Συνεδρία 66: Σβήνοντας τη Φωτιά

Καθυστέρησα λίγο να γράψω τη συνέχεια του προηγούμενου κειμένου που υποσχέθηκα διότι ήθελα να παρακολουθήσω το τι λένε πλέον οι εκπρόσωποι Συντηρητικών, Εργατικών και Φιλελευθέρων στην Αγγλία για τις αρμοδιότητες που πρέπει να παραχωρηθούν στη Σκωτία. Το πολιτικό παιχνίδι πλέον θυμίζει και μοιάζει με προεκλογική περίοδο με τη Σκωτία στο φόντο και τη Βρετανία στο προσκήνιο. Τίποτα καινούριο δηλαδή, αλλά το κυβερνητικό στρατόπεδο παρουσιάζεται εξαιρετικά διχασμένο.

Στους κυβερνώντες συντηρητικούς την αρχική ανακούφιση ότι δεν έγιναν οι πρώτη κυβέρνηση μετά από 50 χρόνια που χάνει εδάφη, πόσο μάλλον η κυβέρνηση που θα έχανε κύρια εδάφη και όχι αποικιακά, τη διαδέχτηκε σκεπτικισμός. Η υπόσχεση που δόθηκε στους Σκωτσέζους ήταν για περισσότερες εξουσίες σε θέματα φορολογίας, υγείας και επιδομάτων. Επίσης θα διατηρούνταν η συμφωνία Barnett που δίνει περισσότερα χρήματα στη Σκωτία από τον προϋπολογισμό από το 8% της οικονομίας που εκπροσωπεί. Όμως ο Cameron έχει πολλά προβλήματα. Στο λόγο που εκφώνησε μετά το «Όχι» των Σκωτσέζων έξω από την πρωθυπουργική κατοικία συνέδεσε τις παραχωρήσεις προς τους Σκωτσέζους με μια γενικότερη αλλαγή διοίκησης της Βρετανίας. Θα έλεγε συνταγματική, αλλά η Βρετανία έχει άγραφο/εθιμικό σύνταγμα, οπότε αυτό δεν υφίσταται.

Το βασικότερο πρόβλημα του Cameron είναι το κόμμα του. Οι συντηρητικοί βουλευτές δε βλέπουν με καλό μάτι την παραχώρηση εξουσιών στο Holyrood καθότι οι Tories είναι παραδοσιακά φανατικά υπέρ της συγκέντρωσης εξουσιών στο Λονδίνο. Αρκετοί Tories βουλευτές απειλούν όχι μόνο ότι θα καταψηφίσουν το νομοσχέδιο παραχώρησης εξουσιών, αλλά ότι θα φύγουν από το κόμμα και θα πάνε στο Ukip. Αυτό με τη σειρά του ασκεί τρομακτικές εκλογικές πιέσεις στους συντηρητικούς. Το ζήτημα της Σκωτίας το ενίσχυσε και η αιμορραγία των συντηρητικών προς το Ukip τόσο σε ψηφοφόρους, όσο και σε στελέχη δεν έχει τελειωμό.

Το έτερο κυβερνητικό κόμμα οι φιλελεύθεροι του Nick Clegg ξέρουν πολύ καλά τι σημαίνει εκλογικά να μην τηρείς τις υποσχέσεις σου στη Βρετανία. Η βασική υπόσχεση τους πριν τις προηγούμενες εθνικές εκλογές ήταν το βέτο που θα έβαζαν στην αύξηση των διδάκτρων στα πανεπιστήμια. Δεν το τήρησαν και από τότε σε κάθε εκλογική αναμέτρηση βουτάνε πιο χαμηλά, με κίνδυνο πλέον να μην μπουν καν στην επόμενη βουλή το 2015. Οι φιλελεύθεροι θεωρούν ότι αν οι συντηρητικοί και το Ukip μπουν σε πλειστηριασμό παροχών ή μη παροχών θα καταστραφεί αυτό που προσπαθούσαν τόσο καιρό να διατηρήσουν υποστηρίζοντας το «Όχι», το Union.

