Συνεδρία 79: Θύμα των Αλλαγών

Το κείμενο που ακολουθεί είναι έτοιμο απ΄την Παρασκευή το βράδυ. Είχα όμως πολύ μεγάλο προβληματισμό για το πότε να το ανεβάσω. Τελικά είπα να το μπουμπουνίσω όσο διαρκεί η εκλογική διαδικασία και όχι πιο μετά. Το αλλάζω και λίγο ώστε να μη με κατηγορήσετε για το οτιδήποτε. Ήθελα όμως να το ανεβάσω πριν, για να μη λέω μετά το πόσο γαμάτος είμαι στις προβλέψεις (που δεν είμαι). Σημείωση εισαγωγής: Μην πάτε και παίξετε τίποτα και μετά μου την πέσετε.

Οι σημερινές εκλογές είναι ένα απαύγασμα της σύγχρονης Ελλάδος: Προσωπολατρεία, τρομοκρατία, εμπόριο ελπίδας, ονειρώξεις και στρεβλοί φόβοι. Ένα βλαχομπαρόκ συνονθύλευμα φαντασιώσεων του παρελθόντος και του μέλλοντος. Θα επανέλθω σε αυτό παρακάτω. Παρ’ όλ’ αυτά υπήρξαν και μερικά πράγματα που συνέβησαν για πρώτη φορά. Εκείνο που μου έκανε την πιο τρομακτική εντύπωση ήταν ότι οι υποψήφιοι με τις δηλώσεις τους ουσιαστικά δούλευαν για τους αντιπάλους. Είναι πραγματικά πρωτοφανές, τουλάχιστον για την Ευρώπη, να μιλάνε υποψήφιοι κομμάτων και αντί να προσελκύουν ψηφοφόρους να τους στέλνουν αλλού. Ειδικά οι κυβερνητικοί υποψήφιοι το τερμάτισαν.

Επίσης, είναι η πρώτη φορά στα χρονικά που θα υπάρξει τόσο μεγάλο ποσοστό αρνητικής ψήφου. Το μεγαλύτερο ποσοστό που θα λάβει ο ΣΥΡΙΖΑ δε θα είναι από πολίτες που έχουν πειστεί για το πρόγραμμά του, αλλά από πολίτες που δεν αντέχουν άλλο τη συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και τον βλέπουν ως μοναδική εναλλακτική λύση, σε κυβερνητικό επίπεδο. Μη χείρον, βέλτιστον δηλαδή και ό,τι βγει. Το ίδιο ισχύει και για τη ΝΔ. Το μεγαλύτερο μέρος του ποσοστού της θα προκύψει από εκείνους που τρέμουν μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και όχι επειδή έχουν πειστεί από την επιτυχία των κυβερνητικών επιλογών. Αντίθετα με το ΠΑΣΟΚ που η μεγαλύτερη μάζα των ψηφοφόρων του έχει μεταφερθεί στο ΣΥΡΙΖΑ, στη ΝΔ δεν υπάρχει εναλλακτική να απορροφήσει τους απογοητευμένους. Κάτι φίλοι που ανήκουν ιδεολογικά στο φιλελεύθερο κομμάτι της ΝΔ, σκέφτονται σοβαρά να ψηφίσουν Ποτάμι, όχι πάλι διότι τους έχει μαγέψει το σακίδιο, απλώς δεν αντέχουν άλλο το βιασμό το όρου από τη ΝΔ. Πάντως η ΝΔ κρατιέται σχετικά ψηλά γι’ αυτό και μόνο το λόγο.

Σε ένα άλλο επίπεδο φάρσας έφτασε η προεκλογική καμπάνια και είναι η πρώτη φορά που θυμάμαι διαφορά να μεγαλώνει μέσα στην προεκλογική περίοδο. Από τη μία υπήρχε μια κυβέρνηση που αρχικά επένδυσε στην τρομοκρατία των πολιτών, όπως και το 2012, αλλά όταν είδε ότι δεν έπιανε το δοκιμασμένο κόλπο αυτή τη φορά το γύρισε στην ακατάσχετη παροχολογία, όπως πάντα. Αυτή η πολιτική λογικής χλωρίνης Κλινέξ (αυτά ξέρουμε, αυτά εμπιστευόμαστε), θα έπρεπε να έχει ξεπεραστεί. Από το «που θα βρει ο ΣΥΡΙΖΑ τα λεφτά», πήγε στο «θα βρέχει λεφτά απ’ την Ευρώπη και ο ΣΥΡΙΖΑ θα κρατάει ομπρέλα». Και δεν τους συνέλαβε κανείς. Για το ΣΥΡΙΖΑ δεν έχω να πω πολλά. Πουλάει ελπίδα και λέει αρκετά πράγματα που θέλουν να ακούσουν οι ψηφοφόροι, κυρίως οι πρώην του ΠΑΣΟΚ. Επίσης κλασσικό πολιτικό παιχνίδι, απλώς ήταν συνεπές. Περισσότερο κράτος, περισσότερο έλεγχο και ρητορεία με αρκετή δόση Παπανδρεϊκού λαϊκισμού.

