Συνεδρία 71: Μέσα Από τα Μάτια Ενός Ξένου

Σε συνέχεια αυτού που έγραψα την προηγούμενη βδομάδα, θα αναλύσω παραπάνω σήμερα τη φύση του καταλανικού εθνικισμού. Κανονικά θα έπρεπε να κάνω μια μεγάλη εισαγωγή με το τι είναι στις κοινωνικές επιστήμες ο εθνικισμός, πως αναλύεται και ποιες σχολές σκέψης υπάρχουν. Αυτό όμως είναι ένα ακαδημαϊκό debate που κράτησε 50 χρόνια μέχρι να καταλήξουν στις βασικές αρχές του τι είναι κράτος, τι έθνος και τι εθνικισμός και κανονικά θα χρειαζόμουν ένα βιβλίο περίπου 400 σελίδων. Οπότε πάω κατευθείαν στην Καταλωνία, προσπαθώντας να μην επαναλάβω αυτά που είχα γράψει πέρυσι.

Για να μην επαναλαμβάνομαι θα ακολουθήσω μια πιο ιστορική προσέγγιση, αφού πρώτα πω μερικά βασικά πράγματα για την έννοια του εθνικισμού στις κοινωνικές επιστήμες. Στην κοινωνιολογία, τις πολιτικές επιστήμες και την ανθρωπολογία, όταν μιλούν για εθνικισμό, αναφέρονται στο ιδεολογικό πλαίσιο γύρω από την έννοια του έθνους και/ή του έθνους κράτους. Όχι για ακροδεξιά, ούτε για φανατισμένους παρελθοντολάγνους μορφωμένους ή αμόρφωτους. Μετά από 50+ χρόνια ακαδημαϊκού debate, η επιστήμη έχει καταλήξει στους εξής άξονες: 1) Το έθνος είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο και δεν απαντιέται πριν τη Γαλλική Επανάσταση, 2) Η σειρά εμφάνισης στον κόσμο ήταν κράτοςàεθνικισμόςàέθνος, 3) Αυτό συνέβη διότι τα κράτη που δημιουργήθηκαν μετά την πτώση των πολυεθνικών βασιλείων/αυτοκρατοριών χρειαζόντουσαν ένα ιδεολογικό περίβλημα να διακρίνει «εμάς» από τους «άλλους», 4) Τα έθνη είναι αποτελέσματα της ιδεολογικοποίησης αυτήν της αναγκαιότητας, 5) Στηρίζονται στο ενοποιημένο και κεντρικό σύστημα εκπαίδευσης για να γίνεται ομοιογενής διασπορά των ιδεών, 6) Δημιουργούν συνθήκες κοινωνικής εμπάθειας, διακρίνοντας σημεία ταύτισης και διαχωρισμού μεταξύ πληθυσμών, 7) Μπορεί να είναι σύγχρονα στη σύλληψή τους, αλλά έχουν τις ρίζες τους βαθιά στο παρελθόν, καθώς κάθε πληθυσμός χρειάζεται μια ιστορία ή ένα μύθο κοινής καταγωγής, κοινών εθίμων ή πρακτικών, 8) Τα σύμβολα του κάθε έθνους τα επιλέγει μία ελίτ (οικονομική, πολιτική, πνευματική) για να προωθήσει τα συμφέροντά της, αλλά με κριτήριο αυτά να έχουν απήχηση και να ενοποιήσουν το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού.

Ας προσπαθήσουμε να εφαρμώσουμε τις παραπάνω  βασικές αρχές του εθνικισμού στην περίπτωση της σχέσης Καταλωνίας-Ισπανίας. Ο λίστα σημειώνω είναι πολύ μεγαλύτερη, αλλά υπάρχουν πολλές διαφωνίες σε κάποια θέματα, οπότε θα μείνω σε όσα εργαλεία ανάλυσης είναι πλέον σύμφωνοι όλοι οι ερευνητές. Η Ισπανία ενοποιήθηκε από το γάμο του Fernando II της Αραγονίας και της Isabel I της Καστίλης. Η Ισπανία όπως όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες του 15^ου-16^ου αιώνα, πλην της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα σύμπλεγμα βασιλείων και φέουδων. Για να είμαι ιστορικά ακριβής, ΔΕΝ υπήρχε Ισπανία. Η Ισπανία ήταν το αποτέλεσμα της Reconquista, της ανάκτησης από τους Χριστιανούς των κτήσεων που είχαν οι Μουσουλμάνοι στην Ανδαλουσία και την κεντρική (σημερινή) Ισπανία. Μετά την επιτυχία αυτής της εκστρατείας, ο Πάπας ευλόγησε της Ισαβέλα και το Φερνάνδο και τους ονόμασε Reyes Católicos (Καθολικούς Βασιλιάδες). Όλα κανονικά μέχρι εδώ για το πνεύμα και τη ήθη της εποχής. Η Reconquista όμως ακολουθήθηκε από την ανακάλυψη-κατάκτηση της Λατινικής Αμερικής. Αυτό σήμαινε ότι οι αυλικοί και οι ευγενείς της Ισπανικής αυλής είχαν μεγάλα εμπορικά κέρδη.

