθει στις κάλπες σε τοπικά δημοψηφίσματα από το 1979 και μετά. Σε αυτό το νομικό προηγούμενο πατάει το Generalitat.

Ένα τρίτο σημείο είναι η σπουδαιότητα της Καταλωνίας για το ισπανικό κράτος. Η Καταλωνία έχει πληθυσμό περίπου 7,5 εκατομμύρια (απογραφή 2012). Αν σε αυτούς συμπεριλάβουμε και τους απόδημους ο πληθυσμός φτάνει τα 10,5 εκατομμύρια. Γλωσσικά, ο πληθυσμός που μιλάει Καταλανικά ανέρχεται σε περίπου 12,5 εκατομμύρια υπολογίζοντας το Λεβάντε και τις Καταλανόφωνες περιοχές της Νότιας Γαλλίας. Η Καταλωνία λοιπόν διαθέτει το 1/6 περίπου του ισπανικού πληθυσμού, αλλά το βασικό στοιχείο είναι ότι αποτελεί το 24,8% (στοιχεία του 2013) της ισπανικής οικονομίας. Τυχόν αποσκίρτησή της από το ισπανικό κράτος θα μειώσει το ΑΕΠ της Ισπανίας κατά το ¼. Εδώ είναι και η μεγαλύτερη διαφορά της Καταλωνίας με τη Σκωτία, με την οποία τα ΜΜΕ τόσο λατρεύουν να συγκρίνουν. Η Σκωτία αποτελεί το 26% του εδάφους της Βρετανίας, αλλά μόλις το 8% του πληθυσμού και το 6,7% της βρετανικής οικονομίας.

Το τέταρτο ενδιαφέρον στοιχείο είναι τα αποτελέσματα της 9^ης Νοέμβρη. Ψήφισε στις άτυπες κάλπες το 37% του εκλογικού σώματος με το 80% να τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας. Ο Mas το χαρακτήρισε θρίαμβο και άρχισε να πιέζει την κυβέρνηση της Μαδρίτης για τη διεξαγωγή κανονικού, δεσμευτικού δημοψηφίσματος. Το ΡΡ επίσης το είδε θετικά (!;) επειδή η συμμετοχή ήταν μόλις στο 37%. Δημοσκοπήσεις που είχαν κάνει πιο πριν οι καταλανικές εφημερίδες Avui, Periódico και Vanguardia είχαν δώσει τελείως διαφορετικά νούμερα: 46% μόλις υπέρ της ανεξαρτησίας, αλλά 80% υπέρ του να γίνει δημοψήφισμα. Βάσιμα μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι οι υπέρ της ανεξαρτησίας κινητοποίησαν το μεγαλύτερο κομμάτι των ψηφοφόρων τους, ενώ οι κατά απλώς δεν πήγαν να ψηφίσουν. Όμως το να το μαθηματικοποιήσεις και να προσπαθήσεις να εξάγεις συμπεράσματα για το τι θα συνέβαινε αν το δημοψήφισμα ήταν κανονικό είναι τουλάχιστον αυθαίρετο. Πόσο μάλλον όταν η Μαδρίτη κάνει ότι μπορεί για να στρέψει τους Καταλανούς προς το «Ναι».

Πραγματικά αυτή η κυβέρνηση του ΡΡ με το προσπαθήσει να μπλοκάρει το δημοψήφισμα ενίσχυσε το διαχρονικό αίσθημα της «καταπίεσης από τη Μαδρίτη» που ενυπάρχει και υποβόσκει στην Καταλωνία. Άλλωστε η Μαδρίτη και οι επιθετικές της πολιτικές ως προς την ενοποίηση της χώρας και τη βίαιη ισπανοποίηση όλου του πληθυσμού είναι εκείνη που ένωσε σε κοινό μέτωπο την αριστερά και τη δεξιά τόσο στην Καταλωνία, όσο και τη Βασκωνία. Από τη εποχή της δικτατορίας του Primo de Rivera και κυρίως τα 38 χρόνια του Φραγκισμού η Μαδρίτη προσπαθεί να εξαλείψει τις τοπικές ιδιαιτερότητες και διαφορές με στόχο τη δημιουργία μια ομοιογενοποιημένης ισπανικής εθνικής συνείδησης. Αυτό είναι εξαιρετικά πολύπλοκο για να το αναπτύξω εδώ, αλλά θα το συμπληρώσω στο επόμενο post.

Μέσα σε όλο αυτό το χαμό ήρθε και ο Cameron στην Ισπανία για να πει μέσες άκρες, ότι ναι, εντάξει εμείς δώσαμε το δικαίωμα στη Σκωτία να ψηφίσει, αλλά η Ισπανία είναι διαφορετική περίπτωση. Που είναι καθώς στην Ισπανία οι 17 Αυτόνομες κοινότητες δεν έχουν υπογράψει κανένα Union, αλλά η στάση της Μαδρίτης πολώνει το κλίμα. Το μόνο που έχει καταφέρει μέχρι τώρα είναι να μοιράσει στους Καταλανούς χάπια για να μην ονειρεύονται.

Συνεδρία 69: Ευθανασία

Αυτές τις μέρες διεξάγεται στη Βρετανία το ετήσιο συνέδριο της British Medical Association (BMA). Το φετινό κυρίαρχο θέμα ήταν η αλλαγή του νόμου για τη «βοήθεια στο θάνατο», ή όπως το λένε οι ίδιοι assisting dying. Η ευθανασία είναι ένα θέμα που κάνει τζιζ στους ιατρικούς κόλπους και εκτός από την εκπληκτική ταινία Mar Adentro του Alejandro Amenábar  έχει πάρα πολλές προεκτάσεις στην καθημερινότητα των νοσοκομείων.

Έχω μία ξαδέρφη αναισθησιολόγο και ένα πολύ καλό φίλο χειρούργο. Η ξαδέρφη εργάζεται στην εντατική μονάδα νοσοκομείου της Γερμανίας και ο φίλος είναι σε μεγάλο αμερικανικό νοσοκομείο. Και οι δύο αντιμετωπίζουν καθημερινά το θάνατο. Η ξαδέρφη μου έλεγε το καλοκαίρι ότι το 65% των περιπτώσεων των χρόνια ασθενών δεν έχουν καμία τύχη επανόδου. Όταν οι γιατροί ρωτούν τους συγγενείς αν επιθυμούν να συνεχίζουν τη μηχανική υποστήριξη των ασθενών, μετά από τους έξι μήνες οι περισσότεροι το σκέφτονται. Από τη μία αναγνωρίζουν το μάταιο, από την άλλη ψυχολογικοί, συναισθηματικοί και θρησκευτικοί λόγοι λειτουργούν ως αντίβαρα, περιοριστικοί παράγοντες στη λογική επιλογή. Δεν μπορείς από κανένα να στερήσεις την πίστη στο θαύμα, οφείλεις όμως να του παρουσιάσεις την πραγματικότητα.