Εκεί που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν συνεπής ήταν με την παραδοσιακή αριστερή του βάση, εκείνη που ψήφιζε Συνασπισμό από παλιά. Έχει στρογγυλέψει αρκετά τις θέσεις του για να προσελκύσει πρώην ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ. Ενδεικτικό είναι οι θέσεις του για το διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας που έχει πέσει στο επίπεδο του «εξορθολογισμού». Είναι ένα από τα ζητήματα που θα δούμε μετά τις εκλογές. Το πόσο ριζοσπαστικός θα είναι και πόσο αριστερά. Από την άλλη η ΝΔ των ημερών της ΠολΑν πήγε όσο δεξιά πήγαινε. Η μεταγραφές από το ΛΑΟΣ της έκαναν μεγάλο κακό που μάλλον θα αποτυπωθεί σε ένα αποτέλεσμα που θα αποτελεί ιστορικό χαμηλό για την παράταξη. Κατά τη γνώμη μου το μέλλον της ΝΔ θα εξασφαλιστεί μόνο αν πάει σε μεγαλύτερη φιλελευθεριοποίηση. Αν πάει σε ακραίο υποψήφιο θα εξαφανιστεί από το χάρτη. Μια μετάβαση όπως έγινε από την ΕΡΕ στη ΝΔ είναι αναγκαία για το δεξιό χώρο. Ακόμα και με κάποια παλιά πρόσωπα, αλλά με νέο όνομα, νέες θέσεις και άλλη οπτική. Οι Αμερικανοί Ρεπουμπλικανοί είναι καλό παράδειγμα. Όσο και αν κάνει φασαρία το Tea-party, ξέρουν ότι για να έχουν τύχει να κερδίσουν εθνικές εκλογές, πρέπει να κατεβάσουν πιο μετριοπαθή υποψήφιο.

Τέλος, σε αυτές τις εκλογές θα φανεί το πραγματικό ποσοστό της ΧΑ. Μετά από τόσες συλλήψεις, τέτοια δικογραφία και τόσα εγκλήματα, όσοι τους ψηφίσουν θα είναι πραγματικοί νέο-ναζί σκέτο. Ούτε πλανεμένοι, ούτε μπερδεμένοι. Για τους υπόλοιπους (Ποτάμι, ΚΚΕ, ΔΗΜΑΡ, ΑΝΕΛ) δε θα πω κάτι. Το ΚΚΕ είναι το ίδιο που ξέρουμε, το Ποτάμι είναι μια σφήνα λίγο χίπστερ που τελικά θα τραβήξει κόσμο από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ περισσότερο απ’ ότι απ’ το ΣΥΡΙΖΑ, η ΔΗΜΑΡ είναι ξοφλημένη, όπως και το ΠΑΣΟΚ και οι ΑΝΕΛ είναι η γνωστή μερίδα της δεξιάς, λίγο θρησκόληπτη και αρκετά συνωμοσιολάγνα. Για το ΓΑΠ δεν έχω λόγια, πραγματικά.

Ενδεχομένως αυτές οι εκλογές να είναι το κύκνειο άσμα της μεταπολίτευσης, όπως την είχαμε γνωρίσει ως τώρα. Από Δευτέρα (και όχι τη Δευτέρα) θα δούμε ποιοι θα είναι τα μεγαλύτερα θύματα των αλλαγών.

Συνεδρία 78: Πηγαίνοντας για το Ένα

Στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος στις εκλογές θα περάσω λίγο σύντομα από τη λογική της ψήφου. Θα το πάρω λίγο θεωρητικά πρώτα πριν περάσω στο πρακτικό της υπόθεσης. Το βασικό που θέλω να τονίσω είναι η διάκριση μεταξύ έλλογης και άλογης ψήφου. Από εκεί και πέρα, νουθετήσεις και λοιπές προτροπές δεν είναι του στυλ μου. Δεν είμαι δημοσιογράφος, ούτε πολιτικός. Ως ερευνητής με ενδιαφέρουν τα δεδομένα και η ανάλυση.