Η Καταλωνία όπως και οι υπόλοιπες ναυτικές δυνάμεις της εποχής (Βενετία, Γένοβα) είχαν αρχίσει να αντιμετωπίζουν τις πιέσεις των αυτοκρατοριών και των βασιλείων που είχαν περισσότερους πόρους, άρα και περισσότερο στρατό. Οι κτήσεις στη Μεσόγειο άρχισαν να χάνονται και το οι ευγενείς που σύχναζαν στην αυλή της Αραγονίας πλέον πρέπει ή να πάνε στη Μαδρίτη, ή να περιοριστούν σε δευτερεύοντα ρόλο. Η Καταλωνία πάντως συνεχίζει να λειτουργεί ως ανεξάρτητο βασίλειο, με δικούς της νόμους και έχει από το 1359 αναπτύξει ένα όργανο αντιπροσώπευσης των ευγενών (les corts catalanes), το Generalitat. Όλα αυτά μέχρι τον Πόλεμο της Ισπανικής Διαδοχής (1701-1714) οπόταν οι Καταλανοί σπάνε τον όρκο που τους δένει με τους Βαλώνους της Γαλλίας & υποστηρίζουν τον υποψήφιο τον Αψβούργων. Ο νόμιμος διάδοχος ήταν του οίκου των Βαλώνων, ο Φίλιππος ο  5^ος, ο οποίος με μια σειρά διαταγμάτων που ονομάστηκαν la Nueva Planta, προσπαθεί να κάνει στην Ισπανία ότι έγινε και στη Γαλλία: κεντροποίηση των εξουσιών και ενοποίηση των περιφερειακών βασιλείων σε ένα μεγάλο βασίλειο-κράτος. Μετά την ήττα των Καταλανών στη μάχη της Βαρκελώνης στις 11 Σεπτεμβρίου 1714, η Καταλωνία και επίσημα αποτελεί μέρος του Ισπανικού στέμματος.

Η Nueva Planta είναι η πρώτη καταγεγραμμένη μορφή απαγόρευσης των Καταλανικών. Τα ισπανικά, ως διάλεκτος της Καστίλης, επιβάλλονται σε όλες τις κτήσεις του ισπανικού βασιλείου. Και αν οι Καταλανοί ήταν ηττημένοι, οι Βάσκοι που πολέμησαν στο ίδιο πλευρό με το Φίλιππο τον 5^ο είχαν ακριβώς την ίδια αντιμετώπιση. Θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρι την επόμενη απαγόρευση χρήσης των Καταλανικών, που θα λάβει χώρα κατά τη δικτατορία του Primo de Rivera (Σεπτέμβρης 1923 – Ιανουάριος 1930). Μέχρι τότε όμως, υπάρχει μια ξεκάθαρη ταξική διάκριση. Όπως αναφέρει ο Γάλλος ιστορικός Pierre Vilar, «παρόλο που είχαν αναπτύξει την Καταλανική γλώσσα, οι ευγενείς της Καταλωνίας μάθαιναν Καστιγιάνικα για να έχουν πρόσβαση στην αυλή της Μαδρίτης». Έτσι η καταλανική γλώσσα και παράδοση (μουσική, λυρική, λογοτεχνική, ποιητική) συνεχίζει να αναπτύσσεται στα χαμηλά στρώματα, ενυπάρχει στα μεσαία που μόλις που κάνουν την εμφάνισή τους και περιορίζεται στα υψηλά.

Το κίνημα του ρομαντισμού με τις εθνικές και εθνικιστικές του προεκτάσεις δεν αφήνει ανέπαφη την Καταλωνία. Όπως και οπουδήποτε αλλού, μια ακαδημαϊκή/πνευματική ελίτ ανακαλύπτει εμένα (Ramon Llull), το Generalitat, τα Corts Catalanes, το ότι η πρώτη βίβλος μεταφράστηκε από τα Λατινικά στα Καταλανικά και άλλα στοιχεία που κάνουν διακριτή την Καταλανική εθνική ταυτότητα από εκείνη της Ισπανίας. Παράλληλα όμως ο de Rivera επεδίωκε να καταφέρει εκείνο που απέτυχε να κάνει ο Φίλιππος ο 5^ος, ιδεολογική ενοποίηση της Ισπανίας. Την περίοδο του Φιλίππου πολίτες ήταν οι ευγενείς και ορισμένοι μεγαλοαστοί, πλέον τον 20^ο αιώνα, πολίτες ήταν όλοι. Το ζήτημα στην Ισπανία είναι ότι η διαδικασίες αναζήτησης στο παρελθόν μύθων, συμβόλων και λοιπόν στοιχείων που συνιστούν ένα έθνος γινόταν παράλληλα. Ελίτ στη Μαδρίτη, τη Βαρκελώνη και το Μπιλμπάο μέσα στον εθνικιστικό ρομαντισμό των 19^ου και 20^ου αιώνα προσπαθούσαν ταυτόχρονα να δημιουργήσουν βάσεις σύνδεσης πληθυσμών με το παρελθόν σε επικαλυπτόμενες γεωγραφικές περιοχές.