Οι εργατικοί θεωρητικά βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα. Έτσι κι αλλιώς το πρόγραμμά τους υποστηρίζει την ανάσχεση των ιδιωτικοποιήσεων στο σύστημα υγείας και προτείνουν ένα νέο πιο κλιμακωτό σύστημα φορολόγησης. Όμως η παραχώρηση περισσότερων εξουσιών σε Σκωτία και Ουαλία που προτείνουν αφήνει έξω τους Βόρειο-Ιρλανδούς. Επίσης η αποκέντρωση εξουσιών αν δε συνοδευτεί με μιαν άλλη προσέγγιση στη γενικότερη διοίκηση της Βρετανίας θα οδηγήσει σε διοικητικό αδιέξοδο. Η Βρετανία αυτή τη στιγμή είναι ένα κεντροποιημένο κράτος. Αυτό που προτείνουν οι εργατικοί τη στρέφει προς την ομοσπονδιοποίηση, πράγμα που σημαίνει ότι θα χρειαστεί γενικότερη αναθεώρηση των πολιτικών και των δομών της Βρετανικής διοίκησης και του καταμερισμού των εξουσιών.

Σε κάθε περίσταση οι οποιεσδήποτε αλλαγές θα αργήσουν να έρθουν. Βάση του βρετανικού δικαίου μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος το Whitehall θα πρέπει να συντάξει όλες τις υποσχέσεις που έκανε προς τη Σκωτία σε σχέδιο νόμου και να τις υπερψηφίσει. Οφείλει να βγάλει και ένα χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή τους. Αυτό πρέπει να γίνει μετά από εκλογές οπότε είναι αναγκαίο να γίνουν οι εθνικές εκλογές στη Βρετανία το 2015 πρώτα. Έτσι οι εξουσίες στη Σκωτία θα παραχωρηθούν το νωρίτερο το 2016 που είναι η χρονιά στην οποία θα γίνουν τοπικές εκλογές εκεί. Ουσιαστικά δύο νέες κυβερνήσεις θα διαπραγματευτούν και θα εφαρμόσουν τις υποσχέσεις των προηγούμενων.

Τελικώς έτσι όπως πάνε τα πράγματα η πιο ζημιωμένη πλευρά είναι οι Άγγλοι. Το Λονδίνο προτείνει αυτοβούλως να χάνει εξουσίες και χρήματα. Σε δύο-τρία χρόνια τα βρετανικά κόμματα με τις προτάσεις τους για το Union, θα τρέχουν να το σώσουν σβήνοντας τη φωτιά που άναψαν.

Συνεδρία 65: Ο Βασιλιάς των Highlands

Έγινε το δημοψήφισμα στη Σκωτία για την ανεξαρτησία και το «Όχι» κέρδισε με την πολύ μεγάλη διαφορά των 10 μονάδων. Τώρα που τελείωσε η ιστορία καλό είναι να πούμε μερικά γενικά πράγματα και να δώσουμε κάποιες παρατηρήσεις πάνω στο θέμα. Ξεκαθαρίζω ότι ζω στο Λονδίνο, οπότε δεν έχω πλήρη εποπτεία για το τι ακριβώς συνέβαινε στη Σκωτία. Παρόλο που πήγα δύο φορές εκεί το τελευταίο εξάμηνο, είναι πάντα τελείως διαφορετικό να ζεις εκεί και να αφουγκράζεσαι καθημερινά τον παλμό του κόσμου.

