Συνεδρία 51: Το Μεξικανικό Σύνορο.

Η περιοχή εδώ και πολλά χρόνια έχει ονομαστεί Amexica. Πρόκειται για την έκταση που περιβάλλει το σύνορο μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού. Περιλαμβάνει λίγα μίλια στην Αμερικανική πλευρά, περίπου 50 από τη συνοριακή γραμμή και σχεδόν 200 στην Μεξικανική. Περιοχή μεγάλης φυσικής ομορφιάς και ακόμα μεγαλύτερης βίας. Εννέα καρτέλ βρίσκονται σε συνεχή πόλεμο μεταξύ τους εδώ και περίπου δώδεκα χρόνια που δημιουργήθηκε κενό ηγεσίας, αλλά τα θύματά τους δε σχετίζονται μόνο με τα ναρκωτικά.

Οι συνοριακές περιοχές έχουν αποδειχθεί προβληματικές και πηγές συνεχών αψιμαχιών σε όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας. Εκείνο που διαφοροποιεί την περίπτωση του συνοριογραμμής ΗΠΑ-Μεξικό είναι οι δρώντες. Αν εξετασθεί το ζήτημα ιστορικά θα δούμε ότι η βασική αιτία ήταν η διεκδίκηση και η προσάρτηση εδαφών από μία οντότητα με στοιχεία κράτους. Είτε πρόκειται για πόλεις-κράτη ή αυτοκρατορίες της αρχαιότητας, μεσαιωνικά βασίλεια ή σύγχρονα έθνη-κράτη, ο στόχος ήταν κοινός, όπως και η διαδικασία: πόλεμος, έλεγχος, προσάρτηση, εγκαθίδρυση κυριαρχίας. Αντίθετα, το οργανωμένο έγκλημα λειτουργούσε με παρόμοια λογική, αλλά διαφορετική πρακτική. Ο έλεγχος ήταν θεωρητικός σε μία περιοχή και σχετιζόταν με τη χρηματική απόδοση επί των παράνομων πωλήσεων, επίσης παράνομων προϊόντων. Προσαρτήσεις δεν υπήρχαν και οι πόλεμοι των συμμοριών γινόντουσαν κυρίως για το προϊόν και λιγότερο για τη γεωγραφική περιοχή. Άλλωστε αυτή ήταν πάντα ένα κομμάτι, μια γειτονιά ενός αστικού περιβάλλοντος. Η κυριαρχία επί της περιοχής ήταν πάντα φοβερά εναλλασσόμενη και μπορούσε να επηρεαστεί από πάρα πολλούς εξωγενείς παράγοντες.

Στην περιοχή από την Tijuana ως το Juárez και μέχρι την ακτή του Ατλαντικού και το Monterrey η κατάσταση είναι διαφορετική. Θυμίζει λίγο κράτος σε κατάσταση πλήρους αναρχίας με γαρνιτούρα εμπόλεμης ζώνης υπό μαφιόζικη διοίκηση.  Τέσσερα καρτέλς μάχονται για τον έλεγχο διαφόρων προϊόντων. Από ναρκωτικά, που είναι το βασικό, όπλα προς τις Νότιες πολιτείες των ΗΠΑ, γυναίκες μέχρι και τα περάσματα που χρησιμοποιούν οι μετανάστες προς τις ΗΠΑ. Κάθε καρτέλ ασχολείται με όλα τα παραπάνω και δεν υπάρχει εξειδίκευση. Η μάχη του οργανωμένου εγκλήματος έχει μετατραπεί σε γεωστρατηγική, διότι το βασικό διακύβευμα είναι το ίδιο το σύνορο. Το σύνορο, που αποτελεί τη φλέβα χρυσού πάνω στην οποία δομείται η παράνομη οικονομική δραστηριότητα. Επειδή, όση ποσότητα προϊόντων και αν διαθέτουν, είναι το σύνορο που εξασφαλίζει την αγορά.

Για τα ναρκωτικά και τα όπλα δε νομίζω ότι χρειάζεται να το αναλύσω πολύ. Οι ΗΠΑ παραμένουν η μεγαλύτερη αγορά και των δύο αυτών προϊόντων. Ειδικά στις Νότιες Πολιτείες με τους πολύ χαλαρούς νόμους περί οπλοκατοχής και οπλοχρησίας η επιχείρηση είναι μαγαζί γωνία. Μια σημείωση μόνο για τα όπλα: το εμπόριο γίνεται και προς τις δύο πλευρές. Όταν τελειώνουν τα πυρομαχικά των καρτέλς, είναι εξωφρενικά εύκολο να προμηθευτούν τα χρειαζούμενα από κάποιο κατάστημα όπλων στο Texas, την Alabama κ.ο.κ. Τα άλλα δύο είναι ελαφρώς  πολύπλοκα.

