Συνεδρία 91: Μεσογειακός Χορός του Ήλιου

Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο ΟΗΕ χθες οι νεκροί το πρώτο τρίμηνο στη Μεσόγειο ανήλθαν στους 1.759, ενώ την ίδια χρονική στιγμή το 2014 το αντίστοιχο νούμερο ήταν 56. Και αν από μόνο του αυτό είναι τραγικό, ο τρόπος που αντιμετωπίζεται το ζήτημα το κάνει ακόμα πιο εξοργιστικό. Τόσο η ΕΕ, όσο και η διεθνής κοινότητα έχουν υιοθετήσει μια στάση περίπου «είμαστε πολύ στεναχωρημένοι που πνίγονται τόσοι άνθρωποι», χωρίς να κάνουν κάτι ουσιώδες. Επίσης είναι τραγική η στάση των κρατών διακομιστών (πόσο άσχημη η ελληνική μετάφραση του transit states). Κλείνοντας την εισαγωγή, να πω ότι υπάρχει και ο παράγοντας των διακινητών που είναι ίσως η πιο ενδιαφέρουσα και δύσκολα αντιμετωπίσιμη περίπτωση. (Σημείωση: θα αναφερθώ μόνο στη Μεσόγειο, διότι η μετανάστευση από τη θάλασσα διαφέρει από εκείνη από τη στεριά. Επίσης, οι ροές προς την ΕΕ είναι τελείως διαφορετικής φύσεως από εκείνες προς τη Βόρεια Αμερική).

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά, υπάρχουν τρία στάδια για κάθε μετακίνηση: ο λόγος που κάποιος φεύγει από τον τόπο καταγωγής/διαμονής του, η πορεία την οποία ακολουθεί μέχρι να φτάσει στον τόπο προορισμού, και τέλος ο τόπος προορισμού. Η τρομακτική αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη, άσχετα με το τι δηλώνουν διάφοροι πολιτικοί με οξύ στρατηγικό μυαλό στην ελληνική Βουλή, σχετίζεται με τρία συγκεκριμένα γεγονότα: 1) Ο πόλεμος στη Συρία, 2) Η επέκταση της δράσης του Ισλαμικού Κράτους και 3) Η κατάρρευση των παραδοσιακών καθεστώτων του Μαγκρέμπ. Σε αυτά προσθέτουμε ότι τα προβλήματα εμφυλίων, απολυταρχικών καθεστώτων και εμφυλίων που αντιμετωπίζει η υποσαχάρια Αφρική συνεχίζονται. Ενώ τα σημεία (1) και (2) είναι προφανές το γιατί δημιουργούν μεγαλύτερες μεταναστευτικές ροές, το τρίτο θέλει μια παραπάνω εξήγηση. Όσο οι χώρες του Μαγκρέμπ διοικούνταν από τα παραδοσιακά απολυταρχικά καθεστώτα, η πρόσβαση σε αυτές ήταν πολύ πιο δύσκολη. Μετά την Αραβική Άνοιξη τα κράτη τη περιοχής μπήκαν σε μια φάση αναρχίας, καθώς δεν υπήρχαν έτοιμες διάδοχες καταστάσεις. Οι δυνάμεις που προσπαθούν να καταλάβουν την εξουσία είναι αντιμαχόμενες, ετερογενείς και με διαφορετική στόχευση. Η αναρχία σε αυτές τις χώρες διευκολύνει την πρόσβαση των ανθρώπων που ζητούν καταφύγιο στην ΕΕ ως τις Νότιες ακτές τις Μεσογείου.