Το θέμα της κουλτούρας επίσης είναι σχετικά προβληματικό, διότι στην Καταλωνία είχε δημιουργηθεί από το τέλος του 19^ου αιώνα μια «Ζώνη Καταλανικής Κουλτούρας» από τη μπουρζουαζία της εποχής. Ο ερχομός του Franco και τα 38 χρόνια που τον ακολούθησαν ενίσχυσαν τα τοπικά κινήματα αντί να ολοκληρωθεί η ομοιογενοποίηση. Η προσπάθεια βίαιης ισπανοποίησης όλων των πληθυσμών με την απαγόρευση οποιωνδήποτε τοπικών ιδιαιτεροτήτων ουσιαστικά τα ενίσχυσε. Αντί να εξαφανίσει τη διαφορετικότητα με τις απαγορεύσεις και τις καταπιέσεις την έκανε ένα είδος υποβόσκουσας πράξης αντίστασης. Τη διατήρησε και της έδωσε και μια επαναστατική σημασία κόντρα στο δικτατορικό καθεστώς. Έτσι όταν το 1978 έγινε το δημοκρατικό σύνταγμα, οι γλώσσα έγινε το όχημα διακριτότητας των Καταλανών, των Βάσκων και των Γαλιθιάνων έναντι των υπολοίπων Ισπανών.

Το σταματάω εδώ γιατί ξεφεύγει σε μέγεθος το κείμενο, μπορούμε να κάνουμε κουβέντα. Εδώ και αρκετά χρόνια γίνεται κουβέντα στα πανεπιστήμια και στα μεγάλα ερευνητικά κέντρα για το ρόλο του έθνους-κράτους στο σύγχρονο κόσμο. Το κράτος που αποτελεί τη βασική μονάδα του διεθνούς συστήματος από το 1648 και τη Συνθήκη της Βαϊμάρης, πλέον αδυνατεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Τα περισσότερα προβλήματα είναι παγκόσμια, διακρατικά και παγκοσμιοποιημένα. Έτσι κάθε προσπάθεια που λειτουργεί στη λογική του ρομαντισμού του 19^ου αιώνα και τη δημιουργία έθνους-κράτους είναι απλώς εκτός εποχής. Στην Καταλωνία υπάρχει η αντιμαχόμενη ρητορική της δεξιάς όσων διεκδικούν ανεξαρτησία που θέλουν ένα Καταλανικό έθνος-κράτος, και της αριστεράς που θέλει να απαγκιστρωθεί από το έθνος-κράτος της Ισπανίας. Η λειτουργικότητα μιας τόσο μικρής μονάδας στον κόσμο θα κριθεί από το βαθμό σύνδεσής της με το υπόλοιπο διεθνές σύστημα. Είναι ένα θέμα που πρέπει να λυθεί πριν το δημοψήφισμα, διότι αλλιώς, σε περίπτωση επικράτησης του «Ναι», ένας γύρος εσωστρέφειας περιμένει μια αποκομμένη από τον κόσμο Καταλωνία. Το βασικό είναι να μην κοιτούν οι Καταλανοί τον καθρέπτη μέσα τα μάτια ενός ξένου.

Συνεδρία 70: Χάπια για να μην Ονειρεύεσαι

Την Κυριακή 9 Νοεμβρίου έγινε στην Καταλωνία ένα άτυπο δημοψήφισμα, περισσότερο σαν επίσημη δημοσκόπηση, για το μέλλον της Αυτόνομης Κοινότητας. Η Ισπανία χωρίζεται διοικητικά σε 17 Αυτόνομες Κοινότητες (Comunidades Autónomas) και λειτουργεί με λογική ομόσπονδου κρατιδίου. Το πιο ενδιαφέρον από την οπτική των πολιτικών επιστημών είναι ότι η Ισπανία διοικείται με εκείνο που η διεθνής βιβλιογραφία ονομάζει Ασύμμετρη Ομοσπονδιοποίηση (Asymmetrical Federalism). Δηλαδή οι 17 Αυτόνομες Κοινότητες δεν έχουν όλες τις ίδιες εξουσίες. Σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1978, η Καταλωνία, η Βασκωνία και η Γαλικία έχουν περισσότερες εξουσίες όσον αφορά τις πολιτικές που διαχειρίζονται οι ίδιες σε σχέση με τις υπόλοιπες 14 που εξαρτώνται περισσότερο από τη Μαδρίτη. Το ζήτημα είναι τεράστιο, αλλά ας παρουσιάσουμε τα βασικά του σημεία.