Ο χειρούργος έχει άλλες έννοιες. Προσπαθεί στα έκτακτα να γλυτώσει το μοιραίο ως ενεργός παίχτης. Περιπτώσεις θυμάτων πυροβολισμών σε μια αμερικανική μεγαλούπολη είναι καθημερινότητα. Το πιο δύσκολο κομμάτι της δουλειάς μου λέει είναι μετά από 13,15,18,21 ώρες χειρουργείο να βγεις και να πεις στο συγγενείς «He/She didn’t make it». Δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται και σίγουρα όχι όσο εύκολο φαίνεται σε σειρές και ταινίες. Ο χειρούργος όμως δεν έχει επιλογή, ο αναισθησιολόγος έχει.

Μέχρι στιγμής η Ολλανδία και η Ελβετία είναι οι μοναδικές χώρες που επιτρέπουν νομικά την ευθανασία. Όμως η ευθανασία είναι ενεργητική πράξη, σημαίνει κάποιος από το ιατρικό προσωπικό να δώσει στον ασθενή μία ουσία που θα του τερματίσει τη ζωή. Αυτό που συζητούν στη Βρετανία είναι η παθητική στάση, δηλαδή η μη παρέμβαση για να κρατήσουν κάποιον στη ζωή. Η BMA το ονομάζει “dying with dignity”, και το ίδιο όνομα έχουν κρατήσει και οι οργανώσεις που προωθούν την αλλαγή του νόμου προς αυτήν την κατεύθυνση. Η αλλαγή που προτείνεται στο νόμο είναι να μπορούν ασθενείς που δεν έχουν χάσει τη νοητική δυνατότητά τους, πάσχουν από χρόνια, μη αναστρέψιμη πάθηση και έχουν λιγότερο από έξι μήνες ζωής να μπορέσουν να δώσουν τέλος στη ζωή τους. Η αίτηση θα υπόκειται υποχρεωτικά σε δικαστική επιμέλεια. Το δικαστήριο θα εξετάζει ΜΟΝΟ αν είναι σύννομη, δηλαδή αν πληρούνται και οι τρεις παραπάνω προϋποθέσεις και θα δίνει την έγκρισή του. Η απόφαση του δικαστηρίου θα είναι μη-εφέσιμη και δεσμευτική.

Ο παρών νόμος δίνει τη δυνατότητα μόνο σε όσους έχουν τα χρήματα, να πάρουν μια πτήση για Ελβετία και να πάνε εκεί για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια, ή έστω την αξιοπρέπεια που οι ίδιοι ΄χουν θέσει ως όριο για τη ζωή τους. Ελβετία και όχι Ολλανδία, διότι η Ολλανδία δε δίνει το δικαίωμα της ευθανασίας στους μη-Ολλανδούς πολίτες. Φυσικά υπάρχουν και εκείνοι που αντιδρούν, με προεξέχουσες τις θρησκευτικές οργανώσεις και οργανώσεις για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία. Οι δεύτεροι δε χρειάζεται να ανησυχούν όμως, διότι ο νόμος είναι σαφής και θέτει χρονικό όριο τέλους ζωής το εξάμηνο. Τα άτομα με αναπηρία, είτε εκ γενετής, είτε επίκτητης, είναι χρόνια ασθενείς από παθήσεις που δεν οδηγούν στο θάνατο.

Το θρησκευτικό κομμάτι είναι λίγο πιο πολύπλοκο. Στη Δύση μετά από 2000 χρόνια ιδεολογικής επιβολής της Ιουδαίο-χριστιανικής ηθικής οι νομικές δράσεις που σχετίζονται με τη ζωή και το θάνατο γίνονται αντικείμενο δημόσιας συζήτησης με λάθος κριτήρια. Ιουδαϊσμός και Χριστιανισμός απαγορεύουν την αυτοκτονία, άρα και την ευθανασία. Βέβαια εδώ και 2000 χρόνια δεν είχαν κανένα πρόβλημα με θανατικές ποινές, Ιερές Εξετάσεις, ευλογημένους πολέμους και τα συναφή, καθώς όλα είναι θέλημα Θεού. Το ζήτημα των θρησκευτικών οργανώσεων είναι να μην παίρνουν άνθρωποι από μόνοι τους πρωτοβουλίες για το πως θέλουν να τελειώσει η ζωή τους.

Εκείνο που δεν καταλαβαίνουν και γενικεύουν στη βάση «θα παίζουν το Θεό κοινοί θνητοί και θα πεθαίνουν ως αμαρτωλοί» είναι ότι ο κοσμικός νόμος δίνει το δικαίωμα, αλλά δεν είναι υποχρεωμένος ο πολίτης να το αξιοποιήσει. Απλώς ο νόμος μετά δε θα διώκει τα συμβαλλόμενα μέρη στην πράξη. Επίσης, οι πιστοί αρνούνται πεισματικά να κατανοήσουν ότι οι θρησκευτικοί νόμοι δεσμεύουν τους πιστούς και οι κοσμικοί τους πολίτες. Αν ο άλλος δεν είναι πιστός και θέλει να πεθάνει με όση αξιοπρέπεια του έχει απομείνει, όπως την ορίζει εκείνος είναι δικό του θέμα. Ούτε δικό μου, ούτε του κράτους, ούτε της εκκλησίας. Το κράτος οφείλει να παρέχει τις νομικές προϋποθέσεις ώστε να μην υπάρχουν παρενέργειες της πράξης, αλλά και να προστατεύσει τους πολίτες που μπορεί να πάρουν μια τόσο κρίσιμη απόφαση σε στιγμή αδυναμίας. Η εκκλησία δεν παρεμποδίζεται από πουθενά να ακολουθήσει το δικό της καταστατικό, πχ να αρνηθεί να θάψει ή να τελέσει μνημόσυνο στο νεκρό. Δεν μπαίνει ο ένας στα χωράφια του άλλου και τελείωσε.

Τώρα βέβαια θα μου πείτε τα γράφω όλα αυτά στα Ελληνικά, σε ένα blog που διαβάζουν άνθρωποι σε μια χώρα που δεν έχει γίνει ο βασικός διαχωρισμός κράτους-εκκλησίας και ακόμα συζητούν αν θα επιτρέψει η εκκλησία την αποτέφρωση των νεκρών. Φαντάσου να ανοίξει και καμία συζήτηση για την ευθανασία.

Συνεδρία 68: Η Συγκίνηση Χάνεται

Στις ενδιάμεσες εκλογές του Κογκρέσου που έγιναν χθες οι Ρεπουμπλικάνοι πήραν την πλειοψηφία από τους Δημοκρατικούς. Δεν έχω να αναλύσω τίποτα, διότι ο κάθε Γερουσιαστής εκπροσωπεί μια πολιτεία και αν δε γνωρίζεις καλά τις τοπικές εξελίξεις και τις ανάγκες κάθε πολιτείας δεν μπορείς να σχολιάσεις. Υπάρχει όμως μία είδηση που μου έκανε μεγάλη εντύπωση: ο Tim Scott, μαύρος υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών στη South Carolina κέρδισε την ψηφοφορία. Είναι μόλις ο πέμπτος μαύρος Γερουσιαστής στην ιστορία των ΗΠΑ και ο πρώτος που εκλέγεται στο Νότο μετά από το 1890!