Ξεκινώντας από το στρατόπεδο του «Ναι», να πω αρχικά ότι η ήττα ναι μεν ήταν μεγάλη, αλλά σε καμία περίπτωση ολοκληρωτική. Όπως θα λέγαμε και στη στρατηγική ήταν μια relative defeat. Και αυτό διότι με εκείνη τη δημοσκόπηση που έφερε το «Ναι» μπροστά δέκα μέρες πριν την ψηφοφορία το Holyrood πήρε από το Λονδίνο μιαν ισχυρή δέσμευση για παραχώρηση περισσότερων εξουσιών προς αυτό. Εντούτοις οι 10 μονάδες δεν μπορούν να χωνευτούν εύκολα. Αυτό δε σημαίνει ότι είναι και τελείως αδικαιολόγητες. Το στρατόπεδο του «Ναι» είχε τρία βασικά επιχειρήματα: 1) Μπορούμε να ζήσουμε από το πετρέλαιο που τώρα το εκμεταλλεύεται το Westminster, 2) Με αυτά τα χρήματα θα χαράξουμε τη δική μας δημοσιονομική πολιτική και 3) Δε θα εξαρτόμαστε από το Λονδίνο στον προϋπολογισμό που θέτει σε κίνδυνο τις δωρεάν παροχές σε εκπαίδευση και υγεία.

Από την άλλη πλευρά το στρατόπεδο του «‘Οχι» βρισκόταν σε ραστώνη μέχρι πριν δέκα μέρες. Καταρχάς το ίδιο το σύνθημά του, better together, ήταν λίγο χαζό όπως πολύ εύστοχα παρατήρησε ο John Oliver. Όμως υπήρχαν και εδώ δύο ισχυρά επιχειρήματα: 1) Το νομισματικό. Η Σκωτία ήθελε να κρατήσει τη λίρα και αυτή η απόφαση περνούσε από τα χέρια της Τράπεζας της Αγγλίας και 2) Το ζήτημα της διεθνούς εκπροσώπησης & συμμετοχής στους διεθνής οργανισμούς. Η Αγγλία είχε ξεκαθαρίσει ότι δε θα προέβαλε βέτο στην ένταξη μιας ανεξάρτητης Σκωτίας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, αλλά δεν μπορούσε να εγγυηθεί ότι άλλες χώρες δε θα το έκαναν.

Κάποια τελευταία στοιχεία πριν την κριτική. Στις μικρές ηλικίες επικράτησε το «Ναι». Ειδικά στο γκρουπ 16-17 έπιασε 71%. Αντίθετα στις μεγάλες ηλικίες επικράτησε το «Όχι». Δύο από τρία μεγαλύτερα αστικά κέντρα το Dundee και η Γλασκώβη είπαν «Ναι». Αντίθετα, το Εδιμβούργο και όλη σχεδόν η επαρχία είπε «Όχι». Δεν υπάρχουν ακόμα στοιχεία για τον καταμερισμό βάση μορφωτικού επιπέδου που θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμα. Επίσης, ο ιδιωτικός τομέας, και κυρίως ο χρηματοπιστωτικός ήταν ξεκάθαρα υπέρ του «Όχι». Πολλές εταιρίες και τράπεζες απείλησαν ανοιχτά ότι θα μεταφέρουν τα κεντρικά τους από το Εδιμβούργο σε Αγγλικό έδαφος σε περίπτωση «Ναι».

Η άποψή μου είναι ότι το «Ναι» τελικά έχασε με τόση άνεση διότι δεν μπόρεσε να πείσει για τα τρία βασικά προβλήματα της στρατηγικής ανεξαρτητοποίησης που είχε χαράξει. Στήριξαν πολύ μεγάλο ποσοστό της δημοσιονομικής πολιτικής στα έσοδα από το πετρέλαιο. Όταν βγήκαν στη δημοσιότητα ακαδημαϊκές έρευνες από πανεπιστήμια τόσο της Σκωτίας, όσο και της Αγγλίας και των ΗΠΑ που έδειξαν ότι τα αποθέματα είναι μικρότερα από όσα λέει το SNP και ότι το προσδόκιμο εξόρυξης δεν πάει στο 2050, αλλά στο 2030, 2035 βαριά, το στρατόπεδο του «Ναι» απάντησε ότι λένε ψέματα. Όχι ιδιαίτερα πειστικό.