Το Σύνταγμα του 1978 είναι το κείμενο πάνω στο οποίο πατάει η κυβέρνηση του ΡΡ και ο πρωθυπουργός Mariano Rajoy για να απαγορεύσει/μπλοκάρει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Το Σύνταγμα του 1978 στο άρθρο 92 έχει 3 προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος στην Ισπανία: 1) Το δημοψήφισμα να είναι συγκεντρωτικό και να ψηφίσουν όλοι οι πολίτες, 2) Να το προκηρύξει ο Βασιλιάς, μετά από αίτημα του Προέδρου της Κυβέρνησης, ύστερα από την έγκριση της Βουλής και 3) Ένας νόμος θα ορίσει το τρόπο και τις διαδικασίες με τις οποίες θα διεξαχθεί αυτό. Ο νόμος αυτός υπάρχει και είναι ο Οργανικός Νόμος (Ley Orgánica) 2/1980. Τα παραπάνω σημαίνουν ότι η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ισπανίας να μπλοκάρει το «τοπικό» δημοψήφισμα της Καταλωνίας είναι σύννομη.

Υπάρχουν όμως αρκετά αλλά. Ο πρόεδρος του τοπικού κοινοβουλίου στην Καταλωνία (Generalitat) Artur Mas ζητάει να διεξαχθεί ένα δημοψήφισμα μόνο στην Καταλωνία για το μέλλον της. Μαζί του έχουν ταχθεί και άλλα κόμματα που στηρίζουν την ανεξαρτησία της Καταλωνίας από όλο το πολιτικό φάσμα. Το στρατόπεδο των «υπέρμαχων της κρατικής κυριαρχίας», όπως τους λένε τα ισπανικά ΜΜΕ αποτελείται από πολιτικές δυνάμεις τόσο της δεξιάς, που επιδιώκει για εθνοτικούς λόγους την ανεξαρτησία, όσο και της αριστεράς, που στοχεύει στην απεξάρτηση από το έθνος-κράτος της Ισπανίας. Το αίτημα αυτών δεν είναι παράλογο διότι έχει δοθεί άδεια για τοπικά δημοψηφίσματα αρκετές φορές στο παρελθόν. Τρεις φορές η Ανδαλουσία, δύο η Καταλωνία, δύο η Βασκωνία και μία η Γαλικία έχουν προσέλθει στις κάλπες σε τοπικά δημοψηφίσματα από το 1979 και μετά. Σε αυτό το νομικό προηγούμενο πατάει το Generalitat.

Ένα τρίτο σημείο είναι η σπουδαιότητα της Καταλωνίας για το ισπανικό κράτος. Η Καταλωνία έχει πληθυσμό περίπου 7,5 εκατομμύρια (απογραφή 2012). Αν σε αυτούς συμπεριλάβουμε και τους απόδημους ο πληθυσμός φτάνει τα 10,5 εκατομμύρια. Γλωσσικά, ο πληθυσμός που μιλάει Καταλανικά ανέρχεται σε περίπου 12,5 εκατομμύρια υπολογίζοντας το Λεβάντε και τις Καταλανόφωνες περιοχές της Νότιας Γαλλίας. Η Καταλωνία λοιπόν διαθέτει το 1/6 περίπου του ισπανικού πληθυσμού, αλλά το βασικό στοιχείο είναι ότι αποτελεί το 24,8% (στοιχεία του 2013) της ισπανικής οικονομίας. Τυχόν αποσκίρτησή της από το ισπανικό κράτος θα μειώσει το ΑΕΠ της Ισπανίας κατά το ¼. Εδώ είναι και η μεγαλύτερη διαφορά της Καταλωνίας με τη Σκωτία, με την οποία τα ΜΜΕ τόσο λατρεύουν να συγκρίνουν. Η Σκωτία αποτελεί το 26% του εδάφους της Βρετανίας, αλλά μόλις το 8% του πληθυσμού και το 6,7% της βρετανικής οικονομίας.