Ο τόπος προορισμού είναι η ανεπτυγμένη Ευρώπη. Μια Ευρώπη που εδώ και περίπου 10 χρόνια έχει αναπτύξει μια πολιτική αποκλεισμού και κλεισίματος των συνόρων για να περιορίσει τις μεταναστευτικές ροές. Τα προβλήματα που έχει αυτή η πολιτική είναι πολλαπλά και το χειρότερο από όλα είναι ότι η ΕΕ έχει φροντίσει οι πολιτικές της να είναι καταγεγραμμένες, άρα δεσμευτικές για τα κράτη-μέλη, σε συμφωνίες. Το βασικό πρόβλημα των συμφωνιών αυτών είναι ότι η ΕΕ δεν έχει καταλήξει σε τι είδους σύνορα την περιβάλλουν. Από την δεκαετία του 1970 μέσα στην τότε ΕΟΚ υπάρχουν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις: μία για στρατιωτικά, παραδοσιακά σύνορα και μιαν άλλη που μιλάει για αστυνομικά σύνορα. Επειδή την έχω ξανακάνει αυτήν την ανάλυση δε θα επεκταθώ. Όμως το πρόβλημα εδράζεται στο γεγονός ότι όταν δημιουργήθηκε η ΕΕ το ζήτημα αυτό δεν είχε λυθεί. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν ένα σωρό συνθήκες και δράσεις της ΕΕ για τη συνοριακή ασφάλεια, το fortress Europe, αλλά το συγκεκριμένο θέμα δεν το έχουν λύσει.

Το ζήτημα δεν είναι μόνο θέμα ορολογίας, αλλά ουσίας. Η ΕΕ έχει φτιάξει έναν οργανισμό που φροντίζει τη συνοριακή ασφάλεια της Ένωσης, πάντα σύμφωνα με το κοινοτικό και το διεθνές δίκαιο, που είναι Οργανισμός Πληροφοριών. Στην κεντρική σελίδα της FRONTEX διαβάζαμε ότι είναι “Intelligence Led Organisation” (το έχουν αποσύρει πια). Λειτουργώντας ως υπηρεσία πληροφοριών, με μεικτές στρατιωτικές και αστυνομικές αρμοδιότητες, απλώς ενισχύει το πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που επίσης οξύνεται από την ορολογία που επικρατεί. Οι άνθρωποι που εκτοπίζονται λόγω πολέμου είναι κατά βάση πρόσφυγες και όχι μετανάστες. Στο διεθνές δίκαιο όμως δεν υπάρχει όρος «προσφυγικές ροές», όλες οι ροές χαρακτηρίζονται «μεταναστευτικές». Το πράγμα γίνεται ακόμα χειρότερο όταν το καθεστώς πρόσφυγα είναι αποτέλεσμα νομικής διαδικασίας σε κάθε κράτος. Αυτό σημαίνει ότι όσοι προσπαθούν να περάσουν τα σύνορα θεωρούνται μετανάστες μέχρι να τους αναγνωριστεί το καθεστώς πρόσφυγα.

Η αναγνώριση αυτού του καθεστώτος ποικίλοι από χώρα σε χώρα, όπως και ο ρυθμός εξέτασης των αιτήσεων. Επίσης, ο κάθε άνθρωπος για να μπορέσει να στοιχειοθετήσει αυτό το καθεστώς οφείλει να έχει κάποια απαραίτητα έγγραφα. Αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο διότι ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνουν οι διακινητές όταν τους μαζεύουν στα λιμάνια και τους φορτώνουν στα καράβια είναι να τους παίρνουν τα έγγραφά τους. Ως εκ τούτου, οι άνθρωποι αυτοί αν καταφέρουν να επιβιώσουν από το ταξίδι βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα τεράστιο αδιέξοδο. Αν διεκδικήσουν το δικαίωμα πρόσφυγα, που οι περισσότεροι δικαιούνται, δε θα μπορούν να μετακινηθούν σε άλλη χώρα της ΕΕ, καθώς αυτό δίνεται ανά κράτος. Αν δεν το διεκδικήσουν και παραμείνουν μετανάστες τότε το πιθανότερο είναι να μπουν σε μια διαδικασία επαναπατρισμού. Η συμφωνία Δουβλίνο 2 έχει φροντίσει να οχυρώσει την Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη εις βάρος της Νότιας σε αυτό το θέμα.