Επίσης, όσον αφορά το νόμισμα, το SNP έλεγε «it is not a British pound, it is a Scottish pound”. Yeah right. Τα αποθεματικά και το νομισματοκοπείο ανήκουν στην Τράπεζα της Αγγλίας. Η Σκωτία αντιπροσωπεύει το 8% περίπου της Βρετανικής οικονομίας. Πέρα από το γεγονός ότι χρειαζόταν συγκατάθεση της Τράπεζας της Αγγλίας και του Westminster για να συνδεθεί μια ανεξάρτητη Σκωτία με το Βρετανικό νόμισμα, υπήρχε και το ζήτημα των αποθεματικών. Ο Salmond ζήτησε από την Τράπεζα της Αγγλίας το 8% των αποθεματικών της, αυτή απάντησε όχι και η αντίδραση των Σκωτσέζων ήταν, τότε δεν αγοράζουμε και τίποτα από το £1,3 τρις δημόσιο χρέος της Βρετανίας. Η κουβέντα έμεινε εκεί, αλλά το πρόβλημα παρέμενε. Το παράδειγμα της ζώνης του Ευρώ ή τα παλαιότερα παραδείγματα του Μεξικού, της Αργεντινής ή της Ταϋλάνδης θα έπρεπε να είναι διδακτικά. Οικονομίες διαφορετικών ταχυτήτων όταν ενώνονται οικονομικά χωρίς να έχουν ενωθεί πολιτικά δημιουργούν τέτοιο χάσμα που οδηγούν το μικρότερο σταδιακά στην καταστροφή. Η Σκωτία ήθελε να παίξει αυτό το παιχνίδι, που αποδεδειγμένα δεν κερδίζεται. Αν είχε άλλο πλάνο το συζητούσαμε, αλλά οι ηγέτες του SNP ήταν ξεκάθαροι ότι θα παίξουν στο παγκοσμιοποιημένο σύστημα της ελεύθερης αγοράς.

Εδώ πάμε στο τρίτο πρόβλημα. Υποθέτουμε ότι δε διατηρούσαν τελικά τη λίρα ως νόμισμα και έφτιαχναν μια Σκωτσέζικη λίρα. Ας πούμε ότι έπαιρναν και το 8% των αποθεματικών που δικαιούνται μαζί με το 8% του δημοσίου χρέους. Έχουν συμφωνήσει ότι θα μπουν στην ανοιχτή οικονομία. Θα χρειαζόντουσαν να εκδώσουν ομόλογα για να καλύψουν τρέχουσες ανάγκες μέχρι τα πρώτα έσοδα από το πετρέλαιο να μπουν στα κρατικά ταμεία. Με τόσα λίγα αποθεματικά, η Σκωτία θα ήταν έρμαιο των κερδοσκόπων. Όταν τα hedge funds κατάφεραν να υποτιμήσουν τη Βρετανική λίρα 30%, το Μεξικανικό peso 50% και το νόμισμα της Ταϋλάνδης 75%, τα δύο τελευταία σε μία μέρα, σκεφτείτε πόσα δις θα έχανε η Σκωτία αν οι αγορές πίστευαν ότι η ισοτιμία δεν ήταν η σωστή. Τη μέρα που δημοσιεύτηκε η δημοσκόπηση που έδινε μπροστά το «Ναι» η εκροές κεφαλαίων έφτασαν τα £2 δις σε 12 ώρες. Αν θέλεις να παίξεις σε αυτό το σύστημα, έχεις και αυτούς του κινδύνους.

Το «Όχι» από την άλλη μπορεί να κέρδισε, αλλά έκανε μεγάλες παραχωρήσεις για μεταφορά εξουσιών στο Εδιμβούργο. Χρησιμοποίησαν μάλιστα το παράδειγμα του Québec. Αυτό είναι εξαιρετικά πιθανό να δημιουργήσει αλυσιδωτή αντίδραση στα άλλα δύο μέλη του Union. Ειδικά οι Βόρειο-Ιρλανδοί είναι απίθανο να μη ζητήσουν τις εξουσίες που θα πάρουν οι Σκωτσέζοι από το Λονδίνο. Αλλά αυτήν την κουβέντα θα την ανοίξω πιο αναλυτικά το Σ/Κ στο επόμενο Post.