Τη South Carolina οι περισσότεροι τη γνωρίζουμε από την κολεγιακή ομάδα μπάσκετ που έχει και η οποία έχει παράγει μεγάλους παίχτας, με κυριότερο το Michael Jordan. Η South Carolina όμως είναι μία από τις πρώτες 13 πολιτείες των ΗΠΑ. Από τον Αμερικανικό Εμφύλιο και μετά, κατά τον οποίο η πολιτεία συντάχθηκε με το Νότο, η πολιτεία με την οικονομία της κατεστραμμένη στράφηκε στην αγροτική παραγωγή. Η καλλιέργειες κυρίως βαμβακιού, καλαμποκιού και καπνών εκτός από το βασικό έσοδο της πολιτείας, διαιώνιζαν και το ρατσιστικό καθεστώς των λευκών ιδιοκτητών της γης και των μαύρων σκλάβων που δούλευαν στις φυτείες. Αν και στη South Carolina ο νόμος για τη δουλεία ήταν πολύ πιο σφικτός απ’ ότι σε Alabama και Mississippi, επιτρέποντας μόλις 1/10 των εργαζομένων να είναι σκλάβοι, αντίθετα με το 7/10 στις άλλες δύο πολιτείες, οι σκλάβοι υπήρχαν. Ο πληθυσμός της πολιτείας ήταν κατά 57% μαύρος στα τέλη του 19^ου αιώνα. Το υπόλοιπο 43% δεν ήταν αποκλειστικά λευκό, καθώς υπήρχαν 10% μιγάδες.

Στο Mississippi, στις εκλογές της Γερουσίας του 1890 εκλέχτηκε ο πρώτος μαύρος Γερουσιαστής με τους Ρεπουμπλικάνους πάλι ο Hiram Rhodes Revels. Ο Νότος τότε ήταν σχεδόν αποκλειστικά Δημοκρατικός και οι Δημοκρατικοί υποψήφιοι προσπάθησαν να μπλοκάρουν την εκλογή του, ισχυριζόμενοι ότι ο Revels δεν πληρούσε τις νομικές προϋποθέσεις της εκλογής. Ο Αμερικανικός νόμος, που δεν έχει αλλάξει από τότε, προβλέπει ο υποψήφιος να είναι Αμερικανός πολίτης τουλάχιστον επτά χρόνια. Οι μαύροι πήραν το δικαίωμα στην αμερικανική υπηκοότητα το 1868 στο Mississippi. Το Ανώτατο Δικαστήριο όμως ενέκρινε την εκλογή του διότι ο Revels είχε γεννηθεί σε αμερικανικό έδαφος και ήταν γιος σκλάβων.

Ο Tim Scott δεν εκφράζει το υπερσυντηρητικό κομμάτι των Ρεπουμπλικανών. Είναι βαθιά θρησκευόμενος προτεστάντης, όπως κάθε πολίτης του Νότου, είναι νέο-φιλελεύθερος, αλλά ως εκεί. Μέχρι στιγμής έχει αγωνιστεί για τα δικαιώματα των μαύρων και των άλλων μειωνοτήτων (Ισπανόφωνοι κυρίως) στην πολιτεία του. Αν και από την αντίπαλη πολιτική παράταξη, ο Scott είναι μια από τις παρακαταθήκες ίσως της προεδρίας Obama. Ο ρατσισμός κατά των μαύρων να περιοριστεί. Και ο ρατσισμός όπως απέδειξαν τα γεγονότα του Ferguson είναι βαθιά εμπεδωμένος στην αμερικανική κοινωνία, και όχι μόνο στο Νότο που έχει το όνομα.

Τα νούμερα είναι τραγικά για τη συμπεριφορά των αρχών ασφαλείας, δημοσίων και ιδιωτικών, κατά των μαύρων. Πολλές εκπομπές δημοσιογραφικές έχουν κάνει πολλά τεχνάσματα για να το τεστάρουν. Περίπου ένα μήνα πριν ο John Stewart έστειλε δύο εκπροσώπους στο Chrysler Building, ένα λευκό ντυμένο με σκισμένη φόρμα γυμναστικής και φούτερ heavy metal συγκροτήματος και έναν μαύρο κουστουμαρισμένο στην πένα. Μαντεύουμε όλοι ποιον έλεγξε η ασφάλεια έτσι;

Τα νούμερα είναι ενδεικτικά και σε μια χώρα όπως οι ΗΠΑ που αναπαριστούν τα πάντα με αριθμούς τα νούμερα έχουν μια παραπάνω σημασία. 1/3 μαύρους στη χώρα δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα ρατσιστικής επίθεσης, ενώ 4/5 δηλώνουν ότι τους έχουν βρίσει ρατσιστικά τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους (από έρευνα του Κογκρέσου αυτό). Το Ανώτατο Δικαστήριο παρατηρεί ότι οι μαύροι κατηγορούμενοι τιμωρούνται κατά 16,3% με βαρύτερες ποινές για όμοια αδικήματα σε σχέση με τους λευκούς. Επίσης η αντιπροσώπευση των μαύρων στα υψηλά κλιμάκια εταιριών και δημοσίων αξιωμάτων είναι μόλις 3,5%, ενώ αντιπροσωπεύουν το 37% περίπου του πληθυσμού. Μελέτη του αμερικανικού Υπουργείου Παιδείας δείχνει ότι είναι 67% πιο δύσκολο για ένα μαύρο μαθητή να πάρει υποτροφία σε σχέση με ένα λευκό, με εξαίρεση τις αθλητικές υποτροφίες όπου και πάλι τα πράγματα είναι μοιρασμένα (51,3%-48,7%) και όχι υπέρ των μαύρων.

Το πιο αστείο είναι ο στρατός. Οι μαύροι αντιπροσωπεύουν το 35% των στρατεύσιμων στα χαμηλά στρώματα και μόλις το 2,5% των υψηλόβαθμων στελεχών. Μαύρους στρατηγούς βλέπουμε στις politically correct σειρές και ταινίες, αλλά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η εκλογή και επανεκλογή Obama, όπως και η εκλογή Scott τώρα είναι καλές ειδήσεις για μια χώρα που προσπαθεί να αποβάλει στερεότυπα και συντηρητισμό αιώνων έχοντας τον αέρα της παντοκράτειρας. Το πρόβλημα του ρατσισμού είναι ενδογενές και στις ΗΠΑ και έχει διαποτίσει τον κρατικό μηχανισμό σε εξωφρενικό για τον 21^ο αιώνα βαθμό. Πάντως, παρά την εκλογή Scott μετά από όλα αυτά τα στοιχεία η συγκίνηση χάνεται.

Συνεδρία 67: Μέρος Γ, Βαρκελώνη

Και ενώ προσπαθούσα να προσαρμοστώ στο Παρίσι, ψάχνοντας σπίτι και ακονίζοντας τα σκουριασμένα γαλλικά μου, μου λένε ότι είμαι ο μοναδικός ισπανόφωνος και καταλανόφωνος που υπάρχει στην ομάδα και έτσι θα πρέπει να πάω Βαρκελώνη. Εκείνη τη στιγμή, καθώς μου ζητούσαν συγγνώμη για την ταλαιπωρία και μου έλεγαν ότι θα με αποζημιώσουν για αυτήν, πέρασαν μπροστά από τα μάτια μου όλα τα έργα του Gaudí, το Camp Nou, το Montjuic, η Barceloneta, τα μπούτια το jamón κρεμασμένα στα τσιγκέλια στις υπαίθριες αγορές και οι λιγότερο στημένοι από Άγγλους και Γάλλους, Καταλανοί. Έτσι πήρα τηλέφωνο ένα φίλο στη Βαρκελώνη για να μείνω σπίτι του μέχρι να βρω το δικό μου και την έκανα για το Νότο την επόμενη μέρα.