Το τέταρτο ενδιαφέρον στοιχείο είναι τα αποτελέσματα της 9^ης Νοέμβρη. Ψήφισε στις άτυπες κάλπες το 37% του εκλογικού σώματος με το 80% να τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας. Ο Mas το χαρακτήρισε θρίαμβο και άρχισε να πιέζει την κυβέρνηση της Μαδρίτης για τη διεξαγωγή κανονικού, δεσμευτικού δημοψηφίσματος. Το ΡΡ επίσης το είδε θετικά (!;) επειδή η συμμετοχή ήταν μόλις στο 37%. Δημοσκοπήσεις που είχαν κάνει πιο πριν οι καταλανικές εφημερίδες Avui, Periódico και Vanguardia είχαν δώσει τελείως διαφορετικά νούμερα: 46% μόλις υπέρ της ανεξαρτησίας, αλλά 80% υπέρ του να γίνει δημοψήφισμα. Βάσιμα μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι οι υπέρ της ανεξαρτησίας κινητοποίησαν το μεγαλύτερο κομμάτι των ψηφοφόρων τους, ενώ οι κατά απλώς δεν πήγαν να ψηφίσουν. Όμως το να το μαθηματικοποιήσεις και να προσπαθήσεις να εξάγεις συμπεράσματα για το τι θα συνέβαινε αν το δημοψήφισμα ήταν κανονικό είναι τουλάχιστον αυθαίρετο. Πόσο μάλλον όταν η Μαδρίτη κάνει ότι μπορεί για να στρέψει τους Καταλανούς προς το «Ναι».

Πραγματικά αυτή η κυβέρνηση του ΡΡ με το προσπαθήσει να μπλοκάρει το δημοψήφισμα ενίσχυσε το διαχρονικό αίσθημα της «καταπίεσης από τη Μαδρίτη» που ενυπάρχει και υποβόσκει στην Καταλωνία. Άλλωστε η Μαδρίτη και οι επιθετικές της πολιτικές ως προς την ενοποίηση της χώρας και τη βίαιη ισπανοποίηση όλου του πληθυσμού είναι εκείνη που ένωσε σε κοινό μέτωπο την αριστερά και τη δεξιά τόσο στην Καταλωνία, όσο και τη Βασκωνία. Από τη εποχή της δικτατορίας του Primo de Rivera και κυρίως τα 38 χρόνια του Φραγκισμού η Μαδρίτη προσπαθεί να εξαλείψει τις τοπικές ιδιαιτερότητες και διαφορές με στόχο τη δημιουργία μια ομοιογενοποιημένης ισπανικής εθνικής συνείδησης. Αυτό είναι εξαιρετικά πολύπλοκο για να το αναπτύξω εδώ, αλλά θα το συμπληρώσω στο επόμενο post.

Μέσα σε όλο αυτό το χαμό ήρθε και ο Cameron στην Ισπανία για να πει μέσες άκρες, ότι ναι, εντάξει εμείς δώσαμε το δικαίωμα στη Σκωτία να ψηφίσει, αλλά η Ισπανία είναι διαφορετική περίπτωση. Που είναι καθώς στην Ισπανία οι 17 Αυτόνομες κοινότητες δεν έχουν υπογράψει κανένα Union, αλλά η στάση της Μαδρίτης πολώνει το κλίμα. Το μόνο που έχει καταφέρει μέχρι τώρα είναι να μοιράσει στους Καταλανούς χάπια για να μην ονειρεύονται.

Συνεδρία 69: Ευθανασία

Αυτές τις μέρες διεξάγεται στη Βρετανία το ετήσιο συνέδριο της British Medical Association (BMA). Το φετινό κυρίαρχο θέμα ήταν η αλλαγή του νόμου για τη «βοήθεια στο θάνατο», ή όπως το λένε οι ίδιοι assisting dying. Η ευθανασία είναι ένα θέμα που κάνει τζιζ στους ιατρικούς κόλπους και εκτός από την εκπληκτική ταινία Mar Adentro του Alejandro Amenábar  έχει πάρα πολλές προεκτάσεις στην καθημερινότητα των νοσοκομείων.

Έχω μία ξαδέρφη αναισθησιολόγο και ένα πολύ καλό φίλο χειρούργο. Η ξαδέρφη εργάζεται στην εντατική μονάδα νοσοκομείου της Γερμανίας και ο φίλος είναι σε μεγάλο αμερικανικό νοσοκομείο. Και οι δύο αντιμετωπίζουν καθημερινά το θάνατο. Η ξαδέρφη μου έλεγε το καλοκαίρι ότι το 65% των περιπτώσεων των χρόνια ασθενών δεν έχουν καμία τύχη επανόδου. Όταν οι γιατροί ρωτούν τους συγγενείς αν επιθυμούν να συνεχίζουν τη μηχανική υποστήριξη των ασθενών, μετά από τους έξι μήνες οι περισσότεροι το σκέφτονται. Από τη μία αναγνωρίζουν το μάταιο, από την άλλη ψυχολογικοί, συναισθηματικοί και θρησκευτικοί λόγοι λειτουργούν ως αντίβαρα, περιοριστικοί παράγοντες στη λογική επιλογή. Δεν μπορείς από κανένα να στερήσεις την πίστη στο θαύμα, οφείλεις όμως να του παρουσιάσεις την πραγματικότητα.

