Συνεδρία 101: Οι Νεκροί δε Λένε Ιστορίες

Άλλο πράγμα είχα στο μυαλό μου να ανεβάσω και το είχα σχεδόν έτοιμο, αλλά τα γεγονότα στη Γαλλία το έκαναν ακατάλληλο, οπότε θα ασχοληθώ με αυτό που είναι τώρα επίκαιρο. Επειδή το πράγμα έχει πάρα πολλές πτυχές εγώ θα γράψω για το κομμάτι που ξέρω και είναι εκείνο των μυστικών υπηρεσιών.

Μου κάνει τρομακτική εντύπωση μέσα σε όλο το χαμό το γεγονός ότι ο αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών της Γαλλίας δεν έχει ακόμα παραιτηθεί. Μια τέτοια επιχείρηση με ταυτόχρονα χτυπήματα σε 7 διαφορετικά σημεία της πόλης, τα δύο σε μέρη με πάρα πολύ κόσμο όπως ο συναυλιακός χώρος και το γήπεδο, θα πρέπει να οργανωνόταν καιρό. Παρένθεση, διάβασα και εγώ τη βλακεία ότι τα χτυπήματα ήταν απάντηση στο θάνατο του jihadee John από τους βομβαρδισμούς. Σίγουρα παιδιά. Το οργάνωσαν όλο αυτό σε 20 ώρες. Κλείνει η παρένθεση.

Το πιο αστείο της υπόθεσης είναι ότι οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες την επόμενη μέρα έβγαλαν ανακοίνωση ότι είχαν προειδοποιήσει για επερχόμενο χτύπημα. Όλα καλά, ε; Μόνο που την προειδοποίηση ποιος την χειρίζεται και την αξιολογεί; Το κράτος θα μου πείτε. Και ποιο άραγε κομμάτι του κράτους, ποια υπηρεσία; Ναι σωστά, μα οι μυστικές υπηρεσίες. Το να έχεις πληροφορίες για επερχόμενο τρομοκρατικό χτύπημα είναι το πρώτο βήμα. Στην τελική, σιγά τη μαντεψιά όταν η Γαλλία συμμετέχει ενεργά σε βομβαρδισμούς κατά του ISIS. Αυτό είναι η πρώτη δουλειά των μυστικών υπηρεσιών. Η δεύτερη είναι να κάνει ταυτοποίηση των υπόπτων, να τους παρακολουθήσει και να ξετυλίξει το σχέδιό τους. Το τρίτο είναι να το τοποθετήσει γεωγραφικά. Το τέταρτο είναι να το αποτρέψει και τέλος το πέμπτο είναι να εξαρθρώσει το κύκλωμα που το σχεδίαζε. Συγχαρητήρια Service de Renseignement κάνατε το πρώτο βήμα.

Θυμάμαι στο μεταπτυχιακό στο μάθημα του Intelligence το πρώτο πράγμα που είπαν ήταν “Concerning the Secret Services, if it hits the news, it’s not a job well done”. Και είναι έτσι ακριβώς. Στην πραγματικότητα, οι μυστικές υπηρεσίες δε λειτουργούν όπως ο 007. Η σωστή δουλειά είναι όταν δημιουργείται η μικρότερη δυνατή φασαρία. Κάτι ανάλογο με τους διαιτητές δηλαδή, που ο καλός είναι εκείνος που κανείς δεν τον θυμάται στο τέλος του ματς. Οι Γάλλοι τα έκαναν σκατά και δεν είναι η πρώτη φορά. Τα γεγονότα του Charlie Hebdo έλαβαν χώρα το Γενάρη αυτού του χρόνου.

Ακόμα χειρότερα τα πράγματα όταν κάποιοι από τους δράστες είναι Γάλλοι. Όλοι αυτοί είναι σε λίστες, όπως ήταν σε λίστα, ανακοίνωσαν οι Γάλλοι αλλά και η CIA ο τύπος που πέρασε από τη Λέρο. Εδώ να πω κάτι που πολλοί δεν ξέρουν και κάνουν κριτική από το ιδεολογικό τους στρατόπεδο ο καθένας. Το ότι ταυτοποιήθηκε ένα διαβατήριο και πέρασε έναν πιθανός τρομοκράτης δεν είναι πρόβλημα των ελληνικών αρχών, ανεξαρτήτως κυβερνήσεως. Το σύστημα ελέγχου είναι πανευρωπαϊκό και τον έλεγχό του τον έχει η FRONTEX. Το σύστημα και οι βάσεις δεδομένων είναι κεντρικά και κανονικά θα έπρεπε να χτυπάει συναγερμός κάθε φορά που κάποιος ύποπτος περνάει. Πόσο μάλλον ένας πολίτης της ΕΕ που έφυγε και πήγε στη Συρία να πολεμήσει με το ISIS και ξαναγύρισε. Τώρα, ή τον είχαν υπό παρακολούθηση για να τους οδηγήσει στους υπόλοιπους και τον έχασαν, ή νόμιζαν ότι πήγε να δει τους δικούς του σε Γαλλία και Βέλγιο.

Ένα άλλο κομμάτι που δείχνει ότι οι μυστικές υπηρεσίες της Γαλλίας κυρίως, αλλά όχι μόνο δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους είναι η αντίδραση μετά. Οι ταυτόχρονες επιχειρήσεις σε Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία και Γερμανία, η κινητοποίηση όλων των κρατών του ΝΑΤΟ και όχι μόνο της ΕΕ δείχνει ότι είχαν σταμπάρει και παρακολουθούσαν πρόσωπα. Πόσο μάλλον όταν έχουν κάνει ήδη ένα κάρο συλλήψεις. Το πως τους ξέφυγε αυτό είναι πραγματικά εξωφρενικό, αλλά έχει εξήγηση.

Το κλασικό παράδειγμα που χρησιμοποιείται στη διεθνή βιβλιογραφία είναι η 9/11. Τότε στις ΗΠΑ πολλές διαφορετικές υπηρεσίες είχαν αποσπασματικές πληροφορίες για το χτύπημα αλλά επειδή οι διαφορετικοί οργανισμοί δεν είναι ακριβώς φίλοι μεταξύ τους καθώς διεκδικούν κομμάτι ο ένας από τον άλλο από την ίδια πίτα, κανείς δεν αντάλλαζε πληροφορίες με κανένα. Έτσι το παζλ δε συνθέθηκε ποτέ και το χτύπημα έγινε. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία της Homeland Security. Κάποιος δηλαδή που θα κάνει κεντρική αξιολόγηση των αποσπασματικών πληροφοριών.

Επειδή όμως η σύγχρονη τρομοκρατεία είναι διακρατικό φαινόμενο η λύση οφείλει να είναι επίσης διακρατική. Οι εθνικές μυστικές υπηρεσίες, ειδικά στην Ευρώπη δεν έχουν μεγάλο νόημα. Για παράδειγμα έχουμε ένα Βέλγο, που πέρασε από τη Γαλλία, πήγς να κάνει τζιχάντ στη Συρία και ήρθε μέσω Τουρκίας στην Ελλάδα, διέσχισε όλα τα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη για να ξαναπάει στο Παρίσι. Αν κάθε χώρα το είχε υπό εποπτεία, αλλά δε μοιραζόταν τις πληροφορίες με τις άλλες δεν κάνουν τίποτα. Οι μυστικές υπηρεσίες είναι σκληρό κράτος και κράτος παλιάς κοπής. Είναι αλλεργικές στο να μοιράζονται πληροφορίες, κυρίως με τις αντίστοιχες άλλων κρατών που τα θεωρούν αντιπάλλους. Διότι στο σύστημα των εθνών κρατών δεν υπάρχουν φίλοι, μόνοι προσωρινοί σύμμαχοι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να λείπει η κεντρική διαχείριση πληροφοριών.

Για να το κάνω λιανά, όλες οι μυστικές υπηρεσίες λειτουργούν κάτω από μια λογική που λέγεται intelligence cycle. Αυτός ο κύκλος αποτελείται από κάποια στάδια:

1.       Οργάνωση και σχεδιασμός

2.       Συλλογή πληροφοριών

3.       Ανάλυση (σε 2 επίπεδο, αρχικά αποσπασματική της κάθε πληροφορίας και μετά συγκεντρωτική)

4.       Διασπορά των πληροφοριών

5.       Δράση και συλλογή αποτελεσμάτων

Μετά επιστρέφουμε στην αρχή. Η FRONTEX είναι ένα εγχείρημα να γίνει κεντρικό database και να γίνεται κεντρική αξιολόγηση των πληροφοριών. Όμως είναι περιορισμένο ακόμα. Προσοχή εδώ. Το ζήτημα είναι να γίνονται καλύτεροι έλεγχοι και να παρακολουθούνται ύποπτοι, όχι να ζούμε όλοι κάτω από ένα Φουκεϊκό πανόπτικον. Τα προβλήματα όμως των μυστικών υπηρεσιών είναι μεγάλο θέμα και θα πάει σε άλλο post, αν βρεθεί χρόνος.

Το πιο σημαντικό είναι να αποτρέπονται τέτοια χτυπήματα όπως αυτό του Παρισιού τώρα, ή της Μαδρίτης και του Λονδίνου παλιότερα. Η καλύτερη και πιο συντονισμένη δράση των μυστικών υπηρεσιών είναι η πρώτη και πιο αποδοτική γραμμή άμυνας, ειδικά στον κόσμο της πληροφορίας. Αλλιώς θα υπάρχει στρατός τους δρόμους μετά από τέτοια γεγονότα, κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης κτλ. Αυτό παραβιάζει μια βασική αρχή της έννοιας της ασφάλειας που τη θέλει να είναι φυγόκεντρη, δηλαδή να επεκτείνει και όχι να συστέλλει το χώρο ελευθερίας.

Επίσης οι μυστικές υπηρεσίες σε σχέση με τις δυνάμεις ασφαλείας έχουν ένα μόνο πλεονέκτημα, δεν είναι υποχρεωμένες να σκοτώσουν. Διότι ακόμα και για τους τρομοκράτες μπορείς να πάρεις πολλές περισσότερες πληροφορίες για τη δράση τους και τα δίκτυά τους όταν τους πιάνεις ζωντανούς. Είναι άλλωστε γνωστό ότι οι νεκροί δε διηγούνται ιστορίες.