Αυτός είναι και ο βασικός λόγος της πολύ αργής ενημέρωσης του blog, αφού σε ένα μήνα έχω αλλάξει τέσσερις χώρες (με την Ελλάδα μέσα). Το καλύτερο της υπόθεσης με τη Βαρκελώνη είναι ότι η συμβία έρχεται μαζί μου καθότι αν και γαλλοθρεμένη, η έρευνά της είναι πάνω στην καταλανική γλώσσα. Ομολογώ ότι τα δικά μου καταλανικά είναι σε μέτριο επίπεδο, παρ' όλ’ αυτά οι Καταλανοί σου απαντάνε στα καστιγιάνικα εύκολα. Δίγλωσση κοινωνία στην πραγματικότητα καθώς είναι εξαιρετικά εύκολο να παρατηρήσεις την αυτόματη μετατροπή από γλωσσά σε γλώσσα, όπως πατάς Alt+Shift στο υπολογιστή σου. Εντάξει, προφανώς και χαίρονται όταν κάνεις την προσπάθεια να μιλήσεις καταλανικά, όμως ο πληθυσμός της πόλης είναι εξαιρετικά μικτός.

Αντίθετα με τις συνορεύουσες περιοχές, η Βαρκελώνη έχει δεχτεί μεγάλη εσωτερική μετανάστευση από Ανδαλουσία, Εξτρεμαδούρα και Αστούριας, όπως και μεγάλη εξωτερική μετανάστευση από τη Λατινική Αμερική. Υπάρχουν περιοχές στα όρια της πόλης όπως το Sant Boi που κατοικούνται κατά 45% από Ανδαλουσιάνους, η περιοχή κοντά στο αεροδρόμιο στο Prat έχει πάνω από 50% Αστουριάνους, ενώ γειτονιές όπως το Collblanc (κοντά στο γήπεδο της Barça) ή στο Βόρεια πλευρά της πόλης στο Sant Andreu ή τη  Vía Juliá είναι μέρος λατινοαμερικάνικης παροικίας. Μέσα στον ενθουσιασμό μου από τη Γαλλία όπου για να νοικιάσεις σπίτι πρέπει να έχεις εγγυητή που να διαμένει και να εργάζεται εκεί (cautionnaire), πίστευα ότι στην Ισπανία όπου η κρίση έχει χτυπήσει κυρίως τον κλάδο των ακινήτων δε θα ήταν τόσο δύσκολο να βρω σπίτι.

Λάθος, λάθος, λάθος. Η κρίση έχει βγάλει στους ιδιοκτήτες σπιτιών όλο τον μικροαστισμό. Έχουν γίνει τόσο φοβικοί που ζητάνε συμβόλαιο εργασίας ΚΑΙ τραπεζικές καταθέσεις που θα δεσμευτούν ΚΑΙ αποδόσεις μισθών τριών μηνών. Αυτό συμβαίνει σε όλη την Ισπανία, με τη Βαρκελώνη αυτήν τη φορά να μην είναι εξαίρεση.  Δηλαδή, κάποιος για να κλείσει σπίτι στην Ισπανία πρέπει να δουλεύει ήδη τρεις μήνες εκεί. Θα μπορούσε να είναι και ένα γραφειοκρατικό κόλπο να χτυπηθεί η μετανάστευση, αλλά σε μία χώρα με 26% ανέργους και 15.000 εξώσεις το χρόνο that is not the case, που λέγανε και στο χωριό που ήμουν πριν. Επειδή για ιδεολογικούς και ανθρωπιστικούς λόγους η επιλογή του να βρω σπίτι μέσω τράπεζας είχε διαγραφεί, πήγαμε στην επιλογή Νο.2, δηλαδή τα μεσιτικά.

Εκεί ανακαλύψαμε ένα άλλα μαγικό του ισπανικού συστήματος. Οι μεσίτες παίρνουν ότι ποσοστό γουστάρουν. Μάλιστα έχουν ρίξει τις τιμές τους στη προμήθεια που παίρνουν στο ένα ενοίκια ΣΥΝ το ΦΠΑ τα οποία τα πληρώνει αποκλειστικά ο ενοικιαστής. Γελάτε; Εγώ δε γέλασα καθόλου. Ειδικά όταν στην ultra καπιταλιστική Αγγλία είχα πληρώσει το μεσίτη το ¼ της τιμής του ενοικίου. Στον παραπάνω λογαριασμό προστίθενται και τα έξοδα συμβολαιογράφου. Δηλαδή ο ιδιοκτήτης ενός διαμερίσματος το δίνει για προώθηση σε έναν ατζέντη και δεν έχει απολύτως καμία επιβάρυνση. Άσε που μέσω του μεσιτικού αυξάνει κατά πολύ τις ημερήσιες επισκέψεις, επομένως και την πιθανότητα να κλείσει σπίτι.

Έτσι λοιπόν πήγαμε στην τρίτη λύση που ήταν να επικοινωνούμε απευθείας με ιδιοκτήτες. Το πρόβλημα εδώ ήταν ότι η προσφορά σπιτιών ήταν περιορισμένη. Βρήκαμε κάτι στις δυόμισι βδομάδες και επιτέλους μείναμε. Ελπίζω όλα να μπουν σε μία σειρά και να μπορέσω να αναπληρώσω τα χαμένα κείμενα μόλις μπει σταθερό internet σπίτι. Σε κάθε περίπτωση, συνεχίζουμε να ζούμε μαζί με τη συμβία, σε μια πόλη που καταλαβαίνουμε περισσότερο, στο Νότο με τον καλό του καιρό και το καλό του φαγητό, στην πόλη όπου εδρεύει η αγαπημένη μας ομάδα, στη Βαρκελώνη.

Συνεδρία 67: Μέρος Β, Παρίσι: Το Βαλς των Βρόμικων Καιρών

Είμαι από τους λίγους ανθρώπους στον πλανήτη που δεν τους αρέσει το Παρίσι. Και όταν λέω ότι δε μου αρέσει εννοώ καθόλου. Ούτε τα βλέπω όλα στραβά, ούτε έχω κάποιο μένος με τους Γάλλους. Έζησα δύο χρόνια στη Lyon και πέρασα μια χαρά, ενώ η Μασσαλία μου έβγαζε την αίσθηση ότι γυρίζω σπίτι μου. Αλλά το Παρίσι με όλο αυτό το grandeur μου την έπαιζε στα νεύρα.