Τέλος, για τους νέους που ψήφισαν ναι έχω μια παρατήρηση. Επειδή παρακολούθησα το debate με τα παιδιά που έγινε τη Δευτέρα 15/09, το 80% των ερωτήσεων επικεντρώθηκε στο τι θα γίνει με τα δίδακτρα. Τα παιδιά φοβόντουσαν ότι θα χρειαστεί να πληρώσουν δίδακτρα στα πανεπιστήμια και στα κολέγια αν συνεχίσουν να είναι μέλη της Μεγάλης Βρετανίας όπως οι Άγγλοι συνομήλικοί τους. 

Η Σκωτία έχει ανεξάρτητη πολιτική ήδη στην εκπαίδευση και την υγεία και οι προϋπολογισμοί λιτότητας θέτουν αυτές τις παροχές εν αμφιβόλω. Διαφωνώ με όσους λένε ότι τα παιδιά ψήφιζαν σε ένα τόσο σοβαρό θέμα όπως θα ψήφιζαν σε ένα reality. Προέβαλαν τη δική τους ανησυχία. Μπορείς να το πεις εγωιστικό, αλλά όχι ανάλαφρο. Στην τελική, πόσο χειρότερο είναι αυτό από τον παραγωγό ουϊσκιού στα βουνά που ήθελε το Union για να πουλάει το προϊόν του στους Άγγλους, αλλά παράλληλα να νιώθει ο βασιλιάς των Highlands?

Συνεδρία 64: Ευλογητώς Συ το Όνομά Σου

Διάβαζα πρόσφατα μία έρευνα για τη θανατική ποινή στις ΗΠΑ και στον κόσμο γενικά και είπα να το συνδυάσω με το προηγούμενο post που αναφερόταν στο ακριβώς ανάποδο ζήτημα. Βασικά η σύνδεση δεν είναι τόσο τυχαία. Ειδικά στις ΗΠΑ οι φανατικοί υποστηρικτές της θανατικής ποινής είναι και φανατικοί πολέμιοι των εκτρώσεων. Μπορεί από μόνο του να είναι inception αυτό, αλλά τα στοιχεία κάνουν το όλο σκηνικό πολύ πιο αστείο.

Τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της διατήρησης της θανατικής ποινής είναι τρία: 1) αφορά άτομα που δεν έχουν καμία δυνατότητα επανένταξης στην κοινωνία και έχουν διαπράξει ειδεχθή εγκλήματα, 2) κοστίζει λιγότερο από την ισόβια ποινή και 3) είναι το ισχυρότερο παράδειγμα προς αποφυγή (χρησιμοποιούν τη λέξη αποτροπή στα Αγγλικά-deterrence) προς άλλους επίδοξους εγκληματίες. Όλες αυτές οι απόψεις διαψεύδονται όμως από στοιχεία, σε μια χώρα που λειτουργεί αποκλειστικά με facts and figures.