Συνεδρία 100: Η Ειρήνη Πουλάει

Επιστρέφω επιτέλους μετά από έναν μήνα και πλέον μπορώ να πω με σιγουριά ότι θα επανακτήσω την περιοδικότητα των posts. Το τελευταίο δίμηνο έτρεχα σαν παλαβός με μετακομίσεις, γραφειοκρατικά και τη δουλειά, αλλά πλέον, νομίζω, ότι κατάφερα να ισορροπήσω στις νέες συνθήκες. Τώρα, για να αναπληρώσω τα χαμένα posts δεν υπόσχομαι ακόμα.

Έχουν γίνει πάρα πολλά τον τελευταίο μήνα, αλλά θα το πιάσω από εκεί που το είχα αφήσει, σε μια πιο updated version βέβαια. Πριν τη διακοπή ήθελα να γράψω για δύο πολύ σοβαρά θέματα της παγκόσμιας πραγματικότητας: τη συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν και το θέμα της Κούβας. Θα τα πάρω με τη σειρά που αναφέρονται παραπάνω.

Θέλω να ξεκινήσω με το Ιράν κυρίως διότι πάνω στο θέμα των πυρηνικών του έχω δουλέψει 2,5 χρόνια και κάτι παραπάνω έχω μάθει, πέρα από τη σχέση που ανέπτυξα με την περιοχή. Εδώ να πω ότι ο όποιος λέει ότι επειδή δούλεψε κάπου έχει γίνει ειδικός σε αυτό, χωρίς να έχει επισκεφτεί το μέρος ή να μιλάει τις τοπικές γλώσσες είναι ή βλάκας ή απατεώνας. Δεν είμαι ειδικός στο Ιράν, δε μιλάω Φαρσί και δεν έχω πάει ποτέ πιο βαθιά στην Ασία από τα Μικρασιατικά Παράλια και την Κωνσταντινούπολη. Εκείνο που γνωρίζω είναι οι προσπάθειες του Ιράν να αποκτήσει τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό, την τεχνογνωσία και το ουράνιο για να τρέξει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Και αυτό ακόμα από τη Δυτική οπτική του ζητήματος.

Η Δυτική πλευρά του πράγματος είναι ότι υπάρχει ένα κράτος που θεωρείται παρία από την υπόλοιπη διεθνή κοινότητα και προσπαθεί να στήσει ένα πυρηνικό πρόγραμμα, σίγουρα ενεργειακό και κατά πάσα πιθανότητα και εξοπλιστικό, εκτός των διεθνών ελέγχων. Ως εκ τούτου, η Δύση επιβάλλει κυρώσεις στο Ιράν, με τη μορφή εμπάργκο ώστε να συμμορφωθεί με τη διεθνή νομιμότητα, όπως αυτή ισχύει στα πυρηνικά, με μια γαρνιτούρα από Ισραήλ, μουσουλμάνους φονταμενταλιστές, περιφερειακή ισχύ και άλλα τέτοια. Το βασικό όμως είναι ποιος κάνει κουμάντο στο πυρηνικό υλικό και στην τεχνολογία για να παραχθεί πυρηνική ενέργεια. Τα υπόλοιπα είναι άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε, ή να κάνει το κομμάτι του ο κάθε Trump με τους εθνοβλαμμένους Αμερικανούς.

Δε βρίσκω το λόγο να αναλύσω τη συμφωνία. Είναι αρκετό καιρό ελεύθερη στο ίντερνετ. Εκείνο που με νοιάζει είναι το αν το Ιράν τυγχάνει κάποιας ειδικής μεταχείρισης σε σχέση με τα άλλα κράτη που κάνουν χρήση πυρηνικού υλικού για παραγωγή ηλεκτρισμού. Η αρχική απάντηση είναι πως όχι, με μια υποσημείωση που θα τη δούμε παρακάτω. Το Ιράν καλείται από τη διεθνή κοινότητα (δηλαδή τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την Κίνα, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Βρετανία) να υποβάλει το πυρηνικό του πρόγραμμα υπό την πλήρη παρακολούθηση της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΔΕΑΕ). Αυτό σημαίνει ότι η ΔΕΑΕ θα ελέγχει το πυρηνικό υλικό που θα μπαίνει στο Ιράν, τόσο σε ποσότητα όσο και σε περιεκτικότητα, τα εργοστάσια παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, τον εξοπλισμό τους, τη διαχείριση των αποβλήτων, τα πάντα. Αυτό συμβαίνει με όλους πλην όσων έχουν πυρηνικά όπλα, που το ζήτημα περιορίζεται μόνο σε υλικό και τη μεταφορά τεχνογνωσίας.

Το παραπάνω ήταν και η μεγαλύτερη επιτυχία της κυβέρνησης Obama που ηγήθηκε της συμφωνίας. Δεν προσπάθησαν να επιβάλουν ρεβανσιστικά μέτρα στο Ιράν. Εκείνο που ήθελαν να τους επιβάλουν ήταν να κάνουν ό,τι έχουν ήδη υπογράψει να κάνουν οι υπόλοιποι. Όταν λέμε υπόλοιποι εννοούμε και κάποιες μεγάλες χώρες και περιφερειακές δυνάμεις όπως η Αυστραλία, η Ιαπωνία, η Βραζιλία και η Αργεντινή. Επίσης, το όλο εγχείρημα δεν είναι μόνο δάκτυλος των ΗΠΑ. Πέρα από τη διαφορά συμφερόντων και το γεγονός ότι Αμερικανοί, Ρώσοι και Ευρωπαίοι ανταγωνίζονται στο α πουλήσουν το τεχνολογικό υλικό στο Ιράν, υπάρχει εδώ και 50 χρόνια μια omerta μεταξύ των πυρηνικών παγκοσμίων δυνάμεων που καθορίζει ότι κανένας άλλος δε θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Γι’ αυτό το λόγο έχουν φτιάξει άλλα 3 παράλληλα με τον ΟΗΕ και την ΔΕΑΕ διεθνή καθεστώτα που αστυνομεύουν το εμπόριο της τεχνολογίας για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας και οπλισμού.

Η λεπτομέρεια τώρα είναι ότι το Ιράν είναι η μόνη χώρα που δεν ανήκει στη Δύση που έχει και τα πυραυλικά συστήματα που μπορούν να φορέσουν πυρηνικές κεφαλές. Με τη βοήθεια της Βόρειας Κορέας του συντρόφου Κιμ και του Πακιστάν κυρίως, έχουν αναπτύξει ένα αρκετά σημαντικό οπλοστάσιο περίπου 150 πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς (2-5χλμ είναι αυτό) που έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν πυρηνικές κεφαλές. Σε αυτή ακριβώς τη λεπτομέρεια πατάει το Ισραήλ και κάνει όλη τη φασαρία που κάνει, μιλώντας ακόμα και για προληπτικούς βομβαρδισμούς. Επιχειρησιακά, το να κάνει αεροπορικές επιδρομές στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν το Ισραήλ είναι πρακτικά αδύνατον:

1)                          Οι αποστάσεις είναι τεράστιες, θα χρειαστούν 2 ανεφοδιασμοί καυσίμων στον αέρα,

2)                          πρέπει να πάρει άδεια να περάσει από τον εναέριο χώρο άλλων κρατών όπως το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία,

3)                          η ακρίβεια των βομβαρδισμών πρέπει να φτάσει το 100% ώστε το Ιράν να μην μπορέσει να ανταποδώσει τα πυρά,

4)                          κάποιες εγκαταστάσεις είναι σε βάθος 500 μέτρων μέσα σε βουνό, οπότε χρειάζονται διατρητικοί πύραυλοι 4^ης γενιάς, που δεν έχει στην κατοχή του το Ισραήλ και πρέπει να τις πάρει από τις ΗΠΑ

5)                          και τέλος κάποιες εγκαταστάσεις είναι κοντά σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, όπως στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράν, το Ισφαχάν.

Το πιο δύσκολο στην όλη υπόθεση είναι ότι τα πυραυλικά συστήματα δεν μπορούν να υπαχθούν στους ελέγχους της ΔΕΑΕ επειδή είναι εκτός των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής. Η συμφωνία κλείστηκε αφήνοντας απέξω το συγκεκριμένο θέμα. Εκείνο που έχει ζητηθεί από το Ιράν είναι να κόψει τους δεσμούς με το Πακιστάν και τέλος. Το Ιράν βέβαια έκανε μια πυραυλική δοκιμή την προηγούμενη βδομάδα, πυραύλων που μπορούν να φορέσουν πυρηνικές κεφαλές, αλλά δε δόθηκε μεγάλη διάσταση στο θέμα. Αυτό διότι όλοι εστιάζουν στο υλικό και στις εγκαταστάσεις. Το υλικό που θα το ελέγχει 100% η ΔΕΑΕ (το Ιράν ακόμα δεν έχει πετύχει εμπλουτισμό ουρανίου 95% που είναι κατάλληλο για οπλικά συστήματα, αλλά είναι κοντά στο να ξεπεράσει το όριο του 21% που μετά σε πάει αυτόματα στο 98% διότι είναι ίδια τεχνολογία) και τις εγκαταστάσεις που θα πρέπει να ξεθαφτούν για να είναι προσβάσιμες στους ελέγχους και ορατές από τους δορυφόρους. Α ναι, είναι και το γεγονός ότι όλοι οι αντιδραστήρες πρέπει να είναι ουρανίου και κανένας πλουτωνίου, πράγμα που καθυστέρησε τις διαπραγματεύσεις δύο χρόνια (ο αντιδραστήρας Αράκ είναι σχεδιασμένος για πλουτώνιο), μέχρι το Ιράν να λυγίσει και να το αποδεχθεί.

Η συμφωνία παρά τις υστερίες των Ρεπουμπλικανών που λένε ότι δεν είναι καλή και θέλουν μια καλύτερη συμφωνία και την αναξιοπιστία του Ιράν που ζει έναν τεχνολογικό εθνικισμό και προσπαθεί μέσω αυτού να γίνει ηγεμωνεύσουσα δύναμη στην περιοχή είναι προ των πυλών. Το εμπάργκο βέβαια θα αρθεί σε στάδια, μετά από ελέγχους και προαπαιτούμενα που κάνουν τα Μνημόνια να μοιάζουν παιδική χαρά. Μέσα σε όλα αυτά, η ξαφνική σιωπή του Ισραήλ είναι ανησυχητική, όπως και η μηδενική αντίδραση των ισλαμιστικών οργανώσεων της περιοχής, κυρίως της Χεζμπολάχ που έχει τις πιο στενές σχέσεις με το Ιράν. Το μέλλον είναι αρκετά δύσκολο να προβλεφθεί, όμως όλες οι εταιρίες που είχαν μπλοκάρει τις εξαγωγές τεχνολογίας διττής χρήσης (αυτό που χρησιμοποιείται και για ειρηνικούς σκοπούς, αλλά και στην αμυντική βιομηχανία) σε όλον τον κόσμο περιμένουν την άρση του εμπάργκο να κάνουν πάρτυ. Διότι εκτός από τον πόλεμο, και η ειρήνη πουλάει.