Παρά τις όποιες αλλαγές στη γεωγραφική περιοχή από τη Μέση Ανατολή ως τη Βόρεια Αφρική η ΕΕ ως τώρα έχει αρνηθεί πεισματικά να αλλάξει την πολιτική προσέγγιση. Αφήνει τους ανθρώπους έρμαια των διακινητών με αποτέλεσμα οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές να έχουν εκτοξευθεί. Η λογική του αποκλεισμού όμως κλονίζεται από γεγονότα όπως το πλοίο που ναυάγησε ανοιχτά της Lampedusa. Ίδια λογική έχουν και τα transit states, να φύγουν από το έδαφός μας, που κάνουν τα στραβά μάτια στους διακινητές, αν δεν τους διευκολύνουν κιόλας, ή αρνούμενα να υπογράψουν διεθνείς συμφωνίες για κοινή αντιμετώπιση του φαινομένου με την ΕΕ. Για τους διακινητές θα τα πούμε αύριο, διότι είναι πιο βαρύ το ζήτημα. Ξαναλέω,φαινομένου. Η μετανάστευση είναι φαινόμενο, δεν είναι πρόβλημα. Ως πρόβλημα το αντιμετωπίζουν οι χώρες υποδοχής που μπορεί και να νομίζουν ότι όλος αυτός ο κόσμος έρχεται εδώ για να παρατηρήσει ένα μεσογειακό χορό του ήλιου.

Συνεδρία 90: Μιλόγκα

Σε μια παλιότερη ιστορική συνάντηση που είχε ο Hugo Chávez με τον Αμερικανό Πρόεδρο Barack Obama του έκανε δώρο ένα βιβλίο: τις Ανοιχτές Φλέβες της Λατινικής Αμερικής του Eduardo Galeano. Ο Ουρουγουανός συγγραφέας, δημοσιογράφος και φανατικός εραστής του ποδοσφαίρου είχε δηλώσει τότε ότι «Ήταν μια πολύ όμορφη κίνηση από τον Chávez, αλλά έδωσε στον Obama το βιβλίο σε μια γλώσσα που δε γνωρίζει, οπότε η χειρονομία ήταν λίγο σκληρή». Άλλωστε ο Galeano ποτέ δε μάσαγε τα λόγια του.

Γεννημένος στην Ουρουγουάη έζησε με δύο μεγάλες αγάπες: την αριστερά και το ποδόσφαιρο. Αντίθετα με τους περισσότερους ανθρώπους του πνεύματος, ειδικά στην αριστερά, δεν μπορούσε να μην τιμήσει την Ουρουγουανή καταγωγή του και να λατρέψει τη μπάλα. Ο ίδιος χαρακτήριζε τον εαυτό του «ζητιάνο του καλού ποδοσφαίρου». Οπαδός της Nacional όπως κάθε αριστερός που γεννήθηκε στο Montevídeo, ένιωσε ότι δεν μπορούσε να μισήσει τους αρτίστες της Peñarol. Έγραψε για το ποδόσφαιρο πολύ στις εφημερίδες και τα περιοδικά που δούλευε και έγραψε και ένα βιβλίο «Ποδόσφαιρο: στον Ήλιο και τη Σκιά» που πλέον δεν κυκλοφορεί από τον εκδότη στα ελληνικά. Μια συλλογή ποδοσφαιρικών ιστοριών μέσα από τα μάτια του ίδιου του Galeano, με σχόλια για το παιχνίδι, τους αρτίστες του και τη μετατροπή του σταδιακά από παιχνίδι των φτωχών σε μπίζνα εκατομμυρίων.