Και δεν είμαι μόνο εγώ. Οι Γάλλοι φίλοι και γνωστοί είχαν πάνω κάτω την ίδια άποψη (οι Μασσαλοί εξαιρούνται του δείγματος λόγω εμπάθειας). Το Παρίσι είναι η βιτρίνα της Γαλλίας. Πιο φανταχτερό, πιο λαμπερό, πιο ακριβό, με πιο μικρές μερίδες στα πιάτα, και όλο αυτό το ψευδεπίγραφο μεγαλείο που δημιούργησαν ο Napoléon III και ο Baron Haussmann στα τέλη του 19^ου αιώνα. Εμένα μου φαντάζει σαν να μπαίνεις σε ένα κόσμο της Disneyland. Κατασκευασμένο και φαιδρό, απεικόνιση ενός μεγαλείου που υπήρξε μόνο στη φαντασία ενός αυτοχρισμένου αυτοκράτορα που ήθελε να μοιάσει στον πρόγονό του και στα χαρτιά ενός μεγαλοεργολάβου που επωφελήθηκε της ευκαιρίας. Αυτό το περιβάλλον με τα σύγχρονα μέσα (αυτοκίνητα, τηλεπικοινωνίες, ντύσιμο, κτλ) φαντάζει αστείο στα δικά μου μάτια ή γραφικό με την κακή έννοια. Γραφική είναι η Πράγα, το Παρίσι είναι αστείο.

Λόγω κάποιας τρολιάς προφανώς με έστειλαν εκεί. Όχι για ταξίδι, αλλά για να μείνω. Φανταζόμουν τον εαυτό μου στη θέση του Proust, να κάνω βόλτα στα jardins des tuileries και να αναζητώ το χαμένο χρόνο του Λονδίνου. Πήγα και βρήκα μια πόλη ίδια όπως την άφησα σαν εικόνα, αλλά όχι ίδιους ανθρώπους. Οι Γάλλοι έχουν αλλάξει, και οι Παριζιάνοι περισσότερο. Δεν είναι τυχαίο ίσως ότι ενώ σε όλη τη Γαλλία το Front National ανέβασε τα ποσοστά του και το σοσιαλιστικό κόμμα καταποντίστηκε λόγω της τραγικής διακυβέρνησης Holland, το Παρίσι έβγαλε σοσιαλίστρια δήμαρχο μετά από 24 χρόνια. Τα γεγονότα των τελευταίων 7 ετών από τις εξεγέρσεις στα προάστια, το μεταναστευτικό και την οικονομική κρίση έστρεψαν τους Παριζιάνους αλλού. Πέρα από διάφορες δημαγωγίες και λαϊκιστικές υστερίες, οι Παριζιάνοι κατάλαβαν στην πρακτική εφαρμογή του πράγματος ότι οι συγκρούσεις φέρνουν μεγαλύτερα προβλήματα. Αν δεν ήταν τόσο φαντασμένοι και ψωροπερήφανοι θα έφερναν το παράδειγμα της Μασσαλίας.

Επίσης τεράστιο πρόβλημα για τους Γάλλους γενικά, αλλά για τους Παριζιάνους ειδικότερα είναι η πολιτική ηγεσία και η σχέση που έχει με την κρίση. Οι Γάλλοι επέλεξαν τον Holland έναντι του Sarkozy διότι δεν τους άρεσε καθόλου το να τρέχει η Γαλλία πίσω από τη Γερμανία. Ο νέος πρόεδρος αποδείχτηκε σαν εκείνο το συμμαθητή που όλοι καλούσαν στα πάρτυ τους από υποχρέωση με την κρυφή ελπίδα να μην έρθει. Το άχρηστος είναι μια πολύ καλή λέξη να τον περιγράψει. Η Γαλλία τα τελευταία 3 χρόνια όχι μόνο δεν κατάφερε να σταθεί απέναντι στη Γερμανία, αλλά από κατώτερος συνέταιρος μετετράπη σε μαθητή που του κουνάει το δάχτυλο το Βερολίνο. Αυτή η πραγματικότητα σε συνδυασμό με το περιβάλλον του ψευδεπίγραφου μεγαλείου του Παρισιού κάνει ακόμα πιο κωμική την κατάσταση.

Η Γαλλία αρχίζει να έχει και αυτή προβλήματα στασιμοπληθωρισμού και ανεργίας όπως οι χώρες του Νότου. Η κυβέρνηση δεν έχει εναλλακτικές προτάσεις και ως γνωστόν τέτοιου τύπου κρίσεις χτυπούν πρωτίστως τα αστικά κέντρα. Το Παρίσι είναι το πρώτο που πλήτεται. Κάτι ακόμα που δεν είναι πολύ γνωστό για το Παρίσι είναι ότι η πόλη είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Αντίθετα με το Λονδίνο ή το Βερολίνο όπου κυκλοφορείς άνετα τις μικρές νυχτερινές ώρες, στο Παρίσι μετά τις 10 το βράδυ πρέπει να ξέρεις που θα πας. Δεν είναι όλο το κέντρο ασφαλές και για τα προάστια ούτε λόγος. Η νέα δήμαρχος θέλει να το αλλάξει αυτό, χωρίς να εφαρμόσει ακραίες μεθόδους όπως πχ τη μηδενική ανοχή του Giuliani στη Νέα Υόρκη.

Μπορεί να μην υπάρχει πια το σύνορο, όμως οι σχέσεις Γαλλίας και Γερμανίας είναι αυτές που καθορίζουν την Ευρώπη. Το Βερολίνο και το Παρίσι είναι που δίνουν τον τόνο και αυτή τη στιγμή έχουν εμπλακεί  σε ένα χορό που όλοι γνωρίζουν ποιος καθορίζει τα βήματα. Η κατάσταση όμως στους δρόμους του Παρισιού δείχνει ότι χορεύουν το βαλς των βρόμικων καιρών.

Συνεδρία 67: Μέρος Α, Λονδίνο: Ο Αντεροβγάλτης

Έχω καιρό να γράψω εδώ διότι μου έτυχαν πάρα πολλά σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και δεν είχα χρόνο ούτε να κοιμηθώ. Ας τα πάρω με μια σειρά για να μπορέσω να τα παρουσιάσω στη λογική και με τον τρόπο που τους αξίζει. Η παρουσίαση θα γίνει σε τρία μέρη, ελπίζω και σε τρεις μέρες.

Ξεκινάω με χρονική σειρά. Τα τελευταία τρία χρόνια ζω στο Λονδίνο. Η Βρετανική πρωτεύουσα έχει περάσει διάφορες μεταλλάξεις στην ιστορία της. Καμία βέβαια δεν ήταν τόσο βίαιη όσο μετά από τη μεγάλη φωτιά του 1666. Μετά από εκείνη τη βδομάδα της κολάσεως οπόταν και κάηκαν τα δύο τρίτα της πόλης (παρόλο που οι νεκροί ήταν μόλις δέκα, συγκλονιστικά χαμηλό νούμερο για την εποχή), ένα βασιλικό διάταγμα επέβαλε οι κατασκευές πλέον να μη γίνονται με ξύλα και άχυρα, αλλά αποκλειστικά με τούβλα. Αυτό το διάταγμα μπορεί να καθυστέρησε την ανοικοδόμηση της πόλης, για την οποία χρειάστηκαν συνολικά περίπου 53 χρόνια, όμως της έδωσε τη σημερινή της αρχιτεκτονική ταυτότητα.