Συνεδρία 99: Παντοτινή Αποτυχία

Μπήκαμε σε ένα μήνα που γίνονται ξανά εκλογές στην Ελλάδα, αλλά για να μην μένουν με το παράπονο οι Καταλανοί, έχουν εκλογές και εδώ. Τις δεύτερες μετά από τις δημοτικές του Μαρτίου οι amics, περιφερειακές αυτή τη φορά. Και για να ολοκληρώσουν την ταύτιση με την Ελλάδα να θυμίσω ότι είτε την τελευταία Κυριακή του Νοέμβρη, είτε την πρώτη του Δεκέμβρη, δεν έχει αποφασιστεί ακόμα αυτό, θα γίνουν και οι εθνικές εκλογές στην Ισπανία. Με το σοβαρό ενδεχόμενο να μην προλάβω να ξαναγράψω κάτι έτσι κι αλλιώς μέχρι τότε, δηλώνω υπεύθυνα ότι το θέμα εκλογές εξαντλείται σε αυτό το Post για μένα, όπως και να ‘χει. Βαρέθηκα και θέλω να γράψω πολύ εδώ και καιρό για Ιράν και Κούβα, αλλά δεν προκάμω.

Ας ξεκινήσω από τα δικά μας. Με έναν αστείο τρόπο η Ελλάδα πάει ξανά σε εκλογές και αυτή τη φορά δεν υπάρχει απολύτως κανένα διακύβευμα. Το αστείος τρόπος πάει για το πως έχασε την κυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή η σύμπραξη ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, με τους Λα.Εν (όπως το μίσος στα γαλλικά, το προτιμώ από το Λα.Ε.) να μη ρίχνουν την κυβέρνηση πριν την ψήφιση του Μνημονίου 3.0, το ότι δε ζήτησαν ψήφο εμπιστοσύνης, που είναι η προβλεπόμενη διαδικασία, και για το γιατί τόση βιασύνη ρε παιδιά. Ξεπερνώντας το αξίωμα ότι η αριστερά διασπάται πιο εύκολα από εμπλουτισμένο ουράνιο, προσπαθώ να καταλάβω για ποιο διαολεμένο λόγο θα ψηφίσουν οι πολίτες αυτή τη φορά.

Από τη μία έχουμε το ΣΥΡΙΖΑ που ξέμεινε με τους κεντροαριστερούς (και καλά) και έχει δεσμευτεί να τηρήσει το Μνημόνιο 3.0, αλλά λέει ότι θα είναι και κοινωνικά πιο δίκαιο μπλα, μπλα. Από την άλλη η ΝΔ θα εφάρμοζε το Μνημόνιο Χ έτσι κι αλλιώς διότι αυτή είναι η πολιτική που ακολουθεί τόσα χρόνια. Η Λα.Εν. θέλει ξεκάθαρα δραχμή, χωρίς να παρουσιάζει απολύτως κανένα συνεκτικό, ούτε καν ακριβές, σχέδιο για το πως διάολο θα απεμπλακεί από το € και που θα βρει συμμάχους και αγορές εκτός ΟΝΕ, ενδεχομένως και ΕΕ.  Ουσιαστικά λέει ότι και ο Τσίπρας το Γενάρη, χωρίς να λέει πως θα πετύχει εκεί που απέτυχε αυτός. Το ΠΑΣΟΚ της Φώφης είναι το νέο-ΠΑΣΟΚ, που μπήκε στο άρθρο 44 και διεγράφησαν όλα τα χρέη και τα σκάνδαλα που είχε μαζέψει 35 χρόνια τώρα και καλά. Το Ποτάμι, well, είναι το Ποτάμι. Κόμμα από τηλέ-celebrities, με ό,τι και αν σημαίνει αυτό. Το ΚΚΕ, επίσης, είναι το ΚΚΕ. Σταθερότατο στις απόψεις του, τόσο που από το 1997 δεν έχει αλλάξει το πρόγραμμά του. Άλλωστε τι έχει αλλάξει στη χώρα από τότε; Απλώς βιώνει διαφορετικές φάσεις του καπιταλισμού.

Η συζήτηση για τις εκλογές περιορίζεται στο ποιος είπε ψέματα και ποιος κορόιδεψε το λαό και ποιανού το μνημόνιο είναι καλύτερο και μπορώ να σας παίξω και μια παρτίδα Υπέρ Ατού άμα λάχει, αφού το γυρνάμε σε συζητήσεις επιπέδου δημοτικού. Αμφιβάλλω βέβαια αν η ελληνική πολιτική σκηνή έχει ωριμότητα μεγαλύτερη δωδεκάχρονου, αλλά ας είναι. Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω για ποιο διαολεμένο λόγο πρέπει να ψηφίσει ο κόσμος, εκτός από το ότι δεν έβγαιναν τα κουκιά για κυβέρνηση πλειοψηφίας. Θα τερματίσει η γραφικότητα προβλέπω με το Λεβέντη στη Βουλή, που ο πάνσοφος λαός θα τον στείλει εκεί να εκπληρώσει την πιο υγρή του φαντασίωση, όχι για να σπάσει πλάκα, αλλά επειδή «Τα έλεγε». Α, ναι, έγινε και ένα debate, που ήταν πιο ξενέρωτο από τραγούδι της Céline Dion χαλί σε ερμηνεία της Witherspoon σε ρομαντική κομεντί. Καλά κρασά.

Στην άλλη πλευρά της Μεσογείου το ζήτημα έχει πιο πολύ ενδιαφέρον και πιο πολύ πλάκα. Οι Καταλανοί θα ψηφίσουν στις 27 Σεπτεμβρίου με βασικό σημείο της εκλογής στην τοπική Βουλή το αίτημα που θέλει να προωθήσει ο νυν πρόεδρος Artur Mas για δημοψήφισμα με ερώτημα την ανεξαρτησία της Καταλωνίας από την Ισπανία. Το κόμμα του Mas δεν κατεβαίνει μόνο του στις εκλογές, αλλά έχει σχηματιστεί ένας συνασπισμός όλων των κομμάτων που θέλουν ανεξαρτησία που εδώ ονομάζεται partidos soberanistas. Το έχω ξαναθίξει το θέμα και δε θα επεκταθώ, θα θυμίσω μόνο ότι ο συνασπισμός απαρτίζεται από κόμματα τόσο της τοπικής δεξιάς που επιθυμούν ένα ανεξάρτητο καταλανικό έθνος-κράτος, όσο και από αριστερά κόμματα που επιδιώκουν ένα κράτος μακρυά από το έθνος-κράτος της Ισπανίας.

Προς το παρόν οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο συνασπισμός θα λάβει περί τις 60-62 έδρες, ενώ η απόλυτη πλειοψηφία είναι στις 68. Οπότε θα χρειαστεί συμπαραστάτες για την προώθηση του σχεδίου του δημοψηφίσματος. Την ίδια ώρα η Μαδρίτη κάνει ότι μπορεί για να προωθήσει την καμπάνια του «Ναι» στην ανεξαρτησία. Ο Rajoy μιλούσε 3 ώρες με τη Merkel πριν 2 βδομάδες και το βασικό θέμα συζήτησης ήταν η Καταλωνία. Η Angela μετά ζήτησε στη συνέντευξη τύπου «Η Καταλωνία να σεβαστεί την αρχή της εδαφικής ακεραιότητας της ΕΕ». Παράλληλα ο Rajoy και οι εκπρόσωποι τύπου του ΡΡ μιλούν με στιβαρά πολιτικά επιχειρήματα όπως «Το αστείο τελείωσε» που είπε ο Υπ. Δικαιοσύνης.

Ο πρωθυπουργός παραλλήλισε και το Καταλανικό δημοψήφισμα με το ελληνικό. Σύγκριση τόσο εύστοχη που του την έπεσαν ακόμα και τα κόμματα που διαφωνούν με το δημοψήφισμα όπως οι σοσιαλιστές του PSOE. Οι Καταλανοί φυσικά είπαν ότι μοιάζει με το Σκωτσέζικο περισσότερο, ξέρεις, εκείνο που οι Βρετανοί άφησαν να γίνει. Και εκεί ο γίγαντας Rajoy κάνει το άφταστο. Προωθεί σχέδιο νόμου με τη μορφή του κατεπείγοντος ώστε να διώκονται ποινικά σε βαθμό κακουργήματος όσοι θέτουν σε κίνδυνο την εδαφική ακεραιότητα της Ισπανίας. Μάλιστα θέλει να το περάσει και στο σύνταγμα με συνταγματική αναθεώρηση εξπρές. Είναι το ίδιο σύνταγμα που 4 χρόνια τώρα αρνείται να αναθεωρήσει. Μόνο που εδώ ο δικαστικός κλάδος δεν είναι και τόσο πολύ με το μέρος του.

Ο βασικός λόγος είναι ότι δε γίνονται έτσι εύκολα προσθαφαιρέσεις στο σύνταγμα λες και είναι αμάξι που θέλεις να το κάνεις καγκούρικο. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το σύνταγμα στο θέμα της εδαφικής ακεραιότητας και των Αυτόνομων Κοινοτήτων είναι τόσο ασαφές που προκύπτει το εξής παράδοξο: ακόμα και αν η Καταλωνία αποφασίσει να αποσχιστεί, για αυτό πρέπει να συμφωνήσουν και οι άλλες 16 Αυτόνομες Κοινότητες. Οπότε προβλέπεται πανικός άνευ προηγουμένου.

Σε αυτό το θέμα θα επανέλθω μετά τις 27/09 έχοντας τα αποτελέσματα. Ελπίζω να έχω ξαναγράψει κάτι στο ενδιάμεσο. Για τις ελληνικές εκλογές αρνούμαι πια, βαρέθηκα. Ό,τι και να γίνει οδηγεί σε μια παντοτινή αποτυχία.

