Συνεδρία 33: Στον Κήπο της Δημοκρατίας

Ο πολιτισμός είναι το μέτρο των κατακτήσεων της ανθρώπινης διανόησης. Προφανώς και εκφράζω προσωπική άποψη, αλλά είναι ο ορισμός που με καλύπτει περισσότερο. Οι κατακτήσεις διαφέρουν αν τις τοποθετήσεις με γεωγραφική λογική, όσο και αν τις κατατάξεις με ποιοτική ή ποσοτική. Με την πάροδο των ετών δημιουργήθηκαν υποκατηγορίες, κυρίως λόγω της υπερσυγκέντρωσης επιτευγμάτων σε πολλαπλά επίπεδα της κοινωνικής και της επιστημονικής σφαίρας. Μια από τις υποκατηγορίες, είναι ο νομικός πολιτισμός κάθε κράτους ή ένωσης κρατών. Ίσως η πιο σημαντική υποκατηγορία διότι δείχνει το βαθμό ανοχής, συνύπαρξης και αντανακλαστικών μιας κοινωνίας, καθορίζει το μέτρο του επιτρεπτού και το επίπεδο τιμωρίας σε περίπτωση παρέκκλισης, και δίνει το ιδεολογικό στίγμα αλλά και την κατεύθυνση που έχει μια κοινωνία.

Μια από τις μεγαλύτερες παρακαταθήκες που άφησε στην Ευρώπη το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η Σύμβαση καθορίζει και προστατεύει μια σειρά από δικαιώματα, τα οποία όλα τα συμβαλλόμενα μέρη της εποχής θεώρησαν ότι είναι τα θεμελιώδη στον Δυτικό Κόσμο. Κάθε νέο μέλος όφειλε να αποδέχεται αυτόν τον κατάλογο και να φρόντιζε να προσαρμόσει την εσωτερική του νομοθεσία ώστε να προστατεύονται τα συγκεκριμένα δικαιώματα. Για τη διασφάλισή τους ιδρύθηκε και ένα δικαστήριο, ώστε να παρέχεται γνωμοδότηση επί ζητημάτων που καλύπτει η σύμβαση σε διαφορές μεταξύ πολιτών και κρατών-μελών. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) βγάζει αποφάσεις δεσμευτικές για τα κράτη-μέλη, όπως δεσμευτική είναι και η νομολογία του. Αν ένα κράτος δεν εφαρμόσει απόφασή του επέρχεται πρόστιμο, όμως το πρόβλημα εδράζεται στη σημειολογία της μη συμμόρφωσης με την απόφαση: το κράτος που συνεχίζει να παρανομεί δεν μπορεί να ανήκει σε αυτήν την ομάδα κρατών που προασπίζονται αυτά τα δικαιώματα.

Το 1987 η Ines del Rio Prada, μαζί με άλλα επτά άτομα καταδικάστηκε για πράξεις τρομοκρατίας. Ανήκε σε μια ομάδα της ΕΤΑ που ήταν υπεύθυνη για 24 θανάτους. Η συνολική της ποινή ανήλθε στα 3.828 χρόνια. Εντούτοις, η ανώτατη ποινή που προέβλεπε ο Ισπανικός ποινικός κώδικας ήταν τα 30 χρόνια κάθειρξης. Η κατάδικος πλέον, άρχισε να εκτίει την ποινή της το 1988 και έπρεπε να αποφυλακισθεί το 2008. Τα γεγονότα όμως της 11^ης Σεπτεμβρίου άλλαξαν τους νόμους για την τρομοκρατία σε όλο το Δυτικό κόσμο. Ιδιαίτερα στην Ισπανία, η οποία στις 11 Μαρτίου του 2002 δέχθηκε και αυτή μεγάλης έκτασης τρομοκρατική επίθεση στο σταθμό τρένων της Μαδρίτης. Έτσι, όταν η Prada το 2008 ετοιμαζόταν να αποφυλακιστεί, το Ισπανικό Ανώτατο Δικαστήριο εφήρμοσε το νέο τρομονόμο αναδρομικά στην περίπτωσή της και μετέτρεψε την ποινή σε ισόβια.