Ξεκινάω με την πιο διαδεδομένη μορφή ψήφου στην Ελλάδα, εκείνη του προσωπικού συμφέροντος. Κατ’ αρχάς, το να ψηφίσει κάποιος ένα κόμμα επειδή του έχουν τάξει ένα προσωπικό αντάλλαγμα είναι έλλογη ψήφος. Φυσικά εδώ στηρίζεται το πελατειακό σύστημα και το όλο αλισβερίσι μεταξύ πολιτικών και πολιτών. Εντούτοις, η ψήφος παραμένει έλλογη. Η επιλογή από τον ψηφοφόρο γίνεται με βάση απτά δεδομένα και συγκεκριμένα κριτήρια. Όσες ενστάσεις και αν υπάρχουν για το ηθικό κομμάτι της διαδικασίας, το πρακτικό είναι δεδομένο.

Η δεύτερη μορφή ψήφου είναι εκείνη του γενικότερου καλού. Σε αυτήν την περίπτωση ο ψηφοφόρος επιλέγει με κριτήριο το πρόγραμμα ποιανού κόμματος κρίνει ότι θα έχει το καλύτερο αποτέλεσμα για τη χώρα. Η επιλογή αποκλείει αφ εαυτής το άμεσο προσωπικό συμφέρον, όμως δεν περιορίζει το έμμεσο. Δηλαδή, αν ο ψηφοφόρος θεωρεί ότι το συγκεκριμένο κόμμα που θα στηρίξει θα εφαρμόσει πολιτικές που θα βελτιώσουν την κατάστασή του, οικονομικά ή κοινωνικά. Η ψήφος προφανώς και εδώ είναι έλλογη. Η τελική επιλογή γίνεται συγκρίνοντας τα προγράμματα των κομμάτων που κατεβαίνουν στις εκλογές.

Τρίτη κατηγορία είναι η ιδεολογική ψήφος. Ο ψηφοφόρος ψηφίζει το κόμμα το οποίο βρίσκεται πιο κοντά στην κοσμοθεωρία του. Όσο μεγαλύτερη είναι η ταύτιση ψηφοφόρου-κόμματος τόσο καλύτερα, όμως αλλαγές στις πολιτικές του κόμματος δεν επηρεάζουν το εκλογικό κοινό που στηρίζεται στην ιδεολογία πολύ, εκτός εάν το κόμμα κάνει μια τεράστια στροφή ή έχει με τα χρόνια απομακρυνθεί τελείως από το αρχικό του πλαίσιο. Η ιδεολογική ψήφος είναι επίσης έλλογη. Η επιλογή έχει γίνει με κριτήρια. Θεωρητικά ή αφαιρετικά μεν και όχι πρακτικά, όμως κριτήρια.

Τελευταία κατηγορία έλλογης ψήφου είναι το μη χείρον, βέλτιστον. Έλλογη διότι βασίζεται σε μια επιλογή μετά από κριτική σκέψη, ακόμα και αν το αποτέλεσμα αυτής έχει προκύψει αρνητικά, με επαγωγικό τρόπο. Ο ψηφοφόρος δεν ταυτίζεται με κανένα κόμμα ιδεολογικά, δεν έχει κάποιο προσωπικό όφελος, δεν πιστεύει ότι κάποιο πρόγραμμα θα πάει τη χώρα σε καλύτερο μέλλον, όμως θεωρεί ότι το αντίπαλο δέος θα την πάει σε χειρότερο. Η επιλογή αυτή είναι πάντα κυβερνητική, δηλαδή από τα δύο κόμματα που διεκδικούν την εξουσία επιλέγει αυτό κρίνει ότι θα κάνει το μικρότερο κακό.