Συνεδρία 98: Θλιμμένοι στη Γιορτή μας

Κοντά ένα μήνα μετά το τελευταίο post επανέρχομαι, αλλά δε θα ασχοληθώ αυτή τη φορά ούτε με την Ελλάδα, ούτε με την Ευρώπη, ούτε με το Ιράν, ούτε με την Κούβα και τις ΗΠΑ. Αυτά μπορούν να περιμένουν. Επειδή κάπου πάνω γράφω κάτι για e-ψυχανάλυση, θα αναφερθώ στους λόγους της απουσίας μου.

Αν το έχετε παρατηρήσει, ακόμα και τα κείμενά μου στο sombrero το τελευταίο τρίμηνο είναι περιορισμένα. Ο πρωταρχικός λόγος είναι ότι δεν προλαβαίνω και αυτό οφείλεται σε δύο γεγονότα. Το πρώτο είναι ότι έχω καινούρια δουλειά και τρέχω ένα πάρα πολύ πιεστικό χρονικά project. Μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου οπόταν και τελειώνει η πρώτη φάση δεν έχω χρόνο να πεθάνω. Όχι τίποτ’ άλλο, αλλά ξεκίνησε και η μπάλα γαμώτο αυτό το Σ/Κ και δεν ξέρω πως να το διαχειριστώ.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι έπρεπε να τρέξουμε με τη συμβία ένα κάρο γραφειοκρατικές διαδικασίες τόσο στην Καταλωνία, όσο και στην Ελλάδα, διότι καλώς εχόντων των πραγμάτων το Δεκέμβρη θα είμαστε τρεις. Η εγκυμοσύνη δεν ήταν προγραμματισμένη, αλλά στην ηλικία που είμαστε δε μας χάλασε κιόλας. Το θέλαμε αρκετά χρόνια και τώρα είμαστε σε μία φάση στη ζωή μας που έχουμε και οι δύο δουλειές με προοπτικές, έχουμε ξεμπλέξει με τα ακαδημαϊκά και δε ζούμε στο πανάκριβο Λονδίνο με την τραγική Αγγλοσαξονική νοοτροπία ανατροφής των παιδιών. Όσο ήμασταν εκεί, πέρα από το οικονομικό ήμασταν βέβαιοι ότι δε θέλουμε να μεγαλώσουμε παιδί σε εκείνη την κοινωνία για κανένα λόγο.

Έτσι λοιπόν με εξετάσεις, γιατρούς και γραφειοκρατικά να τρέχουν δεν είχα και πάρα πολύ χρόνο. Άστε που για πρακτικούς λόγους έπρεπε να κάνω πολύ περισσότερες εξωτερικές δουλειές εγώ, καθότι ως γνωστόν εγκυμοσύνη και κουβάλημα είναι αμοιβαίως αποκλειόμενα πράγματα. Λίγα λόγια παραπάνω για τη γραφειοκρατία. Ένας από τους βασικούς παράγοντες που με τη συμβία είμαστε αρκετά χρόνια μαζί είναι ότι κανένας από τους δυο μας δεν ήθελε να παντρευτεί. Το πρόβλημά μας είναι διττό. Από τη μία σιχαινόμαστε αμφότεροι τη βιομηχανία του γάμου. Όλο αυτό με στολισμούς, μπομπονιέρες, φώτα, νυφικά, κουστούμια, τραπεζώματα, γλέντια μας τρελαίνει. Το θεωρούμε πεταμένα λεφτά και τώρα που περιμένουμε παιδί ακόμα περισσότερο. Το άλλο σκέλος είναι ότι δε χρειάζεται να μου δώσει την ευχή του κανένας γαμημένος παπάς ή δήμαρχος για να αποδείξω στον άνθρωπό μου ότι τον αγαπάω και θέλω να περάσω τη ζωή μου μαζί του. Ακόμα χειρότερα, δε βρίσκω το λόγο για κάτι που αφορά εμένα και τη συμβία να κάνουμε ένα πανηγύρι για να επισημοποιήσουμε τη σχέση μας στα μάτια των άλλων, των τρίτων, των ξένων. Δεν έχω κάτι με όσους θέλουν να παντρευτούν, είναι η επιλογή τους και τη σέβομαι. Αλλά όπως σέβομαι τη δική τους οπτική απαιτώ να δεχτούν και τη δική μου.

Κάπως έτσι και επειδή εδώ στην Ισπανία είναι default ρύθμιση να παίρνει το παιδί δύο επίθετα, πρώτο του πατέρα και μετά της μητέρας ψάξαμε το πού και πώς μας συμφέρει να κάνουμε το Σύμφωνο Συμβίωσης. Ανακαλύψαμε λοιπόν ότι στην Ισπανία, η κάθε μία από τις 17 Αυτόνομες Κοινότητες δίνει διαφορετικά δικαιώματα στους συμβίους (για συντομία ας το κρατήσουμε έτσι). Ευτυχώς, η Καταλωνία τιμώντας την παράδοσή της μαζί με την (σωστά μαντεύετε) Βασκωνία είναι εκείνες που δίνουν σχεδόν ισότιμα δικαιώματα με το συμβόλαιο του γάμου. Είχαμε όμως το πρόβλημα ότι ήταν εξαιρετικά δύσκολο να το αναγνωρίσουμε στην Ελλάδα, ενώ το ανάποδο γινόταν εύκολα. Ρωτήσαμε λοιπόν ένα φίλο δικηγόρο για τα δικαιολογητικά (ταυτότητα, ληξιαρχική πράξη γεννήσεως) και μας έκλεισε ραντεβού με μία συμβολαιογράφο στην Κρήτη. Επειδή είχα μόλις 7 μέρες άδεια, όλα έπρεπε να γίνουν μα ταχύτητα όχι Ελλάδος. Η μόνη μαλακία ήταν ότι έπρεπε να του πούμε το λόγο, ενώ δεν το είχαμε πει σε κανένα άλλο φίλο μας για να δούμε τις φάτσες τους (αξία ανεκτίμητη).

Η όλη διαδικασία κράτησε 1 ώρα. Σε αυτήν περιλαμβάνεται η διαδρομή μέχρι το ληξιαρχείο για την κατάθεση του Συμφώνου ώστε να τεθεί σε ισχύ, η αναμονή για την παραλαβή της ληξιαρχικής πράξης του Συμφώνου, η διαδρομή στα δικαστήρια για να πάρουμε την Apostille για να το μεταφράσουμε και η πληρωμή των χαρτοσήμων. Το συγκρίνεις με το χρόνο που χρειάζεσαι για να προετοιμάσεις πολιτικό (για θρησκευτικό ούτε καν έτσι) γάμο και γελάς. Α, κόστισε και €97,32. Βέβαια εδώ να πω ότι ξέρεις ότι το έχεις κάνει αυτό το τόσο προχώ για την Ελλάδα στην επαρχία όταν στο τέλος η συμβολαιογράφος γυρνάει και σου λέει: Ε κάντε και ένα γάμο...

Το πιο ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι ότι οι γονείς ήταν τελείως cool, παρότι ενημερώθηκαν αφού έγινε η πράξη. Η μάνα μου, που μεγάλη επαφή με την πραγματικότητα δεν έχει, το βρήκε πολύ μοντέρνο και γουάου, ενώ ο παραδοσιακός Κρητίκαρος πατέρας μου είχε συμβιβαστεί χρόνια με την ιδέα ότι δε θα γίνει γάμος. Του είχαμε εξηγήσει ότι θα κάνουμε το νομικά ελάχιστο δυνατό και αυτό τον κάλυπτε, διότι μας είχε ικανούς να μην κάνουμε και τίποτα. Η μητέρα της συμβίας ήταν πολύ υπέρ εδώ και χρόνια, ενώ ο (μεγαλύτερος απ’ όλους σε ηλικία) πατέρας της είπε: Καλά, και τίποτα να μην κάνατε δεν πείραζε. Άλλη κουλτούρα ο βέρος Αθηναίος, αλλά αυτό είναι μεγάλη κουβέντα. Οι φίλοι μας βέβαια δεν το πήραν έτσι ακριβώς. Όχι για θρησκευτικούς ή ιδεολογικούς λόγους, αλλά επειδή είχαν οραματιστεί τριήμερο γλέντι στην Κρήτη με οφτά, κρασιά και γαμοπίλαφο. Βέβαια, ειδικά οι άρρενες το είδαν ως πολύ ωραίο παράδειγμα-επιχείρημα για να αποφεύγουν πιέσεις.

Εκεί που καταλήγουμε είναι ότι κάναμε αυτό που γουστάραμε, με τον τρόπο που γουστάραμε, στο χρόνο και στο μέρος που είχαμε επιλέξει. Ναι, μας οδήγησε εκεί η εγκυμοσύνη, αλλά η απόφαση είχε παρθεί εδώ και καιρό. Ότι δηλαδή όταν έρθει μια εγκυμοσύνη θα υπογράψουμε το Σύμφωνο. Διότι, όσο και να το οραματίζονταν οι φίλοι μας, σε ένα γάμο θα ήμασταν εκθέματα και σίγουρα θλιμμένοι στη γιορτή μας.

Συνεδρία 97: Πέρα από τις Πόρτες του Σκότους

Μερικές φορές κάποια πράγματα είναι αστεία. Ή χειρότερα είναι τόσο σοβαρά που αν δεν τα πάρεις ως αστεία θα παίξει ο νους σου, που λέμε και στην Κρήτη. Το θέμα του δημοψηφίσματος και το πως αυτό εξελίχθηκε είναι από εκείνα τα πράγματα που σου επιτρέπουν να κάνεις πλάκα, διότι δεν μπορείς πρακτικά να κάνεις και κάτι άλλο. Δεν έχω σκοπό να αναμοχλεύσω ή να επαναλάβω πράγματα που υπάρχουν και μπορείς να τα βρεις παντού σε ηλεκτρονική η έντυπη μορφή. Εκείνο που με νοιάζει είναι το δια ταύτα, αλλά για να φτάσω εκεί πρέπει να γίνουν μερικές εισαγωγικές παρατηρήσεις.

Όταν είσαι μόνος σου εναντίον 18 σε ένα σύνολο 19 αν δεν είσαι ο Hulk, o Superman, ή κάποιος super ήρωας τέλος πάντων δεν προχωράς μόνος σου κόντρα σε όλους τους άλλους. Όσο δίκιο και αν έχεις, όσο και αν πιστεύεις στις θεωρίες και στα μοντέλα σου, εδώ μιλάμε για πολιτική και όχι για συνθήκες εργαστηρίου. Το πράγμα έφτασε στα άκρα από δύο αμοιβαία αποκλειώμενες θεωρήσεις. Μόνο που στη μία πλευρά ήταν ένα χρεοκοπημένο κράτος μόνο του, ενώ στην άλλη ένα μπλοκ με αρκετούς ισχυρούς, τον ηγεμόνα φυσικά και μπόλικους δορυφόρους.