Και αν ως ποδοσφαιριστής δεν είχε τύχη να διαπρέψει καθότι θεωρούσε τον εαυτό του το μεγαλύτερο στραβοκλώτση που έχουν γνωρίσει οι αλάνες της Ουρουγουάης, για την άλλη του αγάπη, την αριστερά, αφιέρωσε τη ζωή του. Το πιο σπουδαίο του έργο, οι «Ανοιχτές Φλέβες της Λατινικής Αμερικής» είναι μια επανατοποθέτηση της ιστορικής έρευνας στο θέμα της αποικιοκρατίας. Επειδή η ανάλυση του αποικιοκρατικού ρεύματος είχε επικεντρωθεί από τα Ευρωπαϊκά και Αμερικανικά πανεπιστήμια στην Αφρική και την Ασία και καθώς είχε γραφτεί από την πλευρά των αποικιοκρατών, ο Galeano γράφει ένα τρίτομο πόνημα για τη Λατινική Αμερική, παρουσιάζοντας την αποικιοκρατία από την πλευρά των θυμάτων. Πέρα από την ιστορική και επιστημονική  αξία του έργου, αποτέλεσε και τη βάση πάνω στην οποία οι περιθωριοποιημένοι αυτόχθονες πληθυσμοί άρχισαν να διεκδικούν τα δικαιώματά τους.

Ο Subcomandante Marcos έχει αναφερθεί πολλές φορές στον Galeano και έχει δηλώσει ακόμα περισσότερες το πόσο μεγάλη έμπνευση υπήρξε ο «παππούς» για το κίνημα των Zapatistas. Το 1996 οι Zapatistas διοργάνωσαν στα βουνά του Νότιο-Ανατολικού Μεξικού ένα παγκόσμιο φόρουμ «Για την Αξιοπρέπεια και ενάντια στο Νεοφιλελευθερισμό». Είχαν καλέσει ένα σωρό κόσμο και οι περισσότεροι πήγαν, αλλά όταν κατέφθασε ο Galeano με την τραγιάσκα του τον υποδέχτηκαν περίπου όπως υποδέχονται το Maradona στη Νάπολη. Ο ίδιος ο Marcos είχε πάει και τον είχε ξεναγήσει σε όλα τα κατατόπια του Chiapas, μια κίνηση που κάνει κάθε μαθητής που σέβεται τον μέντορά του.

Ίσως η μεγαλύτερη παρακαταθήκη του Galeano είναι η προβολή της σκληρής λατινοαμερικάνικης πραγματικότητας. Αντίθετα με το τι παρουσιάζουν οι ταινίες, στη Λατινική Αμερική οι άνθρωποι δεν είναι φτωχοί και ζουν καλά μέσα στη φτώχεια τους. Είναι φτωχοί και σκοτώνονται μεταξύ τους. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους: 1) Διότι η αποικιοκρατία έχει αφήσει ένα βαθιά ριζωμένο κατάλοιπο στις λατινικές κοινωνίες, την ταξική διάρθρωσή τους. 2) Επειδή η κοινωνία της εικόνας εκπαιδεύει τους φτωχούς να επιθυμούν τα υλικά αγαθά που έχουν οι πλούσιοι και τους ωθεί στο να τα κλέψουν. Ο υλισμός της εικόνας και η ταξικές κοινωνίες της Λατινικής Αμερικής δημιουργούν διαίρεση πληθυσμών και βία. Βία που αναπαράγεται.

Εξορισμένος αρχικά από την πατρίδα του, μετά από την Αργεντινή στην οποία είχε αρχικά διαφύγει λόγω Videla, βρέθηκε να γυρνάει όλη τη Λατινική Αμερική. Η αγάπη του για τους ντόπιους πληθυσμούς τον έφερε στις εσχατιές των Άνδεων, των φαβέλων, των παραγκουπόλεων. Είδε, μίλησε, έγραψε για αυτούς, χωρίς να τους δικαιολογεί. Όσο και αν θεωρούσε φυσικό επακόλουθο τη βία αυτών των περιοχών λόγω του υλισμού της εικόνας, τόσο πίστευε ότι όφειλαν να διεκδικήσουν μιαν άλλη ζωή, με άλλες αξίες. Εκεί ακριβώς ήταν και η σύνδεσή του με τον Sub (και με το ποδόσφαιρο φυσικά).