Ο χειρούργος έχει άλλες έννοιες. Προσπαθεί στα έκτακτα να γλυτώσει το μοιραίο ως ενεργός παίχτης. Περιπτώσεις θυμάτων πυροβολισμών σε μια αμερικανική μεγαλούπολη είναι καθημερινότητα. Το πιο δύσκολο κομμάτι της δουλειάς μου λέει είναι μετά από 13,15,18,21 ώρες χειρουργείο να βγεις και να πεις στο συγγενείς «He/She didn’t make it». Δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται και σίγουρα όχι όσο εύκολο φαίνεται σε σειρές και ταινίες. Ο χειρούργος όμως δεν έχει επιλογή, ο αναισθησιολόγος έχει.

Μέχρι στιγμής η Ολλανδία και η Ελβετία είναι οι μοναδικές χώρες που επιτρέπουν νομικά την ευθανασία. Όμως η ευθανασία είναι ενεργητική πράξη, σημαίνει κάποιος από το ιατρικό προσωπικό να δώσει στον ασθενή μία ουσία που θα του τερματίσει τη ζωή. Αυτό που συζητούν στη Βρετανία είναι η παθητική στάση, δηλαδή η μη παρέμβαση για να κρατήσουν κάποιον στη ζωή. Η BMA το ονομάζει “dying with dignity”, και το ίδιο όνομα έχουν κρατήσει και οι οργανώσεις που προωθούν την αλλαγή του νόμου προς αυτήν την κατεύθυνση. Η αλλαγή που προτείνεται στο νόμο είναι να μπορούν ασθενείς που δεν έχουν χάσει τη νοητική δυνατότητά τους, πάσχουν από χρόνια, μη αναστρέψιμη πάθηση και έχουν λιγότερο από έξι μήνες ζωής να μπορέσουν να δώσουν τέλος στη ζωή τους. Η αίτηση θα υπόκειται υποχρεωτικά σε δικαστική επιμέλεια. Το δικαστήριο θα εξετάζει ΜΟΝΟ αν είναι σύννομη, δηλαδή αν πληρούνται και οι τρεις παραπάνω προϋποθέσεις και θα δίνει την έγκρισή του. Η απόφαση του δικαστηρίου θα είναι μη-εφέσιμη και δεσμευτική.

Ο παρών νόμος δίνει τη δυνατότητα μόνο σε όσους έχουν τα χρήματα, να πάρουν μια πτήση για Ελβετία και να πάνε εκεί για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια, ή έστω την αξιοπρέπεια που οι ίδιοι ΄χουν θέσει ως όριο για τη ζωή τους. Ελβετία και όχι Ολλανδία, διότι η Ολλανδία δε δίνει το δικαίωμα της ευθανασίας στους μη-Ολλανδούς πολίτες. Φυσικά υπάρχουν και εκείνοι που αντιδρούν, με προεξέχουσες τις θρησκευτικές οργανώσεις και οργανώσεις για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία. Οι δεύτεροι δε χρειάζεται να ανησυχούν όμως, διότι ο νόμος είναι σαφής και θέτει χρονικό όριο τέλους ζωής το εξάμηνο. Τα άτομα με αναπηρία, είτε εκ γενετής, είτε επίκτητης, είναι χρόνια ασθενείς από παθήσεις που δεν οδηγούν στο θάνατο.

Το θρησκευτικό κομμάτι είναι λίγο πιο πολύπλοκο. Στη Δύση μετά από 2000 χρόνια ιδεολογικής επιβολής της Ιουδαίο-χριστιανικής ηθικής οι νομικές δράσεις που σχετίζονται με τη ζωή και το θάνατο γίνονται αντικείμενο δημόσιας συζήτησης με λάθος κριτήρια. Ιουδαϊσμός και Χριστιανισμός απαγορεύουν την αυτοκτονία, άρα και την ευθανασία. Βέβαια εδώ και 2000 χρόνια δεν είχαν κανένα πρόβλημα με θανατικές ποινές, Ιερές Εξετάσεις, ευλογημένους πολέμους και τα συναφή, καθώς όλα είναι θέλημα Θεού. Το ζήτημα των θρησκευτικών οργανώσεων είναι να μην παίρνουν άνθρωποι από μόνοι τους πρωτοβουλίες για το πως θέλουν να τελειώσει η ζωή τους.