Καταλαβαίνω τις προθέσεις της κυβέρνησης και του ίδιου του Τσίπρα. Βασίζονταν όμως σε δύο ιδεολογικά κολλήματα που έπρεπε να έχει καταλάβει μετά τη δεύτερη συνάντηση ότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Η πίστη ότι ως Ελλάδα, πόσο μάλλον στην κατάσταση που είσαι τώρα, μπορείς να επαναφέρεις την Ευρώπη στις ιδρυτικές της αρχές της ειρήνης και αμοιβαιότητας και της αλληλεγγύης είναι ιδεολογική μακαριότητα. Επίσης είναι πολύ καλή ρητορική όσο είσαι στην αντιπολίτευση. Στο πρακτικό του πράγματος, όταν βλέπεις ότι όλοι προσπαθούν να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους, κάνεις το ίδιο, δεν το τραβάς με τη λογική ότι «διάολε έχω δίκιο και θα σταθούν αλληλέγγυοι». Ο κόσμος είναι ρεαλιστικός καλώς ή κακώς. Λειτουργεί με άξονα το συμφέρον τα τελευταία 5.000 χρόνια. Τα υπόλοιπα είναι εκτός πραγματικότητας, την οποία δεν μπορείς να αλλάξεις όταν είσαι μόνος και αδύναμος.

Ένα άλλο κομμάτι είναι ο Βαρουφάκης. Νάρκισσος, αλλαζονικός και ψώνιο, αλλά και πολύ καλός οικονομολόγος. Ο Βαρουφάκης έχει το πρόβλημα που έχουν όλοι οι ακαδημαϊκοί, το έχω ξαναπεί. 

Είναι τόσο βαθιά ριζωμένες οι πεποιθήσεις του, που δεν κάνει πίσω με τίποτα. Δεν έχω γνωρίσει ποτέ κανένα ακαδημαϊκό που να μην έχει απόλυτη πίστη ότι τα μοντέλα του είναι τα σωστά, ότι όλα τα υπόλοιπα είναι λάθος και να μην τα υπερασπίζεται μέχρι θανάτου. Υποθέτω οι αντιπάθειες που δημιούργησε στο Eurogroup προκύπτουν από το ακαδημαϊκό του υφάκι. Δεν μπορούσε να δεχτεί την άλλη άποψη που ο ίδιος θεωρούσε καταστροφική και έκανε κήρυγμα. Αυτό όμως είναι τεράστιο πρόβλημα, διότι δεν τον κάλεσαν να δώσει διάλεξη, αλλά να διαπραγματευτεί. Στην πολιτική κάνεις συμβιβασμούς. Όταν δεν είσαι διατεθειμένος να κάνεις συμβιβασμούς δεν κάνεις για πολιτικός. Οι χειρισμοί Βαρουφάκη κρίνονται, εκ του αποτελέσματος, τραγικοί. Όχι γιατί δεν είναι καλός οικονομολόγος, αλλά διότι αποδείχτηκε κακός πολιτικός.

Το κομμάτι των απέναντι είναι μια τεράστια ιστορία που χρειάζεται ξεχωριστή ανάλυση. Εκείνο που πρέπει να τονιστεί εδώ είναι η επίσης αρτιοσκληρυντική γραμμή της Γερμανίας. Η Γερμανία και τα minions της βλέπουν τον κόσμο μέσα από νούμερα. Αυτή η δικτατορία των χρηματοοικονομικών είναι απάνθρωπη μεν, αλλά δουλεύει για τα συμφέροντα των Γερμανών, και όπως ξαναείπα ο κόσμος δουλεύει με άξονα τα συμφέροντα. Η διαφορά με την Ελλάδα είναι ότι είχε τον κόσμο με το μέρος της, τους άλλους 18 δηλαδή και την ισχύ να επιβάλει την άποψή της. Όσο περνούσε ο χρόνος και τα αποθεματικά των ταμείων της Ελλάδος εξαντλούνταν, τόσο ισχυροποιούσε την ήδη ισχυρή θέση της. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι το παράκανε με τους όρους και τώρα θα πρέπει να αμυνθεί κόντρα σε όσους τρόμαξε και δεν εξαρτώνται άμεσα από αυτήν (Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία).

Έρχεται τώρα το Μνημόνιο 3 που θα ήταν πολύ πιο light αν γινόταν κάποιου μήνες νωρίτερα, αλλά πρέπει να το εφαρμόσει μια κυβέρνηση που δεν το πιστεύει, με τις ψήφους και την υποστήριξη μιας αντιπολίτευσης που το θέλει, αλλά χάνει κάθε εκλογικό αντίβαρο αν το κάνει. Επειδή η Ελλάδα δεν είναι καμιά Δανία να λειτουργήσει με κυβέρνηση μειοψηφίας και καθώς η συμφωνία προβλέπει ρητά ότι δεν πρέπει να γίνουν εκλογές, είμαι πραγματικά πολύ περίεργος να δω πως θα εξελιχθεί αυτό το πράγμα. Ο ορισμός της βλακείας είναι να επαναλαμβάνεις κάτι περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα. Τώρα θα έρθει τρίτο μνημόνιο να κάνει εκείνα που δεν έκαναν τα προηγούμενα δύο. Σίγουρα.

Το πρόβλημα είναι στο τι θα γίνει στο μέλλον. Η κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει μαγικά πράγματα στο κοινωνικό επίπεδο για να κρατήσει το αριστερό της κομμάτι, με την καταστροφή της υπογραφής του Μνημονίου 3. Έδειξε ότι το δημοψήφισμα ήταν ένα salto mortale, περιμένοντας το ΝΑΙ για να κάνει μια ηρωική έξοδο «Θέλαμε ν’ αλλάξουμε την Ευρώπη και δε μας άφησαν». Όταν βγήκε το ‘ΟΧΙ δεν ήξεραν να το διαχειριστούν. Πήγαν με το χαρτί της δημοκρατικότητας κόντρα σε συμφέροντα, έχοντας άδεια ταμεία και κλειστές τράπεζες. Τραγικός χειρισμός που οδήγησε σε μια συμφωνία που μοιάζει με συνθηκολόγηση ηττημένου μετά από πόλεμο.

Το μόνο που πέτυχε η κυβέρνηση είναι να δείξει σε όλον τον κόσμο τον πραγματικό χαρακτήρα της ΟΝΕ. Όπως κάθε νομισματική ένωση που δε συνοδεύεται από πολιτική ή έστω τραπεζική ενοποίηση είναι καταδικασμένη. Μόνο που οι Γερμανοί φροντίζουν να την έχουν σαν το Hotel California: You can check out anytime you like, but you can never leave. Χρειάζεται μια αλλαγή στροφής του ίδιου του ενιαίου νομίσματος για να δοθεί μια ανάσα στα πιο αδύναμα μέλη της. Να χαλαρώσουν κάπως οι κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας, τα ελλείμματα, κτλ. Αλλιώς απλώς ο θάνατος του ευρώ παρατάθηκε για λίγα χρόνια ακόμα. Με τις παρούσες συμμαχίες σε Ευρωπαϊκό επίπεδο πάντως, δύσκολα κάποιος μπορεί να κοιτάξει πέρα από τις πόρτες του σκότους.

Συνεδρία 96: Να Πέσει το Σφυρί

Ντελίριο σε όλον τον πλανήτη προκάλεσε η απόφαση του πρωθυπουργού να καλέσει τους πολίτες σε δημοψήφισμα την επόμενη Κυριακή για την αποδοχή ή όχι του προτεινόμενου πακέτου μέτρων των «Θεσμών». Επειδή όλος ο κόσμος γράφει και ασχολείται με αυτό, θα κάνω μια μικρή ανάλυση και δε θα ασχοληθώ ξανά με το θέμα μέχρι να βγουν τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος, αν αυτό γίνει τελικά. Για να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά, θα ξεκινήσω με τη λογική της κλήσης σε δημοψήφισμα, το ερώτημα που τίθεται μετά και θα κλείσω με την πολιτική στρατηγική.

Κατ’ αρχάς, η απόφαση να διεξαχθεί δημοψήφισμα έχει λογική. Στις 25/01 εκλέχτηκε αυτή η νέα κυβέρνηση με μια ατζέντα που έλεγε να αλλάξει τους όρους των Μνημονίων. Να σταματήσει τις περικοπές και τη δημοσιονομική προσαρμογή και να χρηματοδοτήσει αυτές τις πολιτικές με αλλαγή του τρόπου φορολόγησης, φέρνοντας παράλληλα κάποια επενδυτικά (κρατικά) μέτρα για μείωση της ανεργίας. Αυτό θα συνέβαινε θεωρητικά με μια νέα συμφωνία με τους δανειστές, πείτε τη «έντιμη», «νέο μνημόνιο», δεν ενδιαφέρει, ώστε η Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ. Παράλληλα τα δύο κόμματα που στήριζαν τις μνημονιακές πολιτικές έφτασαν σε ιστορικά χαμηλά εκλογικά ποσοστά. Η ΝΔ έσπασε το αρνητικό ρεκόρ των Ευρωεκλογών σημειώνοντας το χαμηλότερο εκλογικό αποτέλεσμα της ιστορίας της ως κόμμα, ενώ το ΠΑΣΟΚ φλερτάρει με το όριο του πολιτικού αφανισμού.

Η νέα κυβέρνηση ξεκίνησε κατευθείαν επαφές με τους εταίρους και έγινε σαφές από την αρχή ότι τα πράγματα είναι χλωμά. Υπήρχαν δύο μπλοκ στους δανειστές όπου το ένα καταλάβαινε την ανάγκη να αλλάξει κάπως η στόχευση των προγραμμάτων και το άλλο που δεν ήθελε αυτή τη νέα κυβέρνηση καθώς κρίνει ότι τα σωστά μέτρα είναι μόνο τα δικά τους μέτρα. Μετά από πέντε μήνες ήρθε το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις με ένα τελεσίγραφο από την πλευρά των δανειστών (θα το σχολιάσω λίγο παρακάτω αυτό). Η ελληνική κυβέρνηση δεν το δέχεται, λογικά διότι αποτελεί συνέχεια της λογικής των μέτρων που εκλέχτηκε για να ανατρέψει. Συμπληρωματικά, επειδή ήταν ξεκάθαρο για την κυβέρνηση ότι η εντολή που είχε ήταν να βρει μια καλύτερη λύση εντός ευρώ, δε θεωρεί ότι μπορεί μόνη της, χωρίς να ρωτήσει ξανά τους πολίτες, έχει το δικαίωμα να πάρει αυτήν την απόφαση. Ως εκ τούτου, καταλήγει στη λύση του δημοψηφίσματος, με σκοπό να σχεδιάσει τις επόμενες κινήσεις βάση νέας λαϊκής εντολής.