Εκεί που δεν είναι έλλογη η ψήφος είναι όταν ο ψηφοφόρος σέρνεται να ψηφίσει κάτι από κάποιον τρίτο, που δεν είναι πολιτικός. Ένα κλασικό και αρκετά ελληνικό παράδειγμα είναι το να τάζει ένας πολιτικός μια θέση στο δημόσιο σε κάποιον και μετά να μαζεύει τις ψήφους από όλο του το σόι. Ο άμεσα επωφελούμενος διαλέγει έλλογα, όλοι οι υπόλοιποι είναι απλώς πρόβατα που ακολουθούν εκείνον που κερδίζει κάτι, χωρίς να έχουν κανένα όφελος, είτε άμεσο, είτε έμμεσο. Δέχομαι το αντεπιχείρημα ότι αν διοριστεί ένας από μια οικογένεια, επωφελείται όλη η οικογένεια. Ακόμα και έτσι όμως, το να ψηφίσουν οι δύο γονείς ή άντε και τα ενήλικα παιδιά είναι αποδεκτό. Θείες, ξαδέρφια και μπατζανάκηδες για ποιο λόγο ακριβώς ψηφίσουν το ίδιο με τον επωφελούμενο;

Επίσης δεν είναι έλλογη ψήφος εκείνη που βασίζεται σε ιδεοληψίες του παρελθόντος. Το να είσαι 25 χρονών και να λες ότι θα ψηφίσεις δεξιά επειδή δε θα ξεχάσεις τι έκαναν στον εμφύλιο οι κουμμουνιστές στον παππού σου είναι παράλογο (δουλεύει και ανάποδα αυτό). Δεν το έχεις ζήσει, δεν μπορείς να το θυμάσαι, βρες κάτι άλλο να πεις. Είναι η κλασσική δικαιολογία του απολιτίκ άσχετου που δε θέλει να ασχοληθεί, ή/και δεν μπορεί, και ψηφίζει ότι του πει ο μπαμπάς και η μαμά.

Μιας και είπα απολιτίκ, εδώ έχουμε το απαύγασμα της άλογης ψήφου. Ο ψηφοφόρος στηρίζει υποψήφιο και όχι κόμμα σε αυτήν την περίπτωση και μάλιστα κάποιον celebrity που έχει μάθει από αλλού: την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τη μουσική, κτλ. Το βασικό κριτήριο στο απολιτίκ είναι ότι ο ψηφοφόρος δεν έχει πρώτα επιλέξει το κόμμα και μετά διαλέγει τον πιο κατάλληλο υποψήφιο, αλλά διαλέγει το διάσημο υποψήφιο αδιαφορώντας για το σε ποιο κόμμα βρίσκεται και το τι πρόγραμμα έχει αυτό το κόμμα.

Τέλος υπάρχει και η ψήφος ό,τι να ‘ναι. Αυτό περιλαμβάνει από το ψηφίζω ότι μου κατέβει μέσα στο παραβάν, διαλέγω το κόμμα ανάλογα με το ποιο έχει το πιο όμορφο σήμα, ψηφίζω αυτό που θα ψηφίσουν και οι φίλοι μου και πάει λέγοντας. Βαριέμαι να αναφέρω όλες τις περιπτώσεις και δεν έχει νόημα νομίζω. Το βασικό είναι ότι η επιλογή γίνεται κατά τύχη και χωρίς να έχει προηγηθεί καμία διαδικασία επεξεργασίας θέσεων, απόψεων, προγραμμάτων ή προσωπικής συναλλαγής.

Σε κάθε περίπτωση προτιμώ την έλλογη ψήφο. Είναι πιο εύκολα αναλύσιμη και μπορεί να δικαιολογηθεί. Το άλογο το θεωρώ γελοίο και επικίνδυνο. Οπότε βάλτε λίγο το μυαλό να δουλέψει πριν πάτε για το ένα.

Συνεδρία 77: Κάτι Χαζό

Ξεκινάω την εκλογική βδομάδα με κάτι χαζό: οι Έλληνες πολίτες που κατοικούν στο εξωτερικό δεν έχουν δικαίωμα να ψηφίσουν στις εθνικές εκλογές, εκτός βέβαια αν επιστρέψουν στην Ελλάδα. Η χώρα μας παραμένει η μοναδική στην ΕΕ που δε δίνει το δικαίωμα στους μετανάστες της να ψηφίσουν, διότι απλώς κανένας δεν ασχολήθηκε να φτιάξει ένα νόμο και ένα σύστημα για να μπορέσει αυτό να γίνει εφικτό. Βέβαια αυτό δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας περιβόητης ελληνικής ανοργανωσιάς. Είναι αποτέλεσμα ενός σχεδίου ετών, δουλεμένου από το ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Δημοκρατία, ώστε να έρχονται τα τσάρτερ με τα πρόβατα ψηφοφόρους, ζυγισμένοι, στοιχισμένοι και μετρημένοι.