Όσον αφορά τις γυναίκες, παρουσιάζεται το εξής πολύ βασικό ζήτημα: είναι το κυρίως εργατικό δυναμικό της συνοριογραμμής. Οι περισσότεροι άντρες είναι μέλη των καρτέλς είτε εκούσια, είτε αφού υπέστησαν μεθόδους πειθούς υποκόσμου. Έτσι, τα εργοστάσια, που είναι άφθονα στην περιοχή έχουν γυναικείο εργατικό δυναμικό σε ποσοστά άνω του 75%. Αυτές είναι και οι πιο νόμιμες εργάτριες καθώς το προσωπικό σε ξενοδοχεία, τουριστικά, κέντρα διασκέδασης και εστιατόρια ελέγχεται κατά κύριο λόγο από το εκάστοτε καρτέλ. Είναι και οι γυναίκες που πέφτουν θύματα ομαδικών απαγωγών, βιασμών και δολοφονιών. Κάποιες εξωθούνται στην πορνεία, όμως επειδή μεταβαίνουν στα εργοστάσια ομαδικά, με λεωφορεία μισθωμένα από τους εργοστασιάρχες, πέφτουν θύματα και ομαδικά. Και όσες δεν υποτάσσονται, θανατώνονται.

Το πιο περίπλοκο ζήτημα όμως είναι εκείνο του ελέγχου των περασμάτων των μεταναστευτικών ροών. Αντίθετα με την Ευρώπη, στο σύνορο ΗΠΑ-Μεξικό, αλλά και στο Βόρειο μεταξύ ΗΠΑ και Καναδά, το να μένει κάποιος στη μία πλευρά του συνόρου και να δουλεύει στην άλλη είναι διαδεδομένη πρακτική. Καθημερινά πάνω από 250.000 άνθρωποι, κυρίως γυναίκες, περνούν τα σύνορα νόμιμα για να πάνε στις δουλειές τους στις ΗΠΑ. Το βράδυ τα coyotes οδηγούν τους μετανάστες από περάσματα στις ΗΠΑ παράνομα. Ο έλεγχος του ποιος είναι ποιος παραμένει εξωφρενικά δύσκολος. Αν δεν πιαστούν επ’ αυτοφόρω, πράγμα εξαιρετικά σπάνιο, το πρωί είναι κάποιος εργάτης. Και όπως συμβαίνει σε όλα τα κυκλώματα δουλεμπορίου, υπάρχει κάποιος ‘δικός τους’ στην αμερικανική πλευρά που φροντίζει να τους βρει δουλειά ώστε να πληρώσουν τα έξοδα για το πέρασμά τους στις ΗΠΑ.

Τα καρτέλς δολοφονούν μαζικά και κάνουν κινήσεις παραδειγματισμού. Για παράδειγμα αν ένα χωριό φύγει από την επιρροή των Zetas και περάσει σε εκείνη των Sinaloa, οι Zetas θα πάνε και θα το ξεπαστρέψουν. Οι άντρες που πήγαν με τους άλλους θα δολοφονηθούν, συχνά με βασανιστήρια και θα αποκεφαλιστούν, ή θα κρεμάσουν τα πτώματά τους από κάποια γέφυρα. Οι γυναίκες θα βιαστούν και θα δολοφονηθούν. Τα σπίτια θα καούν και τα παιδιά, όσα επιβιώσουν, θα μεταφερθούν σε χωριά των Zetas. Όσοι αστυνομικοί δε διεφθήρησαν από τα καρτέλς δολοφονήθηκαν πριν κλείσουν δίμηνο στη θέση τους. Ειδικά στο Juárez που βρίσκεται στο κέντρο οι δολοφονίες ξεπερνούν τις 50 το μήνα: επίσημα πια η πιο επικίνδυνη πόλη του κόσμου.

Όλα αυτά συμβαίνουν όχι απλώς στην αυλή, αλλά και μερικώς μέσα στο σπίτι των ΗΠΑ, που αδυνατούν να ελέγξουν το οτιδήποτε. Δεν είναι ότι δε θέλουν, η κεντρική, ομοσπονδιακή, κυβέρνηση τουλάχιστον. Όμως η διαφορετικές νομοθεσίες μεταξύ ομοσπονδιακού κράτους και Νότιων Πολιτειών δημιουργεί κενά που εκμεταλλεύεται το οργανωμένο έγκλημα. Για τη Μεξικανική πλευρά το ζήτημα έχει φτάσει σε επίπεδα μη επιλύσιμης κρίσης. Ακόμα και το στρατό έχουν στείλει ο οποίος με τη σειρά του διεφθάρει και έγινε στοιχείο της εγκληματικής δραστηριότητας. Καλό θα ήταν η Ευρώπη να το κοιτάξει το θέμα. Διότι υπάρχουν αρκετά κενά μεταξύ κοινοτικής και εθνικών νομοθεσιών που εκμεταλλεύονται διάφορα κυκλώματα. Και αρκετές συνοριακές περιοχές που κινδυνεύουν να καταλήξουν όπως το Μεξικανικό σύνορο.