Πρέπει να έχω διαβάσει όλα του τα βιβλία. Στα ελληνικά όμως, και τώρα είχα μπει σε μια διαδικασία να τα ξαναδιαβάσω στο πρωτότυπο. Τον εκτιμώ τον «παππού». Δε συμφωνώ πάντα μαζί του, θεωρώ ότι έχει τις εμμονές του, όπως κάθε άνθρωπος του πνεύματος, όμως δεν έχω μεγαλώσει στις κοινωνίες της Λατινικής Αμερικής. Τις έχω επισκεφτεί βέβαια και για αυτό το λόγο θα τον θυμάμαι πάντα με μια μπάλα ποδοσφαίρου, ένα κασκόλ της Nacional, το χέρι υψωμένο με σφιγμένη τη γροθιά, και στο βάθος να παίζει μια μιλόγκα.

Συνεδρία 89: Οι Άνθρωποι του Ψεύδους

Οι Άγγλοι έχουν μια θεωρία, από τις πολλές που φτιάχνουν στο Νησί, που μου αρέσει πολύ. Λέγεται «theory of the sausage». Η θεωρία του λουκάνικου λέει ότι υπάρχουν πράγματα που σου αρέσουν πολύ. Τόσο πολύ που ακόμα και αν μάθεις το πως φτιάχνονται και σε αηδιάσει η διαδικασία, δεν μπορείς να σταματήσεις να τα τρως/κάνεις/συνεχίσεις. Για πολλούς από εμάς αυτό είναι το ποδόσφαιρο. Παρόλο το παρασκήνιο, τα στησίματα, τις εγκληματικές οργανώσεις και τα λοιπά όμορφα dessous συνεχίζουμε να το βλέπουμε. Ένα τέτοιο πράγμα παραλίγο να γίνει για μένα η δημοσιογραφία, αλλά είμαι μάλλον αρκετά gourmé.

Η αλήθεια είναι ότι λόγο τάσης προς το γράψιμο και ερευνητικής μαλακίας που με δέρνει κάποτε το κοίταξα για να γίνω δημοσιογράφος. Μετά από μια τετράμηνη περιπλάνηση αποφάσισα ότι προτιμώ να γίνω πρεζάκιας, τσαντάκιας και οτιδήποτε underground εκτός από αυτό. Και αυτό περίπου οχτώ χρόνια πριν, όχι τώρα. Πλέον η έννοια του τύπου έχει ξεφύγει από κάθε ορισμό που βρίσκεται στα βιβλία. Εκτός από έναν: η κριτική κόντρα στην εξουσία που έγινε κριτική από την εξουσία. Ο καθαρός αέρας των βουνών του Νοτιοανατολικού Μεξικού μάλλον κάνει το Sub να βλέπει καλύτερα τα πράγματα. Ή μάλλον με λιγότερη εξάρτηση.

Θυμάμαι πριν από αρκετά χρόνια τον Alice Cooper σε μια συνέντευξή να του γίνεται η ερώτηση: Γιατί το shock rock δε σοκάρει πια; Ο Cooper απάντησε με απόλυτη φυσικότητα ότι πλέον δεν υπάρχει τίποτα που να μπορείς να κάνεις πάνω στη σκηνή που να σοκάρει το κοινό περισσότερο από ένα δελτίο ειδήσεων του CNN. Μετά τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου και την απευθείας μετάδοση των πολεμικών επιχειρήσεων το τηλεοπτικό κοινό έγινε δέκτης μιας live αναμετάδοσης ταινιών δράσης. Και όταν φυσιολογικά το κοινό συνήθισε να βλέπει τη νύχτα να γίνεται μέρα από τους πυροβολισμούς και τους βομβαρδισμούς, τα τραυματισμένα και ακρωτηριασμένα ανθρώπινα σώματα, τους ανθρώπους να θρηνούν τους δικούς τους που χάθηκαν, χρειάστηκε να παρουσιαστεί άλλου είδους δράμα.