Ξεκινάμε από το πρώτο επιχείρημα. Προφανώς η θανατική ποινή επιδικάζεται μόνο σε περιπτώσεις φόνου εκ προμελέτης, και εκεί πάλι όχι σε όλες τις περιστάσεις. Παρόλα αυτά, οι 35 πολιτείες που διατηρούν τη θανατική ποινή ως επιλογή συνεχίζουν να αποκαλούν τις φυλακές τους «σωφρονιστικά ιδρύματα» και το σύστημα σωφρονιστικό. Το αστείο ξεκινάει κάπου εδώ. Πώς στο κέρατο σωφρονίζεις κάποιον που σκοτώνεις; Αυτό αποκαλείται εκδίκηση και όχι σωφρονισμός. Πέρα από το ιδεολογικό και φιλοσοφικό του πράγματος, υπάρχει και κάτι πρακτικό. Έρευνες από επίσημες αρχές αλλά και τα πέντε κορυφαία πανεπιστήμια των ΗΠΑ έδειξαν ότι το ποσοστό λάθους στις καταδίκες ανέρχεται σε εθνικό επίπεδο στο 4,4% και σε ορισμένες Πολιτείες αγγίζει το 9,5%. Δηλαδή υπάρχει πιθανότητα να σκοτώσει το σύστημα κάποιον αθώο. Εκτός από πιθανότητα, την τελευταία δεκαετία έχουν αποδειχθεί τουλάχιστον τρεις περιπτώσεις που αυτό συνέβη. Ο κυβερνήτης της Alabama που έχει σπάσει κάθε ρεκόρ σε εκτελέσεις θανατοποινιτών, πήγε στο ανώτατο δικαστήριο τρεις περιπτώσεις ψηφοφόρων που δεν είχαν δικαίωμα ψήφου στην Πολιτεία του. Το ποσοστό αυτών των τριών ήταν 0,000012%. Αλλά με το 5,6% λάθους στις καταδίκες δε συγκινήται και δίνει άδειες εκτελέσεις αβέρτα, σα να ήταν cheeseburgers.

Κοστίζει λιγότερο; Θα έπρεπε κανονικά διότι σκοτώνεις μια κι έξω τον κατάδικο και εξοικονομείς τα χρήματα που θα δαπανούσες αν έμενε έγκλειστος ισόβια. Λάθος όμως. Το συνολικό κόστος για τις εκτελέσεις θανατοποινιτών στις ΗΠΑ ο 2013 ανήλθε σε $318 εκατομμύρια. Μελέτη του Princeton έδειξε ότι αν οι θανατοποινίτες έμεναν ισόβια μέσα, με μέσο όρο ηλικίας θανάτου τα 80 χρόνια θα κόστιζαν $239,5 εκατομμύρια. Για να ισοφαριστεί το κόστος εκτέλεσης θα έπρεπε οι θανατοποινίτες να φτάσουν σε μέσο όρο ηλικίας τα 107 χρόνια σε ισόβια κάθειρξη. Η προετοιμασία τόσο γραφειοκρατικά, όσο και ιατρικά για την εκτέλεση είναι μια διαδικασία που κοστίζει πολύ και είναι και το στοιχείο που αποκρύπτεται από τους υπερσυντηρητικούς διότι τους χαλάει το πιο πειστικό τους επιχείρημα.

Όσο για το θέμα της αποτροπής το επιχείρημα είναι αστείο. Τα ποσοστά βαριάς εγκληματικότητας παραμένουν σταθερά ή αυξάνονται τόσο στις ΗΠΑ όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Αντίθετα μειώνονται τα ποσοστά μικρών εγκλημάτων όπως κλοπές. Επίσης υπάρχει μια μεγάλη πτώση της τάξεως του 12,5% σε θύματα από ατυχήματα (τροχαία, οικιακά, εργασιακά), ενώ τα θύματα από αυτοκτονίες ή δολοφονίες αυξάνονται (1,5%, όχι τόσο πολύ). Χειρότερα πάντως γίνεται διότι η προβολή μέσω των ΜΜΕ που παίρνουν οι δίκες για φόνους εκ προμελέτης λένε ερευνητές του τμήματος κοινωνιολογίας του Columbia ότι δημιουργούν πιο εύκολα μιμητές (copy-cats) παρά αποτρέπουν. Σε μια χώρα όπου το να γίνεις διάσημος είναι raison d’être ακόμα και η αρνητική διασημότητα δεν απορρίπτεται.

Αυτό που ξέρουμε στα σίγουρα και με αντικειμενικά στοιχεία λοιπόν είναι ότι η θανατική ποινή α) έχει 4,4% πιθανότητα να εφαρμοστεί σε αθώους, β) κοστίζει περισσότερο από τα ισόβια και γ) δεν αποτρέπει παρόμοιες πράξεις. Παρόλα αυτά, πως η υπερσυντηρητική Αμερική θα αναφωνεί σε κάθε εκτέλεση «Ευλογητώς Συ το Όνομά Σου»;