Εκείνο που δεν καταλαβαίνουν και γενικεύουν στη βάση «θα παίζουν το Θεό κοινοί θνητοί και θα πεθαίνουν ως αμαρτωλοί» είναι ότι ο κοσμικός νόμος δίνει το δικαίωμα, αλλά δεν είναι υποχρεωμένος ο πολίτης να το αξιοποιήσει. Απλώς ο νόμος μετά δε θα διώκει τα συμβαλλόμενα μέρη στην πράξη. Επίσης, οι πιστοί αρνούνται πεισματικά να κατανοήσουν ότι οι θρησκευτικοί νόμοι δεσμεύουν τους πιστούς και οι κοσμικοί τους πολίτες. Αν ο άλλος δεν είναι πιστός και θέλει να πεθάνει με όση αξιοπρέπεια του έχει απομείνει, όπως την ορίζει εκείνος είναι δικό του θέμα. Ούτε δικό μου, ούτε του κράτους, ούτε της εκκλησίας. Το κράτος οφείλει να παρέχει τις νομικές προϋποθέσεις ώστε να μην υπάρχουν παρενέργειες της πράξης, αλλά και να προστατεύσει τους πολίτες που μπορεί να πάρουν μια τόσο κρίσιμη απόφαση σε στιγμή αδυναμίας. Η εκκλησία δεν παρεμποδίζεται από πουθενά να ακολουθήσει το δικό της καταστατικό, πχ να αρνηθεί να θάψει ή να τελέσει μνημόσυνο στο νεκρό. Δεν μπαίνει ο ένας στα χωράφια του άλλου και τελείωσε.

Τώρα βέβαια θα μου πείτε τα γράφω όλα αυτά στα Ελληνικά, σε ένα blog που διαβάζουν άνθρωποι σε μια χώρα που δεν έχει γίνει ο βασικός διαχωρισμός κράτους-εκκλησίας και ακόμα συζητούν αν θα επιτρέψει η εκκλησία την αποτέφρωση των νεκρών. Φαντάσου να ανοίξει και καμία συζήτηση για την ευθανασία.

Συνεδρία 68: Η Συγκίνηση Χάνεται

Στις ενδιάμεσες εκλογές του Κογκρέσου που έγιναν χθες οι Ρεπουμπλικάνοι πήραν την πλειοψηφία από τους Δημοκρατικούς. Δεν έχω να αναλύσω τίποτα, διότι ο κάθε Γερουσιαστής εκπροσωπεί μια πολιτεία και αν δε γνωρίζεις καλά τις τοπικές εξελίξεις και τις ανάγκες κάθε πολιτείας δεν μπορείς να σχολιάσεις. Υπάρχει όμως μία είδηση που μου έκανε μεγάλη εντύπωση: ο Tim Scott, μαύρος υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών στη South Carolina κέρδισε την ψηφοφορία. Είναι μόλις ο πέμπτος μαύρος Γερουσιαστής στην ιστορία των ΗΠΑ και ο πρώτος που εκλέγεται στο Νότο μετά από το 1890!

Τη South Carolina οι περισσότεροι τη γνωρίζουμε από την κολεγιακή ομάδα μπάσκετ που έχει και η οποία έχει παράγει μεγάλους παίχτας, με κυριότερο το Michael Jordan. Η South Carolina όμως είναι μία από τις πρώτες 13 πολιτείες των ΗΠΑ. Από τον Αμερικανικό Εμφύλιο και μετά, κατά τον οποίο η πολιτεία συντάχθηκε με το Νότο, η πολιτεία με την οικονομία της κατεστραμμένη στράφηκε στην αγροτική παραγωγή. Η καλλιέργειες κυρίως βαμβακιού, καλαμποκιού και καπνών εκτός από το βασικό έσοδο της πολιτείας, διαιώνιζαν και το ρατσιστικό καθεστώς των λευκών ιδιοκτητών της γης και των μαύρων σκλάβων που δούλευαν στις φυτείες. Αν και στη South Carolina ο νόμος για τη δουλεία ήταν πολύ πιο σφικτός απ’ ότι σε Alabama και Mississippi, επιτρέποντας μόλις 1/10 των εργαζομένων να είναι σκλάβοι, αντίθετα με το 7/10 στις άλλες δύο πολιτείες, οι σκλάβοι υπήρχαν. Ο πληθυσμός της πολιτείας ήταν κατά 57% μαύρος στα τέλη του 19^ου αιώνα. Το υπόλοιπο 43% δεν ήταν αποκλειστικά λευκό, καθώς υπήρχαν 10% μιγάδες.