Όλα τα παραπάνω έχουν απόλυτη λογική στη θεωρία και σε συνθήκες εργαστηρίου. Η καταφυγή σε δημοψήφισμα για ένα τόσο κρίσιμο θέμα δεν είναι λάθος, εδώ όμως αρχίζουν τα προβλήματα. Ας ξεκινήσουμε από το χρονικό κομμάτι. Μετά από πέντε μήνες διαπραγματεύσεων καταλήξαμε σε αδιέξοδο. Αυτό όμως φαινόταν από το Μάρτη όταν οι δανειστές δεν ήταν και πολύ θερμοί να τηρήσουν τη συμφωνία της 20^ης Φεβρουαρίου. Έπρεπε όμως να φτάσουμε στο τέλος Ιουνίου, με το πρόγραμμα να λήγει και τα αποθεματικά να έχουν πρακτικά εξαντληθεί για να ανακοινωθεί το δημοψήφισμα; Η κυβέρνηση φαίνεται να μην έχει σχέδιο για το τι θα γίνει μετά και ακόμα και αν  έχει σχέδιο δε θα έχει κανένα τρόπο να το χρηματοδοτήσει.

Το δεύτερο χρονικό πρόβλημα είναι οι οχτώ μέρες από την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος μέχρι τη διεξαγωγή του. Μέσα σε μια βδομάδα πρακτικά, θα πρέπει να κινητοποιηθεί ο διοικητικός μηχανισμός, να βρεθούν και να οριστούν δικαστικοί αντιπρόσωποι, εφορευτικές επιτροπές, να κοπούν ψηφοδέλτια, να οργανωθεί το Υπουργείο Εσωτερικών και τόσα άλλα πράγματα. Ο χρόνος είναι ελάχιστος. Σύμφωνα με τη ΦΕΚ για το δημοψήφισμα, οι κάλπες στήνονται 30 μέρες μετά την έκδοση του προεδρικού διατάγματος. Υπάρχουν δικλείδες για να γίνει πιο γρήγορα, όμως δεν μπορούν σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα να παρουσιαστούν θέσεις, προτάσεις, εναλλακτικές, σχέδια για το δια ταύτα, κτλ. Ειδικά σε ένα τόσο πολωμένο κλίμα όπως το παρόν στην Ελλάδα.

Επίσης, μέσα σε μία βδομάδα δεν μπορεί να γίνει σοβαρή δημόσια κουβέντα για το ερώτημα του δημοψηφίσματος και το διακύβευμα. Το ερώτημα per se είναι ασαφές. Μιλάει για την πρόταση των δανειστών, αν την εγκρίνουν οι πολίτες ή όχι. Η πρόταση όμως από 01/07 μπορεί να μην είναι στο τραπέζι, σύμφωνα με τους δανειστές, οπότε για τι ακριβώς θα αποφασίσει ο κόσμος κανείς δεν έχει καταλάβει.

Τέλος, δε φαίνεται να υπάρχει κάποια στρατηγική για το μετά. Η κυβέρνηση εφόσον στηρίζει το Όχι θα πρέπει να παραιτηθεί σε περίπτωση που βγει το Ναι. Αλλά εδώ μπαίνουν δύο σουρεάλ στοιχεία. Το πρώτο είναι ότι δεν έχει πει κάτι τέτοιο ο Τσίπρας, αλλά ότι θα εφαρμόσει τη συμφωνία. Το δεύτερο και πιο γαμάτο είναι ότι σε περίπτωση που ξαναγίνουν εκλογές το πιθανότερο είναι να τις ξανακερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, με την αντιπολίτευση που έχει. Σε περίπτωση πάλι που βγει το Όχι η κυβέρνηση θα κάνει τι ακριβώς; Θα πάει σε νέες διαπραγματεύσεις; Διαπραγμάτευση έχεις όταν υπάρχουν δύο ομάδες στο τραπέζι και η αντίπαλη δε φαίνεται να κατεβαίνει. Και εδώ δεν έχει κατοχύρωση παιχνιδιού άνευ αγώνος.

Μιας και ανέφερα την αντιπολίτευση να πω ότι η στάση της είναι τρομακτικά ελλιπής. Η ΝΔ ήθελε να καταθέσει πρόταση μομφής και δε συγκέντρωσε τις απαραίτητες υπογραφές (;!) και μετά σκέφτεται αν θα προκρίνει αποχή ως επίσημη γραμμή για το δημοψήφισμα. Ο στόχος θεωρητικά είναι η αποχή να ξεπεράσει το 40% και να κριθεί το δημοψήφισμα άκυρο. Πολύ επικίνδυνο διότι, α) ακυρώνει τη ρητορική ότι το 70% του κόσμου θέλει παραμονή στο ευρώ. Αν ήταν έτσι δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας. Και β) Αν δεν πάνε να ψηφίσουν αυτοί και η συμμετοχή υπερβεί το 60% τότε το Όχι θα έχει πιάσει 80% και θα είναι ήττα ιστορικού επιπέδου. Το ΠΑΣΟΚ σέρνεται πίσω από τη ΝΔ, το Ποτάμι είναι το μόνο που στηρίζει ανοιχτά Ναι χωρίς αποχές και το ΚΚΕ, ε, χμ, δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες. Η ΧΑ φαίνεται ότι για εθνοπατριωτικούς (λάθος) λόγους θα πει Όχι, ούτε οι ίδιοι έχουν καταλάβει γιατί.

Την ώρα που το γράφω αυτό δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο αν η ΕΚΤ θα κλείσει το ELA. Σε περίπτωση που γίνει αυτό, η χρηματοδότηση γίνεται ακόμα πιο σκούρη για το μέλλον, ειδικά όσο μένει ασαφές το εντός-εκτός ευρώ. Δε θεωρώ ότι καμία από τις δύο επιλογές είναι από μόνη της καταστροφή, αν υπάρχει ξεκάθαρο σχέδιο για το μετά. Όσο αυτό δεν υπάρχει και δεν κοινοποιείται στους πολίτες τότε και τα δύο σενάρια μοιάζουν με πείραμα υψηλής επικινδυνότητας. Δε διαφωνώ με το δημοψήφισμα, διαφωνώ όμως με το χρονικό του ορίζοντα και το ερώτημά του. Το όλο σκηνικό μοιάζει με μια δημοπρασία που όλοι περιμένουν το σφυρί να πέσει. 

Συνεδρία 95: Ποιος θα Προσφέρει το δείπνο;

Μετά από περίπου τρεις βδομάδες που τρέχω σαν παλαβός, είπα να γράψω για κάτι που ειπώθηκε, πέρασε για λίγο ξυστά, αλλά κανείς, προφανώς δε μπήκε στον κόπο να αναλύσει παραπάνω. Το θέμα μας είναι η περίφημη Ζάμπια, η χώρα που υπήρξε η τελευταία που δεν πλήρωσε δόση στο ΔΝΤ. Και κάπου εκεί αρχίζει το ιλουστρασιόν εικονογραφημένο αστείο.

Το ποίο αστείο ξεκινάει από το γεγονός ότι η Ζάμπια τότε ήταν «δημοκρατία του ενός κόμματος». Δηλαδή δικτατορία, αλλά light, αντικειμενικά τώρα και όχι για δεδομένα Αφρικής. Ο ηγέτης του αντί-αποικιοκρατικού κινήματος Kenneth Kaunda διετέλεσε πρόεδρος της χώρας από το 1964 μέχρι το 1991. Από το 1972 ο Kaunda απαγόρευσε την ύπαρξη των άλλων κομμάτων και ανανέωνε τις θητείες του με ψηφοφορίες «Ναι-Όχι». Λογικά έπαιρνε γύρω στο 93% κάθε φορά, αλλά με το ποσοστό των εγγεγραμμένων που ψήφιζε να είναι γύρω στο 60%. Οι διαφωνούντες απλώς δεν πήγαιναν να ψηφίσουν. Ο Kaunda πήρε την απόφαση να απαγορεύσει τα άλλα κόμματα το 1972 όχι για να δημιουργήσει κάποιου είδους σοβιετική διακυβέρνηση, ούτε για να γίνει απόλυτος δικτάτορας όπως ο Σαντάμ ή ο Kazabubu.

Από τα τρία κόμματα που είχαν δημιουργηθεί κατά τον αντί-αποικιοκρατικό αγώνα, μόνο το δικό του (UNIP), είχε εθνική απήχηση. Τα άλλα δύο εξέφραζαν τοπικές περιοχές και συγκεκριμένες φυλές και ήταν έτοιμες να προχωρήσουν σε εμφύλιο πόλεμο για να εξασφαλίσουν την απόλυτη εξουσία. Ο Kaunda τους απαγόρευσε για να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο. Αντίθετα πάλι με πολλές χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, το γεγονός ότι ο Kaunda είχε ακριβώς αυτά τα κίνητρα φαίνεται από το ότι δεν έκανε διώξεις πολιτικών αντιπάλων, δεν έχτισε μυστικές φυλακές και αστυνομίες, δεν κατηγορείται από Διεθνή Αμνηστία για εγκλήματα κατά τις ανθρωπότητας. Φυσικά, μετά γλυκάθηκε, την ψώνισε και νόμιζε ότι κανένας άλλος δεν μπορεί να τρέξει τη χώρα, μέχρι που ξεσηκώθηκε παν-Ζαμπιανικό κίνημα το 1990 που οδήγησε σε συνταγματική αναθεώρηση και εκλογές με όρους πλουραλιστικής δημοκρατίας το 1991, τις οποίες, όπως ήταν απολύτως λογικό έχασε πανηγυρικά από τον Frederick Chiluba.