Σύμφωνα με στοιχεία που βρήκα από την οργάνωση «Θέλω και Εγώ να Ψηφίσω», Έλληνες ακτιβιστές στη Γερμανία που προωθούν μια καμπάνια για να επιτραπεί σε εμάς να το ρίξουμε το ρημάδι το ψηφοδέλτιο, πάνω από 100.000 πολίτες δε θα ψηφίσουν σε αυτές τις εκλογές. Σε αυτούς δεν υπολογίζουμε όσους θα κάνουν το ταξίδι τελικά, αλλά και εκείνους που έχουν δηλώσει πρώτη κατοικία στην Ελλάδα, αλλά είναι στο εξωτερικό. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν πολλοί φοιτητές εξωτερικού, αλλά και άτομα που βρίσκονται στο εξωτερικό για περιορισμένης διάρκειας απασχόληση (πχ πρακτικές, μικρά συμβόλαια μερικών μηνών, ιατρικές εξετάσεις στο εξωτερικό, κτλ). Στην πραγματικότητα το εκλογικό σώμα που δεν μπορεί να ψηφίσει είναι πάνω από 250.000 άνθρωποι.

Μας στερεί η ελληνική πολιτεία ένα βασικό δικαίωμα που έχουν όλοι οι πολίτες, όλων των κρατών. Η επιστολική ψήφος που εφαρμόζουν πολλά κράτη θα ήταν μια φτηνή και δοκιμασμένη λύση. Επίσης, ψήφος στις πρεσβείες και στα προξενεία θα ήταν μια άλλη λύση. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα εδώ. Οι πρεσβείες και τα προξενεία δε βρίσκονται παντού. Έτσι πολύς κόσμος θα αναγκαζόταν να κάνει κάποια μετακίνηση, πολύ μικρότερη βέβαια από το να πάει στην Ελλάδα, για να ψηφίσει. Επειδή ζούμε σε έναν κόσμο πια παγκοσμιοποιημένο και συνδεδεμένο με το internet, νομίζω ότι η καλύτερη λύση θα ήταν η ηλεκτρονική ψήφος. Το Υπουργείο Εσωτερικών θα μπορούσε από την έναρξη της προεκλογικής περιόδου μέχρι δύο βδομάδες ή δέκα μέρες πριν τις εκλογές να δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους Έλληνες του εξωτερικού να εγγραφούν στους ηλεκτρονικούς εκλογικούς καταλόγους. Κάνοντας μια αίτηση που θα συμπληρώνουμε τα στοιχεία μας, θα μπορούσε να δημιουργηθεί log-in με username το ονοματεπώνυμο και password τον αριθμό ταυτότητας ή διαβατηρίου. Είναι ελαφρώς απλοϊκός ο τρόπος που το παρουσιάζω, αλλά αποτελεί μια βάση για το πως θα μπορούσε να γίνει.

Στο δια ταύτα, για ποιες εκλογικές διαδικασίες θα έπρεπε οι Έλληνες του εξωτερικού να ψηφίζουν, θεωρώ ότι είναι η εξής μία: οι εθνικές εκλογές. Εξηγούμαι αντίστροφα. Στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές είναι παράλογο κάποιος που διαβιεί μόνιμα σε άλλο μέρος να παίρνει αποφάσεις που θα επηρεάσουν άλλους. Ψηφίζοντας για δήμαρχο ή περιφερειάρχη, συμμετέχεις σε μιαν απόφαση που δεν έχει καμία επίπτωση σε εσένα και αυτό είναι λάθος. Εκτός αν πιστεύει κανείς, ότι για τις δύο-τρεις βδομάδες που θα γυρνάει το χρόνο στο μέρος καταγωγής του ως τουρίστας θα πρέπει να έχει λόγο. Εκείνο που κάνει την ψήφο εξ αποστάσεως στις δημοτικές εκλογές πιο παράλογη, είναι ότι σε αρκετά κράτη στο εξωτερικό έχεις το δικαίωμα να ψηφίσεις στις τοπικές εκλογές από τη στιγμή που νοικιάζεις ένα σπίτι στο όνομά σου. Στην Αγγλία και στη Γαλλία που έχω ζήσει συμβαίνει σίγουρα, για τις άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού Βορρά δεν ξέρω. Και αυτό είναι το λογικό, εκεί ζεις, εκεί οφείλεις να έχεις λόγο.