Η Prada προσέφυγε στο ΕΔΑΔ ισχυριζόμενη ότι παραβιάζονται τα δικαιώματά της και κυρίως το δικαίωμα ‘στη χρήση και απονομή δικαιοσύνης’ (Άρθρο 6), λόγω της αναδρομικής εφαρμογής ενός μεταγενέστερου νόμου στην περίπτωσή της. Το ΕΔΑΔ τη δικαίωσε και παρόλο που η τωρινή κυβέρνηση του ΡΡ έχει αποδείξει με πολλά νομοσχέδια ότι βαδίζει στις αξίες του Generalisimo, η Prada αφέθηκε ελεύθερη στις 13 Οκτωβρίου 2013. Η Ισπανική κυβέρνηση εφήρμοσε μια απόφαση που δεν της ήταν καθόλου αρεστή, διότι είναι μέλος της Ευρωπαϊκής οικογένειας κρατών και θέλει να παραμείνει. Επίσης, λειτουργεί ως κανονικό κράτος.

Στην Ελλάδα υπήρξε τις τελευταίες μέρες το ζήτημα του Σάββα Ξηρού, ο οποίος εκτίει ποινή πεντάκις ισοβίων για πράξεις τρομοκρατίας. Αντιμετωπίζει όμως προβλήματα με την υγεία του τόσο σοβαρά που η φαρμακευτική αγωγή στη φυλακή δεν επαρκεί και είναι αναγκαίο να μεταφερθεί σε νοσοκομείο και να νοσηλευτεί εκεί. Ο Άρειος Πάγος αρνήθηκε τη μεταφορά του και ο Ξηρός κατέφυγε στο ΕΔΑΔ ισχυριζόμενος παραβίαση των δικαιωμάτων του στη νόμιμη κράτηση (Άρθρο 6) και στο δικαίωμα στην προσωπική ασφάλεια (Άρθρο 5). Δικαιώθηκε, όμως το ελληνικό κράτος αρνιόταν μέχρι  προχθές να εφαρμόσει την απόφαση. Στήθηκε και το παραδοσιακό καρακατσουλιό κυβέρνησης – αντιπολίτευση. Η κυβέρνηση κατηγορούσε το ΣΥΡΙΖΑ ότι υπερασπίζεται ένα τρομοκράτη, άρα επιβεβαιώνει πως είναι άκρο και η αντιπολίτευση έλεγε ότι όταν η κυβέρνηση έδινε το δικαίωμα νοσηλείας στον Παττακό ήταν όλα καλά. Μόνο που δεν είναι αυτό το θέμα. Η κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα να μην εφαρμόσει την απόφαση. Τουλάχιστον να κρατήσουμε ένα ελάχιστο ψήγμα κανονικότητας.

Επίσης, μου χτύπησε τρομακτικά άσχημα το θέμα της ορολογίας, που κάνει για άλλη μια φορά τραγική χρήση των Ελληνικών. ‘Διακοπή της ποινής’ αποφάσισαν. Στα φτωχά μου Ελληνικά, η λέξη ‘διακοπή’ σημαίνει οριστική παύση. Οπότε το ‘διακοπή ποινής’ κανονικά μεταφράζεται σε οριστική απαλλαγή από την εκτέλεσή της. Αυτό που εννοεί όμως ο δικαστής είναι η αναστολή εκτέλεσης της ποινής όσο θα νοσηλεύεται ο κατάδικος. Και μπορεί στην περίπτωση Ξηρού αυτό να μην έχει νόημα, καθώς εκτίει πεντάκις ισόβια, αλλά δεν είναι δυνατόν ο όρος να είναι περιπτωσιολογικός. Σε άλλες περιστάσεις υποδηλώνεται ότι ο χρόνος που ο κατάδικος νοσηλεύεται εκτός σωφρονιστικού ιδρύματος δεν υπολογίζεται ως έκτιση ποινής. Σε ακόμα μία περίπτωση όμως μεταφράστηκε αυτολεξεί ένας ξενικός όρος (penalty cease) σε κάτι που στα Ελληνικά δε βγάζει νόημα. Παρεμπιπτόντως, το ‘cease’ κανονικά μεταφράζεται ‘παύση’.

Όχι ότι το χρειαζόμασταν, αλλά η περίπτωση αγνόησης του ΕΔΑΔ αποτελεί άλλο ένα κρίκο στην απολυταρχική αλυσίδα που σφίγγει τη χώρα. Διάφοροι αρχαιολάγνοι κομισάριοι διατρανώνουν τον ελληνισμό τους, χωρίς να έχουν πραγματικά ιδέα για το τι συνέβαινε στην Αρχαία Ελλάδα. Διατείνονται την εφεύρεση της δημοκρατίας, την οποία συστηματικά βιάζουν, όπως και τη συγγενή έννοια της ‘λογικής’. Η ίδια μάλλον δεν άντεξε και μας πέταξε έξω από το σπίτι της. Πλέον κατευθυνόμαστε στο χάος περνώντας από τον κήπο της δημοκρατίας.