Στο προκείμενο με το χρέος τώρα. Η Ζάμπια δεν έχει καμία ομοιότητα με την περίπτωση της Ελλάδος. Η χώρα δεν ήταν μέλος καμίας ένωσης, πόσο μάλλον νομισματικής. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν και δεν πλήρωσε (1987), ο πληθωρισμός της ήταν στο 50,9%, το δημόσιο χρέος στο 191,4% του ΑΕΠ και δεν παρήγαγε σχεδόν τίποτα. Οι επενδύσεις είχαν πέσει 9,4% και τα αποθεματικά είχαν μειωθεί από 23,3% του ΑΕΠ σε 11,4%. Υπήρχε όμως μόνο το ΔΝΤ, κανένας άλλος, δεν υπήρχε θέμα νομίσματος και στην τελική το ΔΝΤ δεν τα κατάφερε (για άλλη μια φορά) να βοηθήσει μια οικονομία χώρας του Τρίτου Τέταρτου κόσμου να ανακάμψει.

Η αναλογία με την Ελλάδα είναι η εξής μία: δεν πλήρωση δόση στο ΔΝΤ. Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που γίνονται τέτοιες ενδελεχείς αναλύσεις. Θυμάμαι ακόμα στην αρχή της κρίσης τις συγκρίσεις με την Ισλανδία ή την Αργεντινή. Επίσης καμία επαφή στις περιπτώσεις. Το να πεις ότι η Ζάμπια δεν πλήρωσε και η Ελλάδα δεν πλήρωσε, άρα η Ελλάδα θα γίνει Ζάμπια είναι αντίστοιχο του να πεις ότι ο Messi έβαλε γκολ, ο Καπετάνος έβαλε γκολ, άρα ο Καπετάνος είναι Messi. Οι χώρες είναι πολύπλοκοι μηχανισμοί με διακριτά χαρακτηριστικά. Το να παίρνεις μεμονωμένα γεγονότα και να τα απογυμνώνεις από τα υπόλοιπα κριτήρια ή από το περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον είναι η πρώτη αρχή της προπαγάνδας.

Η προπαγάνδα βέβαια δε λείπει ποτέ και από πουθενά. Είτε το λες promotion, είτε διαφήμιση, είτε lobbying, είτε πολιτική προβολή, είτε όπως στο διάολο θέλεις υπάρχει παντού. Η σύγκριση ανόμοιων πραγμάτων είναι ο δεύτερος καλύτερος τρόπος, που όταν συνδυάζεται με τον πρώτο, την αποσπασματική παρουσίαση των γεγονότων, έχει θαυμαστά αποτελέσματα. Αυτή τη στιγμή το όλο θέμα με την Ελλάδα, την ΟΝΕ, το ευρώ και το ΔΝΤ είναι σε σημείο καμπής. Και είναι τώρα, δεν ήταν πριν τέσσερις μήνες. Τώρα είναι η φάση που ανοίγουν οι κάρτες. Το ποιος θα κερδίσει τι και ποιος θα χάσει τι θα φανεί στο αποτέλεσμα, όλο το άλλο είναι εικασίες.

Εικασίες που πάντα φιλτράρονται μέσα από ιδεολογικά ή κομματικά στεγανά. Ο καθένας προβλέπει την έκβαση που θέλει να έχει το όλο πράγμα από την οπτική που το βλέπει ο ίδιος. Το οποίο δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Συμβαίνει σε όλον τον κόσμο. Όπως συμβαίνει και ανάλογη συμπεριφορά να έχουν και οι δημοσιογράφοι. Απανωτές πτώσεις από τα σύννεφα προκάλεσε η ανακάλυψη ότι οι ξένοι δημοσιογράφοι είναι και αυτοί χωρισμένοι σε έντυπα – κανάλια – στρατόπεδα, ανάλογα με την ιδεολογική τους τοποθέτηση. Διότι όλοι πίστευαν με την ξενομανία που δέρνει τη χώρα ότι οι ξένοι είναι κάποιο είδος ανώτερου επαγγελματία που τιμούν τις αρχές της δημοσιογραφίας, δεν επηρεάζονται από διάφορες «γραμμές» και λειτουργούν με περισσό ήθος. Χαλάει λίγο το μύθο του «αυτά μόνο στην Ελλάδα συμβαίνουν», αλλά δεν πειράζει. Στην τελική την αναλογία με Ζάμπια δεν την ανακάλυψαν οι δικοί μας. Η είδηση έπαιξε πρώτα στο Bloomberg.

Η λογική των αναλογιών και των παραδειγμάτων από το παρελθόν είναι μια αγαπημένη τακτική. Μια τακτική που εφαρμόζεται με δασκαλίστικους όρους, προσπαθώντας να εξομοιώσει καταστάσεις που γίνονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, υπό διαφορετικές συνθήκες, με άλλες διεργασίες και υπό άλλο διεθνές ή περιφερειακό περιβάλλον. Το καλύτερο είναι ότι αποδίδουν, γι’ αυτό άλλωστε και συνεχίζεται η χρήση τους. Απλώς την επόμενη φορά που η Ελλάδα θα συγκριθεί με την οποιαδήποτε Αργεντινή, Ισλανδία, Ζάμπια, Σερβία, δεν ξέρω 'γω τι, να έχουμε στο μυαλό ότι πρέπει να ψάξουμε τις διαφορές. Και τις διαφορές δεν τις ψάχνεις ακούγοντας ή διαβάζοντας δημοσιογράφους που πρόσκεινται μόνο στη μία πλευρά. Όπως λέει και ένα παραδοσιακό τραγούδι της Ζάμπιας, το θέμα είναι να φας και όχι ποιος θα προσφέρει το δείπνο.

Συνεδρία 94: Υπέροχοι Άνθρωποι

Βγήκε χθες στη δημοσιότητα μια έρευνα στη Βρετανία που έδειξε ότι τουλάχιστον 5.000 άνθρωποι με αναπηρία έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση. Το νούμερο είναι τρομακτικό, όσο τρομακτική είναι και η ίδια η πράξη. Να πω την αμαρτία μου δεν εκπλήσσομαι. Από τη μία, δεν πιστεύω ότι ο άνθρωπος είναι καλός και λοιπές αηδίες, και ότι θέλει εκπαίδευση. Από την άλλη, έχω δει πως συμπεριφέρονται στην Αγγλία, πίσω από το προσωπείο του politically correct στα άτομα που έχουν κάποιο πρόβλημα. Όμως τα άτομα με αναπηρία δεν είναι ανάγκη να υποστούν κακοποίηση για να καταλάβουν ότι ο κόσμος δεν είναι για αυτούς. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι πολλά, καθημερινά και παντού, ακόμα και στις πιο φιλικές για αυτά κοινωνίες.

Είχα μία συνάδελφο στο Λονδίνο Ισπανίδα που είχε πρόβλημα στα πόδια λόγω πολιομυελίτιδας. Ζούσε 17 χρόνια στο Λονδίνο και δεχόταν περίπου μία επίθεση το εξάμηνο, κυρίως όταν επέστρεφε σπίτι της. Η ίδια ήταν μια καταπληκτική αναλύτρια που είχε φτάσει να είναι υποδιευθύντρια του τομέα της. Δεν είναι δυστυχώς το μοναδικό παράδειγμα. Το bullying που δέχονται τα άτομα με αναπηρία στην Αγγλία είναι τρομακτικό. Επιθέσεις, ξυλοδαρμοί, βιαιοπραγίες απέναντι σε άτομα που είναι διαφορετικά και δεν μπορούν να προστατεύσουν τον εαυτό τους. Ειδικά ομάδες νεαρών επιτίθενται συχνά σε τέτοια άτομα. Πέρυσι ένα αυτιστικό παιδί δολοφονήθηκε από τέσσερις νταήδες στο Ανατολικό Λονδίνο όπως επέστρεφε από το σχολείο του. Το ότι κάποιος είναι αδύναμος σκανδαλίζει όσους προσπαθούν να το παίξουν μάγκες. Μια κοινωνική παθογένεια που τεχνητά προσπαθεί να καμουφλαριστεί με την επιβολή της ανεκτικότητας και του politically correct. Όσο αυξάνεται το μορφωτικό και το κοινωνικό επίπεδο μιας περιοχής, τόσο πιο ανεκτικοί γίνονται οι άνθρωποι δείχνουν οι έρευνες, αλλά ουσιαστικά τιθασεύεται το τέρας και δεν αλλάζει η ίδια η ψυχοσύνθεση του πληθυσμού.

Η αλήθεια είναι ότι στο Βορρά το ίδιο το κράτος φροντίζει περισσότερο για αυτούς τους ανθρώπους. Οι συνθήκες στους δημόσιους χώρους και στα δημόσια κτήρια είναι τέτοιες που τα καθιστούν πάντα προσβάσιμα στα άτομα με αναπηρία. Ο ιδιωτικός τομέας δεν πάει πίσω. Ειδικά στα άτομα με κινητική αναπηρία είναι σχεδόν απίθανο να τους σταθεί εμπόδιο στην επαγγελματική τους εξέλιξη η αναπηρία τους. Αλλά αυτό είναι η μία πλευρά. Στο Νότο που οι υποδομές είναι εχθρικές για αυτούς τους ανθρώπους και που η χυδαιότητα των χαρακτηρισμών είναι πιο εύκολη, η ανθρώπινη πλευρά είναι ισχυρότερη. Μπορεί να λέμε τον άλλο κουλό ή κουτσό, αλλά αν πάρει την δουλειά δε θα έχουμε το ίδιο μένος με το Βόρειο (με ερωτηματικό πάντα τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά).  Επίσης, μετά από 7 χρόνια στο εξωτερικό έχω να πω ότι η διαφορά του «κάνω κάτι από υποχρέωση» και «κάνω κάτι από την καρδιά μου» είναι τραγικά εμφανής.

Ένα από τα πιο χυδαία πράγματα που κάνουμε ως κοινωνία απέναντι σε αυτά τα άτομα είναι η προσπάθεια στρογγύλευσης των λέξεων. Το «ανάπηροι», έγινε «άτομα με αναπηρία», μετά «άτομα με ειδικές ανάγκες» και πλέον φοριέται το «άτομα με ειδικές δεξιότητες». Όσο όμως δεν αλλάζει η στάση της κοινωνίας απέναντί τους είναι φρου-φρου όλο αυτό. Ειδικά τα δύο τελευταία έχουν κάποιο εννοιολογικό πρόβλημα. Τα «άτομα με ειδικές ανάγκες» είναι άτομα που χρειάζονται κάποια διαφορετική φροντίδα και προσοχή από τους «φυσιολογικούς». Μόνο που αυτές οι ανάγκες είναι επιπρόσθετες των άλλων αναγκών που έχουν όλοι οι άνθρωποι. Ο όρος το παραβλέπει αυτό. Χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια για να έχουν ίσα δικαιώματα στη ζωή, στην εργασία, στην ευημερία αυτοί οι άνθρωποι, αλλά το να κοιτάξουμε να έχουν ράμπα να πηγαίνουν σπίτι τους, αλλά να μην τους προσλαμβάνουμε στη δουλειά μας είναι άλλο πράγμα.