Ένα από τα «αστέρια της είδησης» (τα κριτήρια με τα οποία κατηγοριοποιούνται οι ειδήσεις) είναι η εγγύτητα. Όσο πιο κοντά στο θεατή βρίσκεται το γεγονός τόσο πιο σημαντικό το κατατάσσει/αξιολογεί. Έτσι το δράμα πρέπει να έρθει σπίτι. Ή ακόμα καλύτερα να μπει στο σπίτι του κάθε θεατή. Ακολουθώντας πάντα την αρχή “good news are no news”, η παρουσίαση των ειδήσεων έφτασε σε απόγειο τρόμου ή σαπουνόπερας. Διότι το αντίδοτο στις «σοβαρές» ειδήσεις, που πάντα είχαν να κάνουν με πολέμους, φυσικές καταστροφές, ατυχήματα και γενικότερα θάνατο, ήταν η σάχλα ή ο αθλητισμός. Η σάχλα ορίζει ότι το «πολιτιστικό δελτίο» είναι παρουσίαση κάποιας παράστασης που κάνει ο τάδε ή η δείνα celebrity και ο αθλητισμός πάλι με όρους show biz.

Και ενώ όλο αυτό ξεκίνησε από την τηλεόραση, τα έντυπα ακολούθησαν, ειδικά όταν άρχισαν να χάνουν αναγνώστες. Το διαδίκτυο κατέστρεψε την παραδοσιακή λογική της ενημέρωσης μέσω του Τύπου. Εδώ και αρκετά χρόνια δεν έχει νόημα να ψάξεις την είδηση σε μία εφημερίδα. Η ροή έχει αλλάξει σε τέτοιο βαθμό που όταν πάρεις μια εφημερίδα στα χέρια σου υπάρχει πιθανότητα να δεις «είδηση» που να έχει γίνει ως γεγονός πάνω από 24 ώρες πριν. Αντί όμως ο Τύπος να ποντάρει στην αυστηρότητα και την καθαρότητα του γραπτού λόγου ακολούθησε το marketing της τηλεόρασης και γέμισε με ένθετα lifestyle και ειδήσεις-αναλύσεις τρόμου.

Μέσα σε όλο αυτό το mentalité της συμφοράς μπαίνει και το ιδιωτικό συμφέρον του ιδιοκτήτη του/των μέσου/ων. Τα ΜΜΕ για να αντεπεξέλθουν σε κόστη λειτουργία και για να αυξήσουν την πρόσβασή τους μετατρέπονται σε ομίλους, αρκετά χρόνια τώρα, σε όλον τον κόσμο. Τους ομίλους αυτούς τους διοικούν λίγοι επιχειρηματίες, που συνήθως χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ για να επηρεάσουν την κοινή γνώμη προς όφελος των συμφερόντων τους. Το αποτέλεσμα αυτού του Μπερλουσκονισμού στα ΜΜΕ είναι από τη μία να έχουμε κρατικά (και όχι δημόσια) μέσα επικοινωνίας που προωθούν, δικαιολογούν, ξεπλένουν και βαυκαλίζουν την εκάστοτε κυβερνητική πολιτική. Από την άλλη ιδιωτικά μέσα που βασικός σκοπός τους είναι να επηρεάσουν την κοινή γνώμη με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούνται τα συμφέροντα του ιδιοκτήτη τους.