Οι Ευρωεκλογές είναι λίγο πιο περίεργη ιστορία. Δεν αφορούν τοπικές αρχές, οπότε θεωρητικά οι απόδημοι θα μπορούσαν να ψηφίσουν. Δεν αφορούν όμως ούτε κάποια εθνική αρχή, αλλά ένα υπερεθνικό όργανο. Κατ’ αρχάς, για να ψηφίσει κάποιος στις Ευρωεκλογές θα πρέπει να ζει μόνιμα σε κράτος-μέλος της ΕΕ, αλλιώς πάλι θα αποφασίζει για κάτι που δεν τον επηρεάζει στην καθημερινότητά του. Καθώς πολλά κράτη της ΕΕ δίνουν τη δυνατότητα ψήφου στους Ευρωπαίους πολίτες να ψηφίσουν εκεί, με τους εκεί υποψηφίους, κρίνω πιο λογικό να επιλέξει ο ψηφοφόρος τους υποψηφίους για την Ευρωβουλή βάσει των προτάσεων των κομμάτων του τόπου διαμονής του. Αν αυτό φαντάζει πολύπλοκο, να αναφέρω ένα παράδειγμα. Ζούσα στην Αγγλία κατά τη διάρκεια των προηγούμενων ευρωεκλογών. Ψήφισα εκεί, διότι η στάση των Βρετανικών κομμάτων απέναντι στην ΕΕ, επηρέαζε τη ζωή μου περισσότερο από τη στάση των Ελληνικών κομμάτων απέναντι στην Ευρώπη.

Όσον αφορά τις εθνικές εκλογές, από τη στιγμή που έχουμε στα χέρια μας ελληνικά διαβατήρια, διαθέτουμε ελληνική ιθαγένεια, έχουμε το δικαίωμα να έχουμε λόγο για το ποια θα είναι η κυβέρνηση της χώρας. Από τη στιγμή που οι αποφάσεις της κυβέρνησης της Ελλάδος μπορούν να έχουν άμεση επίπτωση στη ζωή μας και την καθημερινότητά μας, το δικαίωμα αυτό πρέπει να ασκείται. Το αν θα το αξιοποιήσει ο πολίτης είναι δική του ευθύνη μετά, το κράτος όμως οφείλει να του παράσχει τη δυνατότητα. Επίσης πιστεύω ότι θα έπρεπε να ψηφίζουμε μόνο κόμμα. Η σταυροδοσία ανάλογα με την εκλογική περιφέρεια που ανήκει ο καθένας μας στερείται νοήματος. Από τη στιγμή που μας ενδιαφέρει η κυβέρνηση που θα έχει η χώρα, οι αντιπρόσωποι δεν έχει νόημα να κρίνονται με τοπικά κριτήρια. Γυρνάω πάλι στο επιχείρημα για τις δημοτικές εκλογές. Οι εκπρόσωποι μιας τοπικής κοινωνίας δεν απασχολούν. Η επιλογή οφείλει να βασιστεί στις κομματικές προτάσεις και στα πρόσωπα που απαρτίζουν το ψηφοδέλτιο επικρατείας, τα οποία και σχηματίζουν τη γενικότερη εικόνα και το πολιτικό στίγμα του κάθε κόμματος.

Κλείνοντας, να επαναλάβω ότι σίγουρα εμείς δεν είμαστε η προτεραιότητα της κάθε κυβέρνησης. Αποτελούμε μέρος όμως των Ελλήνων πολιτών, αρκετοί από εμάς έχουμε υποχρεώσεις έναντι του ελληνικού κράτους και επιθυμούμε να έχουμε λόγο για αυτό. Ως εκ τούτου πιστεύω ότι είναι ένα ζήτημα το οποίο οφείλει να κοιτάξει η επόμενη κυβέρνηση, παρόλο που μέσα στη γενικότερη οικονομική και κοινωνική κρίση φαντάζει ως κάτι χαζό.

Συνεδρία 76: Μη Λες Τίποτα

Μετά από πάρα πολύ καιρό επανέρχομαι. Είχα διάφορα θέματα και πολύ τρέξιμο μέσα στις γιορτές, αλλά και μετά και το άφησα λίγο πίσω. Συνέβησαν πολλά αυτές τις μέρες και επειδή από βδομάδα θα ήθελα να επικεντρωθώ στις εκλογές, θα προσπαθήσω να γράψω όσα προλαβαίνω μέχρι την Κυριακή. Ας ξεκινήσω από το πιο σημαντικό γεγονός που είναι η επίθεση στο περιοδικό Charlie Hebdo, με 12 νεκρούς. Το σατιρικό περιοδικό έχει σκίσει πολλές φορές κάθε μορφής θρησκευτική έκφραση, όπως και κάθε μορφή ξενοφοβίας που προωθεί το Front National. Όμως οι φανατικοί μουσουλμάνοι είναι πιο ευαίσθητοι από τους υπόλοιπους.