Πέρα από τους γυάλινους πύργους που υψώνονται στο City, στο Southbank και στο Holborn, η υπόλοιπη πόλη απαρτίζεται από κτήρια δύο με πέντε ορόφων με το χαρακτηριστικό παραλληλόγραμμο τουβλάκι. Μαύρο, γκρι ή καφέ στο Βόρειο Λονδίνο, μπεζ, λευκό ή βαθύ κόκκινο στο Δυτικό, καφέ ή κοκκινοπό στο Ανατολικό. Το Νότιο Λονδίνο είναι μια ξεχωριστή περίπτωση, λίγο μπασταρδεμένη αρχιτεκτονικά. Αυτή η μορφή σε συνδυασμό με τον καιρό και το πως είναι φωταγωγημένη η πόλη προσδίδει στο Λονδίνο μιαν ιδιαίτερη μορφή. Η συμβία την αποκαλεί «φωταγωγημένη σκοτεινιά» και κλέβω τον όρο πάραυτα.

Το Λονδίνο είναι η πιο πολυπολιτισμική πόλη που έχω ζήσει. Αποτελεί ένα μωσαϊκό από ανθρώπους, λαούς, θρησκείες και κουλτούρες που πολύ δύσκολα μπορείς να συναντήσεις αλλού στην Ευρώπη. Αμφιβάλλω αν μπορείς να το συναντήσεις και στην Αμερική. Διότι η πόλη δεν προσπαθεί να σε απορροφήσει ή να σε «αγγλοποιήσει». Αφήνει στον καθένα το περιθώριο να παραμείνει αυτό που είναι, αρκεί να πληρώνει. Εδώ είναι ίσως το πιο μελανό σημείο της σύγχρονης βρετανικής κουλτούρας, κατάλοιπο του Θατσερισμού: στη Βρετανία είσαι ένας τραπεζικός λογαριασμός. Δεν έχει σημασία τι γνώσεις ή τι συμπεριφορά έχεις, αλλά το πόσα βγάζεις.

Υπάρχει μια ολόκληρη κουλτούρα που περιστρέφεται γύρω από την οικονομία, όχι ως κοινωνική επιστήμη, αλλά με την έννοια της οικονομετρίας. Facts and Figures they say. Η νέα αυτή οπτική έχει μεταφέρει το βάρος από τη γη στο χρήμα για να συνάδει με τη βρετανική ταξική παράδοση. Ήταν ένας εύσχημος τρόπος να διατηρηθούν στον πραγματικό κόσμο οι τίτλοι των βαρώνων και των λόρδων που από γεωκτήμονες μετατράπηκαν σε entrepreneurs. Παράλληλη με αυτούς συνυπάρχουν όσοι μετανάστευσαν στο Λονδίνο από τις πρώην αποικίες και από την υπόλοιποι Ευρώπη. Εκπαιδευτικοί μετανάστες κατά βάση οι δεύτεροι, ολοκλήρωσαν προγράμματα σε Αγγλικά πανεπιστήμια και μετά παρέμειναν εκεί. Τέτοια περίπτωση είμαι και εγώ.

Όμως η διαμονή μου εδώ προς το παρόν ολοκληρώνεται. Για επαγγελματικούς λόγους πρέπει να πάω αλλού. Θα μου λείψει η κουλτούρα των Άγγλων απέναντι στην μπάλα, η τρομακτική ανοχή τους σε πολιτιστικά θέματα και η μπύρα. Τίποτα άλλο, από τον καιρό μέχρι την κουζίνα και τις εικόνες Μαλίων ή Φαληρακίου κάθε βράδυ που βγαίνουν και τα πίνουν. Όπως δε θα μου λείψει και η άτυπη γκετοποίηση. Ότι πχ το Δυτικό Λονδίνο έχει γίνει άντρο των δισεκατομμυριούχων Αράβων και Ρώσων, το Βόρειο των Κυπρίων, το Βόρειο-Δυτικό των Βραζιλιάνων και Πορτογάλων και το Ανατολικό θυμίζει Βαγδάτη. Πραγματικά όμως. Θα προτιμούσα οι άνθρωποι να είναι πιο ανακατεμένοι. Γιατί τώρα στο Whitechapel δε θα βρεις τίποτα που να θυμίζει το Jack αλλά ένα απέραντο ανατολίτικο παζάρι. Το καλό της υπόθεσης είναι ότι υπάρχει φαγητό της προκοπής και όχι αγγλική κουζίνα που είναι και ο πραγματικός αντεροβγάλτης.

Συνεδρία 66: Σβήνοντας τη Φωτιά

Καθυστέρησα λίγο να γράψω τη συνέχεια του προηγούμενου κειμένου που υποσχέθηκα διότι ήθελα να παρακολουθήσω το τι λένε πλέον οι εκπρόσωποι Συντηρητικών, Εργατικών και Φιλελευθέρων στην Αγγλία για τις αρμοδιότητες που πρέπει να παραχωρηθούν στη Σκωτία. Το πολιτικό παιχνίδι πλέον θυμίζει και μοιάζει με προεκλογική περίοδο με τη Σκωτία στο φόντο και τη Βρετανία στο προσκήνιο. Τίποτα καινούριο δηλαδή, αλλά το κυβερνητικό στρατόπεδο παρουσιάζεται εξαιρετικά διχασμένο.

Στους κυβερνώντες συντηρητικούς την αρχική ανακούφιση ότι δεν έγιναν οι πρώτη κυβέρνηση μετά από 50 χρόνια που χάνει εδάφη, πόσο μάλλον η κυβέρνηση που θα έχανε κύρια εδάφη και όχι αποικιακά, τη διαδέχτηκε σκεπτικισμός. Η υπόσχεση που δόθηκε στους Σκωτσέζους ήταν για περισσότερες εξουσίες σε θέματα φορολογίας, υγείας και επιδομάτων. Επίσης θα διατηρούνταν η συμφωνία Barnett που δίνει περισσότερα χρήματα στη Σκωτία από τον προϋπολογισμό από το 8% της οικονομίας που εκπροσωπεί. Όμως ο Cameron έχει πολλά προβλήματα. Στο λόγο που εκφώνησε μετά το «Όχι» των Σκωτσέζων έξω από την πρωθυπουργική κατοικία συνέδεσε τις παραχωρήσεις προς τους Σκωτσέζους με μια γενικότερη αλλαγή διοίκησης της Βρετανίας. Θα έλεγε συνταγματική, αλλά η Βρετανία έχει άγραφο/εθιμικό σύνταγμα, οπότε αυτό δεν υφίσταται.

Το βασικότερο πρόβλημα του Cameron είναι το κόμμα του. Οι συντηρητικοί βουλευτές δε βλέπουν με καλό μάτι την παραχώρηση εξουσιών στο Holyrood καθότι οι Tories είναι παραδοσιακά φανατικά υπέρ της συγκέντρωσης εξουσιών στο Λονδίνο. Αρκετοί Tories βουλευτές απειλούν όχι μόνο ότι θα καταψηφίσουν το νομοσχέδιο παραχώρησης εξουσιών, αλλά ότι θα φύγουν από το κόμμα και θα πάνε στο Ukip. Αυτό με τη σειρά του ασκεί τρομακτικές εκλογικές πιέσεις στους συντηρητικούς. Το ζήτημα της Σκωτίας το ενίσχυσε και η αιμορραγία των συντηρητικών προς το Ukip τόσο σε ψηφοφόρους, όσο και σε στελέχη δεν έχει τελειωμό.

