Συνεδρία 64: Ευλογητώς Συ το Όνομά Σου

Διάβαζα πρόσφατα μία έρευνα για τη θανατική ποινή στις ΗΠΑ και στον κόσμο γενικά και είπα να το συνδυάσω με το προηγούμενο post που αναφερόταν στο ακριβώς ανάποδο ζήτημα. Βασικά η σύνδεση δεν είναι τόσο τυχαία. Ειδικά στις ΗΠΑ οι φανατικοί υποστηρικτές της θανατικής ποινής είναι και φανατικοί πολέμιοι των εκτρώσεων. Μπορεί από μόνο του να είναι inception αυτό, αλλά τα στοιχεία κάνουν το όλο σκηνικό πολύ πιο αστείο.

Τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της διατήρησης της θανατικής ποινής είναι τρία: 1) αφορά άτομα που δεν έχουν καμία δυνατότητα επανένταξης στην κοινωνία και έχουν διαπράξει ειδεχθή εγκλήματα, 2) κοστίζει λιγότερο από την ισόβια ποινή και 3) είναι το ισχυρότερο παράδειγμα προς αποφυγή (χρησιμοποιούν τη λέξη αποτροπή στα Αγγλικά-deterrence) προς άλλους επίδοξους εγκληματίες. Όλες αυτές οι απόψεις διαψεύδονται όμως από στοιχεία, σε μια χώρα που λειτουργεί αποκλειστικά με facts and figures.

Ξεκινάμε από το πρώτο επιχείρημα. Προφανώς η θανατική ποινή επιδικάζεται μόνο σε περιπτώσεις φόνου εκ προμελέτης, και εκεί πάλι όχι σε όλες τις περιστάσεις. Παρόλα αυτά, οι 35 πολιτείες που διατηρούν τη θανατική ποινή ως επιλογή συνεχίζουν να αποκαλούν τις φυλακές τους «σωφρονιστικά ιδρύματα» και το σύστημα σωφρονιστικό. Το αστείο ξεκινάει κάπου εδώ. Πώς στο κέρατο σωφρονίζεις κάποιον που σκοτώνεις; Αυτό αποκαλείται εκδίκηση και όχι σωφρονισμός. Πέρα από το ιδεολογικό και φιλοσοφικό του πράγματος, υπάρχει και κάτι πρακτικό. Έρευνες από επίσημες αρχές αλλά και τα πέντε κορυφαία πανεπιστήμια των ΗΠΑ έδειξαν ότι το ποσοστό λάθους στις καταδίκες ανέρχεται σε εθνικό επίπεδο στο 4,4% και σε ορισμένες Πολιτείες αγγίζει το 9,5%. Δηλαδή υπάρχει πιθανότητα να σκοτώσει το σύστημα κάποιον αθώο. Εκτός από πιθανότητα, την τελευταία δεκαετία έχουν αποδειχθεί τουλάχιστον τρεις περιπτώσεις που αυτό συνέβη. Ο κυβερνήτης της Alabama που έχει σπάσει κάθε ρεκόρ σε εκτελέσεις θανατοποινιτών, πήγε στο ανώτατο δικαστήριο τρεις περιπτώσεις ψηφοφόρων που δεν είχαν δικαίωμα ψήφου στην Πολιτεία του. Το ποσοστό αυτών των τριών ήταν 0,000012%. Αλλά με το 5,6% λάθους στις καταδίκες δε συγκινήται και δίνει άδειες εκτελέσεις αβέρτα, σα να ήταν cheeseburgers.

Κοστίζει λιγότερο; Θα έπρεπε κανονικά διότι σκοτώνεις μια κι έξω τον κατάδικο και εξοικονομείς τα χρήματα που θα δαπανούσες αν έμενε έγκλειστος ισόβια. Λάθος όμως. Το συνολικό κόστος για τις εκτελέσεις θανατοποινιτών στις ΗΠΑ ο 2013 ανήλθε σε $318 εκατομμύρια. Μελέτη του Princeton έδειξε ότι αν οι θανατοποινίτες έμεναν ισόβια μέσα, με μέσο όρο ηλικίας θανάτου τα 80 χρόνια θα κόστιζαν $239,5 εκατομμύρια. Για να ισοφαριστεί το κόστος εκτέλεσης θα έπρεπε οι θανατοποινίτες να φτάσουν σε μέσο όρο ηλικίας τα 107 χρόνια σε ισόβια κάθειρξη. Η προετοιμασία τόσο γραφειοκρατικά, όσο και ιατρικά για την εκτέλεση είναι μια διαδικασία που κοστίζει πολύ και είναι και το στοιχείο που αποκρύπτεται από τους υπερσυντηρητικούς διότι τους χαλάει το πιο πειστικό τους επιχείρημα.

Όσο για το θέμα της αποτροπής το επιχείρημα είναι αστείο. Τα ποσοστά βαριάς εγκληματικότητας παραμένουν σταθερά ή αυξάνονται τόσο στις ΗΠΑ όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Αντίθετα μειώνονται τα ποσοστά μικρών εγκλημάτων όπως κλοπές. Επίσης υπάρχει μια μεγάλη πτώση της τάξεως του 12,5% σε θύματα από ατυχήματα (τροχαία, οικιακά, εργασιακά), ενώ τα θύματα από αυτοκτονίες ή δολοφονίες αυξάνονται (1,5%, όχι τόσο πολύ). Χειρότερα πάντως γίνεται διότι η προβολή μέσω των ΜΜΕ που παίρνουν οι δίκες για φόνους εκ προμελέτης λένε ερευνητές του τμήματος κοινωνιολογίας του Columbia ότι δημιουργούν πιο εύκολα μιμητές (copy-cats) παρά αποτρέπουν. Σε μια χώρα όπου το να γίνεις διάσημος είναι raison d’être ακόμα και η αρνητική διασημότητα δεν απορρίπτεται.

Αυτό που ξέρουμε στα σίγουρα και με αντικειμενικά στοιχεία λοιπόν είναι ότι η θανατική ποινή α) έχει 4,4% πιθανότητα να εφαρμοστεί σε αθώους, β) κοστίζει περισσότερο από τα ισόβια και γ) δεν αποτρέπει παρόμοιες πράξεις. Παρόλα αυτά, πως η υπερσυντηρητική Αμερική θα αναφωνεί σε κάθε εκτέλεση «Ευλογητώς Συ το Όνομά Σου»;