Η λέξη ευαίσθητοι βέβαια χρησιμοποιείται grosso modo. Οι μουσουλμάνοι δεν ανέχονται την οποιαδήποτε προσβολή του Προφήτη, όμως δε σκοτώνουν όλοι. Οι πιστοί ισλαμιστές προσβάλλονται όλοι, αλλά δεν παίρνουν όλοι τα όπλα. Είναι επίσης τρομακτικά υποκριτικό να λέμε ότι για την ένοπλη επίθεση δεν ευθύνεται το Ισλάμ. Αποτελεί στις μέρες μας το μοναδικό δόγμα που επικροτεί ακόμα τη θανάτωση των απίστων. Το Ισλάμ δεν έχει περάσει διαδικασία αναθεώρησης της εκκλησιαστικής του αλήθειας, όπως συνέβη στο Χριστιανισμό με την Αναγέννηση και χρησιμοποιώντας τα σύγχρονα μέσα εφαρμόζει παλιές πρακτικές. Προφανώς η αναθεώρηση του Κορανίου δεν είναι απαραίτητο να ακολουθήσει γραμμικά την πορεία του Χριστιανισμού. Ο σύγχρονος κόσμος άλλωστε δίνει πολλές περισσότερες δυνατότητες από την Ευρώπη του 15^ου-16^ου αιώνα.

Τα δύο χρόνια που ήμουν στη Γαλλία η αλήθεια είναι ότι δεν ήμουν κάποιος φανατικός αναγνώστης του Charlie Hebdo. Προτιμούσα από τα σατιρικά την εφημερίδα Le Canard Enchaîné. Η Γαλλία όμως είχε πολλά έντυπα σατιρικού περιεχομένου και έπρεπε να κάνω μιαν επιλογή. Το ξεφύλλιζα που και που, διότι ως μεγάλος φαν των comics με τραβούσαν τα σκίτσα του που ακολουθούσαν την παραδοσιακή γαλλική σχολή. Επίσης όπως γράφει σήμερα η εφημερίδα Libération «Έχουμε το δικαίωμα στη Γαλλία να κοροϊδεύουμε τις θρησκείες, τα σύμβολά τους, ακόμα και να βλαστημούμε». Η Γαλλία είναι η δυτική χώρα που δίνει μικρότερη σημασία στις θρησκευτικές γιορτές. Άλλωστε υπήρηξε το πρώτο κράτος που προχώρησε στο διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας, το μακρινό 1802.

Και κάπου εδώ εστιάζεται το πρόβλημα της ανοχής ή της «ανοχής». Ίσως η ανεκτικότητα να είναι καλύτερος όρος, αλλά ας παίξω με τους όρους της επικρατούσας ρητορικής. Από τη μία πλευρά οι μετανάστες ζητούν ανοχή από την κοινωνία που τους φιλοξενεί στη διαφορετικότητά τους, από το ντύσιμο, τη διατροφή, μέχρι τη θρησκευτικότητα. Σωστά, η χώρα φιλοξενίας αν προσπαθεί όχι απλώς να απορροφήσει, αλλά να ομοιογενοποιήσει τους μετανάστες τότε τους στερεί πολλά πράγματα από την ατομικότητά τους. Από την άλλη και οι μετανάστες οφείλουν να αποδεχθούν κάποια πράγματα που είναι δεδομένα για τη χώρα υποδοχής. Ειδικά στη Γαλλία, έχει γίνει τεράστιο θέμα η μαντίλα στα σχολεία. Αρκετοί το μετέφρασαν ως πόλεμο στους μουσουλμάνους, αλλά δεν είναι έτσι. Πάλι από το 1802 απαγορεύονται όλα τα θρησκευτικά σύμβολα στην εκπαίδευση. Η μαντίλα απαγορευόταν, όπως απαγορεύονται και οι σταυροί και το αστέρι του Δαυίδ και τα εβραϊκά καπέλα και τα τουρμπάνια των Σιχ. Η Γαλλία έχει τη μακροβιότερη κοσμική παράδοση, τη Laïcité, και αυτό δεν επιθυμεί να το αλλάξει για κανένα.