Το έτερο κυβερνητικό κόμμα οι φιλελεύθεροι του Nick Clegg ξέρουν πολύ καλά τι σημαίνει εκλογικά να μην τηρείς τις υποσχέσεις σου στη Βρετανία. Η βασική υπόσχεση τους πριν τις προηγούμενες εθνικές εκλογές ήταν το βέτο που θα έβαζαν στην αύξηση των διδάκτρων στα πανεπιστήμια. Δεν το τήρησαν και από τότε σε κάθε εκλογική αναμέτρηση βουτάνε πιο χαμηλά, με κίνδυνο πλέον να μην μπουν καν στην επόμενη βουλή το 2015. Οι φιλελεύθεροι θεωρούν ότι αν οι συντηρητικοί και το Ukip μπουν σε πλειστηριασμό παροχών ή μη παροχών θα καταστραφεί αυτό που προσπαθούσαν τόσο καιρό να διατηρήσουν υποστηρίζοντας το «Όχι», το Union.

Οι εργατικοί θεωρητικά βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα. Έτσι κι αλλιώς το πρόγραμμά τους υποστηρίζει την ανάσχεση των ιδιωτικοποιήσεων στο σύστημα υγείας και προτείνουν ένα νέο πιο κλιμακωτό σύστημα φορολόγησης. Όμως η παραχώρηση περισσότερων εξουσιών σε Σκωτία και Ουαλία που προτείνουν αφήνει έξω τους Βόρειο-Ιρλανδούς. Επίσης η αποκέντρωση εξουσιών αν δε συνοδευτεί με μιαν άλλη προσέγγιση στη γενικότερη διοίκηση της Βρετανίας θα οδηγήσει σε διοικητικό αδιέξοδο. Η Βρετανία αυτή τη στιγμή είναι ένα κεντροποιημένο κράτος. Αυτό που προτείνουν οι εργατικοί τη στρέφει προς την ομοσπονδιοποίηση, πράγμα που σημαίνει ότι θα χρειαστεί γενικότερη αναθεώρηση των πολιτικών και των δομών της Βρετανικής διοίκησης και του καταμερισμού των εξουσιών.

Σε κάθε περίσταση οι οποιεσδήποτε αλλαγές θα αργήσουν να έρθουν. Βάση του βρετανικού δικαίου μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος το Whitehall θα πρέπει να συντάξει όλες τις υποσχέσεις που έκανε προς τη Σκωτία σε σχέδιο νόμου και να τις υπερψηφίσει. Οφείλει να βγάλει και ένα χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή τους. Αυτό πρέπει να γίνει μετά από εκλογές οπότε είναι αναγκαίο να γίνουν οι εθνικές εκλογές στη Βρετανία το 2015 πρώτα. Έτσι οι εξουσίες στη Σκωτία θα παραχωρηθούν το νωρίτερο το 2016 που είναι η χρονιά στην οποία θα γίνουν τοπικές εκλογές εκεί. Ουσιαστικά δύο νέες κυβερνήσεις θα διαπραγματευτούν και θα εφαρμόσουν τις υποσχέσεις των προηγούμενων.

Τελικώς έτσι όπως πάνε τα πράγματα η πιο ζημιωμένη πλευρά είναι οι Άγγλοι. Το Λονδίνο προτείνει αυτοβούλως να χάνει εξουσίες και χρήματα. Σε δύο-τρία χρόνια τα βρετανικά κόμματα με τις προτάσεις τους για το Union, θα τρέχουν να το σώσουν σβήνοντας τη φωτιά που άναψαν.

Συνεδρία 65: Ο Βασιλιάς των Highlands

Έγινε το δημοψήφισμα στη Σκωτία για την ανεξαρτησία και το «Όχι» κέρδισε με την πολύ μεγάλη διαφορά των 10 μονάδων. Τώρα που τελείωσε η ιστορία καλό είναι να πούμε μερικά γενικά πράγματα και να δώσουμε κάποιες παρατηρήσεις πάνω στο θέμα. Ξεκαθαρίζω ότι ζω στο Λονδίνο, οπότε δεν έχω πλήρη εποπτεία για το τι ακριβώς συνέβαινε στη Σκωτία. Παρόλο που πήγα δύο φορές εκεί το τελευταίο εξάμηνο, είναι πάντα τελείως διαφορετικό να ζεις εκεί και να αφουγκράζεσαι καθημερινά τον παλμό του κόσμου.

Ξεκινώντας από το στρατόπεδο του «Ναι», να πω αρχικά ότι η ήττα ναι μεν ήταν μεγάλη, αλλά σε καμία περίπτωση ολοκληρωτική. Όπως θα λέγαμε και στη στρατηγική ήταν μια relative defeat. Και αυτό διότι με εκείνη τη δημοσκόπηση που έφερε το «Ναι» μπροστά δέκα μέρες πριν την ψηφοφορία το Holyrood πήρε από το Λονδίνο μιαν ισχυρή δέσμευση για παραχώρηση περισσότερων εξουσιών προς αυτό. Εντούτοις οι 10 μονάδες δεν μπορούν να χωνευτούν εύκολα. Αυτό δε σημαίνει ότι είναι και τελείως αδικαιολόγητες. Το στρατόπεδο του «Ναι» είχε τρία βασικά επιχειρήματα: 1) Μπορούμε να ζήσουμε από το πετρέλαιο που τώρα το εκμεταλλεύεται το Westminster, 2) Με αυτά τα χρήματα θα χαράξουμε τη δική μας δημοσιονομική πολιτική και 3) Δε θα εξαρτόμαστε από το Λονδίνο στον προϋπολογισμό που θέτει σε κίνδυνο τις δωρεάν παροχές σε εκπαίδευση και υγεία.

Από την άλλη πλευρά το στρατόπεδο του «‘Οχι» βρισκόταν σε ραστώνη μέχρι πριν δέκα μέρες. Καταρχάς το ίδιο το σύνθημά του, better together, ήταν λίγο χαζό όπως πολύ εύστοχα παρατήρησε ο John Oliver. Όμως υπήρχαν και εδώ δύο ισχυρά επιχειρήματα: 1) Το νομισματικό. Η Σκωτία ήθελε να κρατήσει τη λίρα και αυτή η απόφαση περνούσε από τα χέρια της Τράπεζας της Αγγλίας και 2) Το ζήτημα της διεθνούς εκπροσώπησης & συμμετοχής στους διεθνής οργανισμούς. Η Αγγλία είχε ξεκαθαρίσει ότι δε θα προέβαλε βέτο στην ένταξη μιας ανεξάρτητης Σκωτίας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, αλλά δεν μπορούσε να εγγυηθεί ότι άλλες χώρες δε θα το έκαναν.

