Συνεδρία 81: Λεφτά

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αποφάσισε να μη δέχεται από τις 11 Φεβρουαρίου τα ελληνικά κρατικά ομόλογα ως ενέχυρα. Η κίνηση αυτή που υπήρχε στον ορίζοντα ως πιθανότητα να συμβεί από τις 28 Φεβρουαρίου επισπεύσθηκε περίπου κατά τρεις βδομάδες. Επειδή διαβάζω και ακούω διάφορες απόψεις, ρήσεις ή κρίσεις πάνω στο θέμα, θέλω να κάνω μερικές παρατηρήσεις.

Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε ότι η απόφαση σημαίνει ότι η ΕΚΤ δε θα δέχεται πια ελληνικά ομόλογα ως αντάλλαγμα για παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες. Η απόφαση είναι καθαρά πολιτική και λαμβάνεται ως μέσο πίεσης στη νέα ελληνική κυβέρνηση. Ενώ υποστηρίζεται ότι η ΕΚΤ δρα σύμφωνα με το καταστατικό της σε αυτήν την απόφαση, υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα σε αυτό το επιχείρημα. Η ελληνική κυβέρνηση έχει μεν ορκιστεί, ο πρωθυπουργός και ο υπουργός οικονομικών έχουν βγει σεργιάνι στην Ευρώπη να παρουσιάσουν τις προτάσεις τους και να δουν τι λένε κάποιοι από τους εταίρους, όμως μέχρι που λήφθηκε αυτή η απόφαση από την ΕΚΤ η ελληνική Βουλή δεν είχε ανοίξει. Ως εκ τούτου κανένα νομοσχέδιο δεν είχε περάσει, επομένως καμία μονομερής ενέργεια από την Ελλάδα δεν είχε πραγματοποιηθεί. Το συμπέρασμα είναι ότι η απόφαση της ΕΚΤ είναι καθαρά πολιτική και αποτελεί την πρώτη κίνηση της απέναντι πλευράς.

Αντίθετα με την επίσκεψη του Dijsselbloem που δεν αποτελούσε μέρος της διαπραγμάτευσης, τώρα το παιχνίδι έχει αρχίσει. Όπως έγραφα και στο προηγούμενο post ότι σε μια διαπραγμάτευση πας για το 6 στα 10. Μένει να δούμε τι είναι διατεθειμένη η κάθε πλευρά να παραχωρήσει. Η αλήθεια είναι ότι σε θέση ισχύος βρίσκεται η Γερμανία και η ΕΚΤ. Είναι οι δανειστές, είναι εκείνοι που μπορούν να προκαλέσουν ασφυξία στην ελληνική (και όχι μόνο) οικονομία εκμηδενίζοντας τη ρευστότητα και έχουν και το πολιτικό σκηνικό με το μέρος τους. Από την άλλη πλευρά η ελληνική θέση ενισχύεται από τη δημοκρατική νομιμοποίηση της νέας κυβέρνησης, το κόστος που μπορεί να προκαλέσει η απομάκρυνση της χώρας από την Ευρωζώνη και την αποτυχημένη εμπειρία των παρελθόντων πέντε ετών.

Δύο παραπάνω λόγια για το πολιτικό σκηνικό στην Ευρώπη. Η Ελλάδα δεν υποστηρίζεται στις θέσεις που παρουσιάζει από τις άλλες χώρες του Νότου. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη και πραγματικά πέφτω απ’ τα σύννεφα με όσους πέφτουν απ’ τα σύννεφα. Στην Ιταλία ο Renzi ανήκει στη φιλελεύθερη δεξιά και δεν μπορεί να πάει κόντρα στη λογική των ιδιωτικοποιήσεων και της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Η Πορτογαλία έχει εκδώσει ένα τριανταετές ομόλογο για να χρηματοδοτήσει το χρέος της και τυχόν υποστήριξη της Ελλάδος θα ήταν σα να ακύρωνε τη μέχρι τώρα πολιτική της. Η Ισπανία έχει ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα. Το κυβερνόν ΡΡ έχει μαζέψει μια ντουλάπα δικογραφίες σκάνδαλα, έχει ακολουθήσει τη ρητορική της κυβέρνησης Σαμαρά περί μη εναλλακτικής, μονοδρόμου, κτλ, έχει εφαρμόσει ρητορική και πρακτικές τρομοκρατίας και είναι χριστιανοδημοκράτες. Επίσης ο Rajoy έχει τον Pablo Iglesias και το Podemos που προηγείται στις δημοσκοπήσεις, το οποίο σε ενδεχόμενη νίκη του στις εθνικές εκλογές το Νοέμβρη ή το Δεκέμβρη θα κάνει το μισό ΡΡ να μπει στη φυλακή από τα σκάνδαλα που έχει μαζέψει.