Το για κανένα πάλι grosso modo, διότι όσο ανεβαίνει το FN που είναι φανατικά χριστιανικό η Γαλλία κινδυνεύει να επιστρέψει πραγματικά δύο αιώνες πίσω. Η άνοδος του FN σχετίζεται περισσότερο με την αποτυχία των σοσιαλιστών και της παραδοσιακής δεξιάς και λιγότερο με τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν στη Γαλλία. Ο κοινωνικός αποκλεισμός μεγάλου μέρους του πληθυσμού, κυρίως εκείνου που προέρχεται από το Μαγκρέμπ, τον οδηγεί στην παρανομία και συνακόλουθα εντείνει τα αντιδραστικά αντανακλαστικά των Γάλλων. Η στοχοποίηση των μουσουλμάνων ήταν τόσο προβλέψιμη, όσο και εύκολη και περιστατικά όπως αυτά του Charlie Hebdo περισσότερο ενισχύουν παρά αποδυναμώνουν το FN, το οποίο το περιοδικό πολεμούσε λυσσαλέα.

Από εκεί και πέρα υπήρξαν δύο αντικρουόμενα γεγονότα. Το πρώτο ήταν η αντίδραση του γαλλικού κοινού, το οποίο βγήκε αυθόρμητα στους δρόμους για να υπερασπιστεί την ελευθερία του τύπου, αλλά και τη μη στοχοποίηση των μουσουλμάνων ως σύνολο για τη δολοφονική επίθεση και από την άλλη η αντίδραση των ηγετών των κρατών. Στην πρώτη περίπτωση είχαμε την ενστικτώδη αντίδραση των πολιτών που εκφράστηκε μέσω του #JeSuisCharlie, αλλά παράλληλα και στους δρόμους. Φυσικά και υπήρξε και εδώ υποκρισία. Το περιοδικό είχε μια κυκλοφορία περίπου 50.000 φύλλων, οπότε σε καμία περίπτωση τα εκατομμύρια που κατέβηκαν στους δρόμους δεν ήταν αναγνώστες του. Όμως οι Γάλλοι κατεβαίνουν στους δρόμους και για κάποια ιδανικά, όπως η ελευθερία του τύπου και τα ΜΗ όρια της σάτιρας, ακόμα και αν οι ίδιοι δεν είναι κοινωνοί ή συμμέτοχοι. Είναι ίσως η μοναδική μαγκιά που τους έχει απομείνει μετά από τόσες στρατιωτικές και πολιτικές ήττες. Επίσης διασκέδασα με το σκούξιμο των διαφόρων υποκινητών. Δεν την πάλεψαν τα παλικάρια που βγήκε στους δρόμους περισσότερος κόσμος απ’ ότι στην κηδεία του De Gaulle χωρίς υποκινητές, χωρίς το κάλεσμα κάποιου συνδικάτου, κάποιου κόμματος, κάποιας εκκλησίας.

Η υποκρισία χτύπησε κόκκινο όμως με την πορεία των ηγετών. Αφήνω στην άκρη του μεγαλοδημοσιογράφους που είχαν μαρκίζες, κονκάρδες και πλακάτ #JeSuisCharlie και πάω στο βασικό. Ας πούμε, ρε Rajoy, έχεις περάσει νόμο που απαγορεύει στον τύπο να φωτογραφίζει και να γράφει για την αστυνομία και πας σε πορεία υπέρ της ελευθερίας του τύπου; Ρε Νετανιάχου, είσαι υπεύθυνος για το θάνατο 17 δημοσιογράφων μόνο στην τελευταία σου θητεία και πας εκεί ως τι; (Βέβαια για το Νετανιάχου η γαλλική κυβέρνηση ήταν αντίθετη, αλλά δέχτηκε πολλές πιέσεις από ΗΠΑ και Αγγλία για να τον κάνουν δεκτό). Υπήρξαν και Αφρικανοί και Λατινοαμερικάνοι που στις χώρες τους αν έχουν κάτω από 10 δημοσιογράφους νεκρούς το χρόνο είναι all time low επιτυχία. Τέλος, η «πορεία των ηγετών» ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο. Φυσικά, προβλεπόμενα και συνακόλουθα. Όπως έλεγε και ο Serge, αν δεν έχεις να πεις κάτι, μην λες τίποτα.