Στο Mississippi, στις εκλογές της Γερουσίας του 1890 εκλέχτηκε ο πρώτος μαύρος Γερουσιαστής με τους Ρεπουμπλικάνους πάλι ο Hiram Rhodes Revels. Ο Νότος τότε ήταν σχεδόν αποκλειστικά Δημοκρατικός και οι Δημοκρατικοί υποψήφιοι προσπάθησαν να μπλοκάρουν την εκλογή του, ισχυριζόμενοι ότι ο Revels δεν πληρούσε τις νομικές προϋποθέσεις της εκλογής. Ο Αμερικανικός νόμος, που δεν έχει αλλάξει από τότε, προβλέπει ο υποψήφιος να είναι Αμερικανός πολίτης τουλάχιστον επτά χρόνια. Οι μαύροι πήραν το δικαίωμα στην αμερικανική υπηκοότητα το 1868 στο Mississippi. Το Ανώτατο Δικαστήριο όμως ενέκρινε την εκλογή του διότι ο Revels είχε γεννηθεί σε αμερικανικό έδαφος και ήταν γιος σκλάβων.

Ο Tim Scott δεν εκφράζει το υπερσυντηρητικό κομμάτι των Ρεπουμπλικανών. Είναι βαθιά θρησκευόμενος προτεστάντης, όπως κάθε πολίτης του Νότου, είναι νέο-φιλελεύθερος, αλλά ως εκεί. Μέχρι στιγμής έχει αγωνιστεί για τα δικαιώματα των μαύρων και των άλλων μειωνοτήτων (Ισπανόφωνοι κυρίως) στην πολιτεία του. Αν και από την αντίπαλη πολιτική παράταξη, ο Scott είναι μια από τις παρακαταθήκες ίσως της προεδρίας Obama. Ο ρατσισμός κατά των μαύρων να περιοριστεί. Και ο ρατσισμός όπως απέδειξαν τα γεγονότα του Ferguson είναι βαθιά εμπεδωμένος στην αμερικανική κοινωνία, και όχι μόνο στο Νότο που έχει το όνομα.

Τα νούμερα είναι τραγικά για τη συμπεριφορά των αρχών ασφαλείας, δημοσίων και ιδιωτικών, κατά των μαύρων. Πολλές εκπομπές δημοσιογραφικές έχουν κάνει πολλά τεχνάσματα για να το τεστάρουν. Περίπου ένα μήνα πριν ο John Stewart έστειλε δύο εκπροσώπους στο Chrysler Building, ένα λευκό ντυμένο με σκισμένη φόρμα γυμναστικής και φούτερ heavy metal συγκροτήματος και έναν μαύρο κουστουμαρισμένο στην πένα. Μαντεύουμε όλοι ποιον έλεγξε η ασφάλεια έτσι;

Τα νούμερα είναι ενδεικτικά και σε μια χώρα όπως οι ΗΠΑ που αναπαριστούν τα πάντα με αριθμούς τα νούμερα έχουν μια παραπάνω σημασία. 1/3 μαύρους στη χώρα δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα ρατσιστικής επίθεσης, ενώ 4/5 δηλώνουν ότι τους έχουν βρίσει ρατσιστικά τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους (από έρευνα του Κογκρέσου αυτό). Το Ανώτατο Δικαστήριο παρατηρεί ότι οι μαύροι κατηγορούμενοι τιμωρούνται κατά 16,3% με βαρύτερες ποινές για όμοια αδικήματα σε σχέση με τους λευκούς. Επίσης η αντιπροσώπευση των μαύρων στα υψηλά κλιμάκια εταιριών και δημοσίων αξιωμάτων είναι μόλις 3,5%, ενώ αντιπροσωπεύουν το 37% περίπου του πληθυσμού. Μελέτη του αμερικανικού Υπουργείου Παιδείας δείχνει ότι είναι 67% πιο δύσκολο για ένα μαύρο μαθητή να πάρει υποτροφία σε σχέση με ένα λευκό, με εξαίρεση τις αθλητικές υποτροφίες όπου και πάλι τα πράγματα είναι μοιρασμένα (51,3%-48,7%) και όχι υπέρ των μαύρων.

Το πιο αστείο είναι ο στρατός. Οι μαύροι αντιπροσωπεύουν το 35% των στρατεύσιμων στα χαμηλά στρώματα και μόλις το 2,5% των υψηλόβαθμων στελεχών. Μαύρους στρατηγούς βλέπουμε στις politically correct σειρές και ταινίες, αλλά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η εκλογή και επανεκλογή Obama, όπως και η εκλογή Scott τώρα είναι καλές ειδήσεις για μια χώρα που προσπαθεί να αποβάλει στερεότυπα και συντηρητισμό αιώνων έχοντας τον αέρα της παντοκράτειρας. Το πρόβλημα του ρατσισμού είναι ενδογενές και στις ΗΠΑ και έχει διαποτίσει τον κρατικό μηχανισμό σε εξωφρενικό για τον 21^ο αιώνα βαθμό. Πάντως, παρά την εκλογή Scott μετά από όλα αυτά τα στοιχεία η συγκίνηση χάνεται.