Κάποια τελευταία στοιχεία πριν την κριτική. Στις μικρές ηλικίες επικράτησε το «Ναι». Ειδικά στο γκρουπ 16-17 έπιασε 71%. Αντίθετα στις μεγάλες ηλικίες επικράτησε το «Όχι». Δύο από τρία μεγαλύτερα αστικά κέντρα το Dundee και η Γλασκώβη είπαν «Ναι». Αντίθετα, το Εδιμβούργο και όλη σχεδόν η επαρχία είπε «Όχι». Δεν υπάρχουν ακόμα στοιχεία για τον καταμερισμό βάση μορφωτικού επιπέδου που θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμα. Επίσης, ο ιδιωτικός τομέας, και κυρίως ο χρηματοπιστωτικός ήταν ξεκάθαρα υπέρ του «Όχι». Πολλές εταιρίες και τράπεζες απείλησαν ανοιχτά ότι θα μεταφέρουν τα κεντρικά τους από το Εδιμβούργο σε Αγγλικό έδαφος σε περίπτωση «Ναι».

Η άποψή μου είναι ότι το «Ναι» τελικά έχασε με τόση άνεση διότι δεν μπόρεσε να πείσει για τα τρία βασικά προβλήματα της στρατηγικής ανεξαρτητοποίησης που είχε χαράξει. Στήριξαν πολύ μεγάλο ποσοστό της δημοσιονομικής πολιτικής στα έσοδα από το πετρέλαιο. Όταν βγήκαν στη δημοσιότητα ακαδημαϊκές έρευνες από πανεπιστήμια τόσο της Σκωτίας, όσο και της Αγγλίας και των ΗΠΑ που έδειξαν ότι τα αποθέματα είναι μικρότερα από όσα λέει το SNP και ότι το προσδόκιμο εξόρυξης δεν πάει στο 2050, αλλά στο 2030, 2035 βαριά, το στρατόπεδο του «Ναι» απάντησε ότι λένε ψέματα. Όχι ιδιαίτερα πειστικό.

Επίσης, όσον αφορά το νόμισμα, το SNP έλεγε «it is not a British pound, it is a Scottish pound”. Yeah right. Τα αποθεματικά και το νομισματοκοπείο ανήκουν στην Τράπεζα της Αγγλίας. Η Σκωτία αντιπροσωπεύει το 8% περίπου της Βρετανικής οικονομίας. Πέρα από το γεγονός ότι χρειαζόταν συγκατάθεση της Τράπεζας της Αγγλίας και του Westminster για να συνδεθεί μια ανεξάρτητη Σκωτία με το Βρετανικό νόμισμα, υπήρχε και το ζήτημα των αποθεματικών. Ο Salmond ζήτησε από την Τράπεζα της Αγγλίας το 8% των αποθεματικών της, αυτή απάντησε όχι και η αντίδραση των Σκωτσέζων ήταν, τότε δεν αγοράζουμε και τίποτα από το £1,3 τρις δημόσιο χρέος της Βρετανίας. Η κουβέντα έμεινε εκεί, αλλά το πρόβλημα παρέμενε. Το παράδειγμα της ζώνης του Ευρώ ή τα παλαιότερα παραδείγματα του Μεξικού, της Αργεντινής ή της Ταϋλάνδης θα έπρεπε να είναι διδακτικά. Οικονομίες διαφορετικών ταχυτήτων όταν ενώνονται οικονομικά χωρίς να έχουν ενωθεί πολιτικά δημιουργούν τέτοιο χάσμα που οδηγούν το μικρότερο σταδιακά στην καταστροφή. Η Σκωτία ήθελε να παίξει αυτό το παιχνίδι, που αποδεδειγμένα δεν κερδίζεται. Αν είχε άλλο πλάνο το συζητούσαμε, αλλά οι ηγέτες του SNP ήταν ξεκάθαροι ότι θα παίξουν στο παγκοσμιοποιημένο σύστημα της ελεύθερης αγοράς.

Εδώ πάμε στο τρίτο πρόβλημα. Υποθέτουμε ότι δε διατηρούσαν τελικά τη λίρα ως νόμισμα και έφτιαχναν μια Σκωτσέζικη λίρα. Ας πούμε ότι έπαιρναν και το 8% των αποθεματικών που δικαιούνται μαζί με το 8% του δημοσίου χρέους. Έχουν συμφωνήσει ότι θα μπουν στην ανοιχτή οικονομία. Θα χρειαζόντουσαν να εκδώσουν ομόλογα για να καλύψουν τρέχουσες ανάγκες μέχρι τα πρώτα έσοδα από το πετρέλαιο να μπουν στα κρατικά ταμεία. Με τόσα λίγα αποθεματικά, η Σκωτία θα ήταν έρμαιο των κερδοσκόπων. Όταν τα hedge funds κατάφεραν να υποτιμήσουν τη Βρετανική λίρα 30%, το Μεξικανικό peso 50% και το νόμισμα της Ταϋλάνδης 75%, τα δύο τελευταία σε μία μέρα, σκεφτείτε πόσα δις θα έχανε η Σκωτία αν οι αγορές πίστευαν ότι η ισοτιμία δεν ήταν η σωστή. Τη μέρα που δημοσιεύτηκε η δημοσκόπηση που έδινε μπροστά το «Ναι» η εκροές κεφαλαίων έφτασαν τα £2 δις σε 12 ώρες. Αν θέλεις να παίξεις σε αυτό το σύστημα, έχεις και αυτούς του κινδύνους.

Το «Όχι» από την άλλη μπορεί να κέρδισε, αλλά έκανε μεγάλες παραχωρήσεις για μεταφορά εξουσιών στο Εδιμβούργο. Χρησιμοποίησαν μάλιστα το παράδειγμα του Québec. Αυτό είναι εξαιρετικά πιθανό να δημιουργήσει αλυσιδωτή αντίδραση στα άλλα δύο μέλη του Union. Ειδικά οι Βόρειο-Ιρλανδοί είναι απίθανο να μη ζητήσουν τις εξουσίες που θα πάρουν οι Σκωτσέζοι από το Λονδίνο. Αλλά αυτήν την κουβέντα θα την ανοίξω πιο αναλυτικά το Σ/Κ στο επόμενο Post.

Τέλος, για τους νέους που ψήφισαν ναι έχω μια παρατήρηση. Επειδή παρακολούθησα το debate με τα παιδιά που έγινε τη Δευτέρα 15/09, το 80% των ερωτήσεων επικεντρώθηκε στο τι θα γίνει με τα δίδακτρα. Τα παιδιά φοβόντουσαν ότι θα χρειαστεί να πληρώσουν δίδακτρα στα πανεπιστήμια και στα κολέγια αν συνεχίσουν να είναι μέλη της Μεγάλης Βρετανίας όπως οι Άγγλοι συνομήλικοί τους. 

Η Σκωτία έχει ανεξάρτητη πολιτική ήδη στην εκπαίδευση και την υγεία και οι προϋπολογισμοί λιτότητας θέτουν αυτές τις παροχές εν αμφιβόλω. Διαφωνώ με όσους λένε ότι τα παιδιά ψήφιζαν σε ένα τόσο σοβαρό θέμα όπως θα ψήφιζαν σε ένα reality. Προέβαλαν τη δική τους ανησυχία. Μπορείς να το πεις εγωιστικό, αλλά όχι ανάλαφρο. Στην τελική, πόσο χειρότερο είναι αυτό από τον παραγωγό ουϊσκιού στα βουνά που ήθελε το Union για να πουλάει το προϊόν του στους Άγγλους, αλλά παράλληλα να νιώθει ο βασιλιάς των Highlands?