Δεν ανακαλύπτω τον τροχό. Το φαινόμενο Berlusconi υπάρχει περίπου τρεις δεκαετίες τώρα. Πριν από 15 χρόνια σε ένα βιβλίο του ο Henning Mankel έγραφε «Υπάρχει ένας μυστικό θαμμένο κάπου. Είναι κάποιος με ένα φτυάρι που σκάβει να το βρει και ένας στην πάνω πλευρά που με ένα άλλο φτυάρι πετάει το χώμα ξανά στο λάκκο. Και οι δύο είναι δημοσιογράφοι». Και αν το internet έδωσε τη δυνατότητα σε εκείνον που σκάβει το λάκκο να ξεφύγει από τη «γραμμή» της κάθε εφημερίδας/καναλιού, τα χρήματα που προσφέρουν κράτη και ιδιώτες σε εκείνους που πετούν το χώμα ξανά μέσα τους πολλαπλασίασαν.

Και για να μείνω στο λήμμα Σκανδιναβικό Αστυνομικό, ο Jo Nesbo γράφει «Υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων. Αυτοί που κυνηγούν την εξουσία και εκείνοι που κυνηγούν το χρήμα. Και το νόμισμα που κάνουν τις μεταξύ τους συναλλαγές ονομάζεται διαπλοκή». Διότι ο καθένας προσπαθεί να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του. Αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα έχει ξεσπάσει πόλεμος κράτους-ΜΜΕ διότι τα συμφέροντα συγκρούονται. Το θέμα των συχνοτήτων έχει δημιουργήσει κανονικά δύο στρατόπεδα που χρησιμοποιούν όλα τα μέσα που βρίσκονται στα εγχειρίδια στρατηγικής. Τα φιλοκυβερνητικά μέσα και τα ΜΜΕ των μεγαλοεπιχειρηματιών έχουν μπει σε έναν αγώνα για τον οποίο δεν ευθύνεται η κρίση. Όμως η τελευταία είχε φροντίσει πέντε χρόνια τώρα να οξύνει τις αντιθέσεις.

Για παράδειγμα, έγινε εκείνη η διαμαρτυρία έξω από τη Βουλή των αντιεξουσιαστών για τις φυλακές τύπου Γ. Έβλεπα την ανταπόκριση από μεγκάλο κανάλι που μίλαγε για εισβολή. Μπορεί να φταίνε οι στρατηγικές σπουδές, αλλά πώς στο διάολο ορίζεται μια κίνηση ως εισβολή όταν οι διαμαρτυρόμενοι δεν προσπαθούν να παραβιάσουν την πόρτα του κτηρίου δεν το καταλαβαίνω. Ο τρόμος του ρεπόρτερ για τη μη παρουσία αστυνομίας στο δημόσιο χώρο δεν περιγράφεται. Μόνο που ο δημόσιος χώρος, per se, είναι χώρος ελεύθερης κυκλοφορίας, αντίθετα με τα δημόσια κτήρια πχ, που είναι ιδιοκτησίας του δημοσίου ως οργανισμού, όμως μέσα μπαίνει όποιος έχει δουλειά εκεί.

Από τη στιγμή που η δημοσιογραφία μετετράπη από κοινωνός ειδήσεων σε μορφή opinion making είναι απαραίτητο το κοινό να γνωρίζει ποιο συμφέρον είναι πίσω από τη γνώμη που προμοτάρεται. Το συμφέρον δεν είναι πάντα ιδιωτικό, οι κρατικοί σταθμοί το επιβεβαιώνουν παντού αυτό. Όμως το κοινό έχει τις δικές του αγκυλώσεις και κρατιέται από ότι συμφωνεί με τις δικές του ιδεοληψίες και προκαταλήψεις. Κρατά μόνο ότι ταιριάζει στη δική του ιδιοσυγκρασία. Το έλλειμμα του κοινού βέβαια σε κριτική σκέψη δε σημαίνει ότι οι δημοσιογράφοι από δίαυλοι ενημέρωσης δεν έχουν μετατραπεί σε ανθρώπους του ψεύδους.