Πέρα από το Νότο, οι Βόρειοι είναι με τη Γερμανία διότι μοιράζονται κοινά συμφέροντα και ανήκουν στην Ευρωπαϊκή δεξιά. Αυτό όμως μας φέρνει στο άλλο μεγάλο πρόβλημα της όλης διαδικασίας επαναδιαπραγμάτευσης. Κάθε θεωρία έχει τις αγκυλώσεις και τις φαντασιώσεις της. Στην καλύτερη περίπτωση είναι πράγματα που σε συνθήκες εργαστηρίου και σε καθαρά θεωρητικά μοντέλα δουλεύουν ή μπορεί να δουλέψουν, αλλά στην πραγματικότητα δε δουλεύουν ποτέ. Στη χειρότερη, η θεωρία έχει σφάλματα και λογικά άλματα που οι οπαδοί τους έχουν μάθει να τα δέχονται ή να τα παρακάμπτουν, όπως κάνουν και στις αθλητικές ομάδες που υποστηρίζουν αν ευνοούνται απ’ τη διαιτησία ή να παραβιάζουν ένα σωρό νόμους για να κάνουν γήπεδα, προπονητικά κέντρα ή μεταγραφές. Στην περίπτωσή μας, ο νέο-φιλελευθερισμός διέπεται από δύο αξιωματικές αρχές: ότι τα πάντα μπορούν να είναι εμπορεύσιμα και ότι οι ιδιωτικοποιήσεις κάνουν το κράτος, που είναι per se κακό και δυσλειτουργικό, να έχει στο τέλος περισσότερα κέρδη από την ανάπτυξη και την αύξηση της απασχόλησης που φέρνουν οι ιδιωτικές επενδύσεις.

Ακόμα και όταν αρκετοί (σκέτο) φιλελεύθεροι οικονομολόγοι έγραφαν ότι σε περιόδους κρίσης, στην αρχή το κράτος πρέπει να αυξήσει τις δαπάνες του για να δημιουργήσει τα δίχτυα ασφαλείας εκείνα που θα προστατεύσουν την κοινωνία από τη διάλυση, η ιδεολογία-μόδα της εποχής δεν κάνει βήμα πίσω. Ιδιωτικοποιήσεις, μικρότερο κράτος, δημοσιονομική πειθαρχία, περιορισμός μισθών και όλα όσα ξέρετε. Η πράξη όμως διαψεύδει την προσέγγιση εργαστηρίου. Το ΔΝΤ έκανε πέρυσι μια έρευνα για να δει ιστορικά που έχει πετύχει ένα πρόγραμμα σαν το ελληνικό και το αποτέλεσμα ήταν ότι βρήκε μηδέν επιτυχημένες περιπτώσεις. Εδώ και πέντε χρόνια η ανάπτυξη έρχεται από τον επόμενο χρόνο και έχει καταντήσει η χώρα σαν τους δύο που περιμένουν τον Godot. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα δε λειτουργεί, η ιδιωτικοποιήσεις δεν προχωρούν ακόμα και όταν το τίμημα που μπαίνει είναι πολύ χαμηλό, η μείωση μισθών δε φέρνει νέες επενδύσεις, η μεγάλη ανεργία κατεδαφίζει τα αποθεματικά των ταμείων και πάει  λέγοντας.

Είναι γνωστός ο αφορισμός του Einstein που ορίζει τη βλακεία ως το να επαναλαμβάνεις το ίδιο πράγμα περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα. Η συνέχιση του ίδιου μοντέλου είναι θεωρητική αγκύλωση και μέγιστη βλακεία, αλλά το πολιτικό παιχνίδι πίσω του είναι πόκερ που μοιάζει με ρώσικη ρουλέτα. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι η λύση είναι να επιστρέψει η χώρα στις πολιτικές που τη χρεοκόπησαν. Επαναλαμβάνοντας τους ακατάσχετους διορισμούς «δικών μας παιδιών», τις κρατικοποιήσεις ζημιογόνων εταιριών για το ονόρε, τις μίζες, τη συμπεριφορά των πολιτικών ότι το κράτος τους ανήκει, τις επιχορηγήσεις στις εκλογικές περιφέρειες για πανηγύρια και εκδηλώσεις που μαζεύουν 20 νοματαίους και όλα αυτά τα ωραία της μεταπολίτευσης είναι εξίσου βλακώδες.

Ο κόσμος αλλάζει και η πολιτική εξέλιξη έχει μείνει πολύ πίσω σε σχέση με την τεχνολογική και την επιστημονική. Ακόμα και ο νέο-φιλελευθερισμός είναι θεωρία της δεκαετίας του 1970. Χρειάζεται μεγαλύτερη προσαρμογή στις απαιτήσεις της εποχής και σκιαγράφηση του μέλλοντος. Η πολιτική κρίνεται με όρους 19^ου αιώνα τις περισσότερες φορές, αδυνατώντας να παρακολουθήσει τις εξελίξεις. Και αυτό είναι ένα ζήτημα πολύ πιο σοβαρό από το ποιος και με ποιους όρους δίνει τα λεφτά.