Λίγο χειρότερα με «άτομα με ειδικές δεξιότητες». Όταν το λέγαμε σε μια κουβέντα στο πανεπιστήμιο στην Αγγλία θυμάμαι μια Σκωτσέζα που είπε ότι «Αν μου το έλεγε κάποιος αυτό θα περίμενα να δω τους X-men». Και σωστά, άλλωστε ο όρος θεωρεί per se ότι αυτά τα άτομα δεν είναι φυσιολογικοί άνθρωποι αλλά κάτι διαφορετικό. Το πιο ύπουλο είναι ότι προβάλλει τη λογική της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. «Αυτοί έχουν κάτι σπάνιο, μια μοναδική δεξιότητα που πρέπει να την ανακαλύψουμε και να την εκμεταλλευτούμε». Το βάρος πέφτει στη δεξιότητα που είναι το κριτήριο για την αγορά εργασίας. Προσοχή, παρόλο που αυτοί οι άνθρωποι επιβάλλεται να έχουν ίσα δικαιώματα στην αγορά εργασίας, η αλλαγή της στόχευσης στο να εστιάσουμε σε εκείνο που μπορεί να είναι αξιοποιήσιμο είναι χυδαίο.

Είμαστε πολύ μακρυά από το να πούμε ότι είμαστε μια κοινωνία ισότητας. Από τις διακρίσεις φύλων, φυλών, δέρματος, θρησκείας, σεξουαλικού προσδιορισμού, μέχρι τις περιπτώσεις αναπηρίας. Οι άνθρωποι αυτοί καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για να κάνουν πράγματα που φαντάζουν απλά σε εμάς τους «φυσιολογικούς» και όχι πάντα εξαιτίας της αναπηρίας τους. Προφανώς κάποιος που είναι σε αναπηρικό καροτσάκι δεν μπορεί να ανέβει σκάλες, αλλά το γεγονός ότι δεν μπορεί να βγει μια βόλτα γιατί ο κάθε παπάρας έχει παρκάρει μπροστά στη ράμπα του πεζοδρομίου δεν είναι δική του ευθύνη. Ούτε φταίει ο τυφλός που φανάρια με ηχητικό σήμα υπάρχουν μόνο στο κέντρο της Αθήνας, στο Σύνταγμα δηλαδή μόνο. Η γαϊδουριά της κοινωνίας και η αδιαφορία του κράτους όμως είναι κάτι που δεν περιμένεις, αλλά ελπίζεις να αλλάξει. Η βία εναντίον των ανθρώπων με αναπηρία είναι κάτι διαφορετικό και μπορεί να αποτραπεί. Διότι είναι όλοι τους σε κάτι νικητές, που παλεύουν καθημερινά τόσα προβλήματα. Και σπάνια διαμαρτύρονται αυτοί οι υπέροχοι άνθρωποι.

Συνεδρία 93: Βοήθεια

Με αφορμή το Νεπάλ βγήκε ξανά στην επιφάνεια το τεράστιο θέμα της ανθρωπιστικής διεθνούς βοήθειας. Είναι σχεδόν κοινή πρακτική στο Δυτικό κόσμο, όταν συμβαίνει μια φυσική καταστροφή ή όταν ξεσπά κάποιος πόλεμος σε χώρες που δεν ανήκουν στη Δύση να μαζεύεται βοήθεια σε χρήματα, φάρμακα και τρόφιμα για να σταλεί στους πληγέντες. Πέρα από τους διεθνείς οργανισμούς που ασχολούνται με την ανακούφιση του πληθυσμού, πάρα πολλοί άνθρωποι και εταιρίες κάνουν δωρεές για να αποσταλεί βοήθεια. Θυμόμαστε όλοι τους «τηλεμαραθωνίους» που γινόντουσαν και στην Ελλάδα. Όμως η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σκληρή.

Με βάση στατιστικά που δίνει στη δημοσιότητα ο ΟΗΕ, μόλις το 25% αυτής της βοήθειας φτάνει σε εκείνους που το έχουν πραγματικά ανάγκη. Το ποσοστό είναι ακόμα χαμηλότερο σε κάποιες χώρες της Αφρικής (πχ Σομαλία, κάτω από 18%), ενώ αρκετά ψηλότερο στην Ασία (Λίβανος 48%). Και πάλι, ακόμα και στην καλύτερη περίπτωση, φτάνουν στον πληθυσμό λιγότερο από τα μισά. Τα στοιχεία αυτά συμφωνούν με εκείνα που δίνουν άλλες ΜΚΟ όπως η Διεθνής Αμνηστία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός για τη Μετανάστευση (ΙΟΜ), το Human Rights Watch και πολλοί άλλοι. Εδώ προκύπτουν δύο ερωτήματα: 1) τι γίνεται η βοήθεια που χάνεται; Και 2) υπάρχει νόημα στο να συνεχίσει ο κόσμος να στέλνει βοήθεια όταν δε φτάνει εκεί που πρέπει;

Ας πάρουμε για παράδειγμα την υποσαχάρια Αφρική. Από το 1960 μέχρι σήμερα το ποσό που έχει διατεθεί ως διεθνής βοήθεια ξεπερνά το $1 τρις. Το αποτέλεσμα είναι το ΑΕΠ των χωρών της περιοχής να έχει πέσει στο μισό. Επίσης, πάνω από 15 δις εμβόλια έχουν αποσταλεί την ίδια χρονική περίοδο με τη θνησιμότητα να έχει ανέβει από το 27% στο 34%, ενώ η παιδική θνησιμότητα αγγίζει το 56%. Οι επιδημίες διαδέχονται η μία την άλλη και η έλλειψη τροφίμων και ο υποσιτισμός του πληθυσμού έχει σχεδόν διπλασιαστεί, παρά τους 1,2 δις τόνους φαγητού που έχουν μεταφερθεί εκεί. Για την ιστορία, τα αντίστοιχα νούμερα για την Παλαιστίνη είναι ακόμα χειρότερα. Παραμένει όμως το ερώτημα: Πού χάνονται όλα αυτά;

Η απάντηση είναι σε πολλά σημεία. Αρχικά από τα κράτη, τα Δυτικά εννοώ, που μαζεύουν τη βοήθεια. Για λόγους εσωτερικής διαφθοράς ή κάλυψης κάποιον μαύρων τρυπών στα ταμεία τα κράτη παρακρατούν μέρος της βοήθειας. Μερικές φορές γίνεται υπόγεια, άλλες με πιο αισχρές φανερές μορφές. Πέρα από τους παράνομους τρόπους, που δε χρειάζεται να αναλύσω νομίζω, απλώς θα πω ότι δε λαμβάνουν χώρα μόνο σε κράτη όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, αλλά και στους άλλους τους Βορείους (πχ, πρωταθλήτρια στις παρακρατήσεις είναι η Βρετανία), οι νόμιμες μέθοδοι είναι πιο αστείες.

Η πιο συνήθης είναι οι παρακρατήσεις λόγω τραπεζικής μεταφοράς. Δίνεται μια επιταγή από τα χρήματα που έχουν μαζευτεί σε κάποιον οργανισμό. Αυτός ο οργανισμός την εξαργυρώνει και μετά μεταφέρει το ποσό σε μία τράπεζα στη χώρα στην οποία στόχευε η βοήθεια. Η τραπεζική μεταφορά χρεώνεται κανονικά και τα ποσά που πρέπει να καταβληθούν ως φόροι, ανάλογα με το ποσό, παρακρατούνται. Και αν πούμε ότι αυτό είναι νόμιμο, υπάρχουν πιο χυδαίοι τρόποι να παρακρατούνται χρήματα. Πολλοί οργανισμοί κρατάνε ένα ποσοστό, χωρίς να το κρύβουν, για δικά τους λειτουργικά έξοδα. Τα ποσοστά είναι από 2% μέχρι και 12%. Επίσης, πολλά χρήματα μεταφέρονται σε άλλους λογαριασμούς μόλις εξαργυρωθούν για να γίνει διαχείριση και κατανομή της βοήθειας. Ακούγεται ρομαντικό να μην πάει πχ όλη η βοήθεια στο Νεπάλ, αλλά να μοιραστεί σε Σομαλία, Καμπόζη, Νιγηρία, Νταρφούρ, ή όπου αλλού, αλλά υπολογίστε ότι οι παραπάνω κρατήσεις εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση ξεχωριστά.

Πέρα από αυτά που συμβαίνουν με τα χρήματα, τα οποία ανέφερα ενδεικτικά παραπάνω, υπάρχει και το θέμα των τροφίμων και των φαρμάκων. Αυτά χάνονται σε διαφορετικά στάδια, αλλά ας ξεκινήσουμε με την απάτη πριν φτάσουν στον προορισμό τους. Υπάρχουν πάρα πολλές αποδεδειγμένες περιπτώσεις αποστολής ληγμένων τροφίμων και φαρμάκων ως διεθνή βοήθεια. Και όχι δε χάλασαν μέχρι να αποσταλούν εκεί λόγω κάποιας κακής γραφειοκρατίας. Αυτό είναι μόλις το 8% των περιπτώσεων. Το υπόλοιπο 92% είναι ότι στέλνονται ληγμένα από τις εταιρίες και αυτό συμβαίνει για δύο λόγους: 1) Διότι είναι πολύ καλό marketing να διαφημίσεις τη βοήθεια που δίνεις και 2) Ξεφορτώνονται άχρηστο στοκ, ενώ παράλληλα η βοήθεια εκπίπτει από τους φόρους. Ειδικά σε ΗΠΑ και Βρετανία, ο πρωταρχικός λόγος που μεγάλες εταιρίες κάνουν δωρεές είναι η φοροαπαλλαγή που τις συνοδεύει. Όταν μπορούν να συνδυάσουν τη φοροαπαλλαγή με προϊόντα που δε θα μπορούσαν να διαθέσουν σε μια δυτική αγορά, τόσο το καλύτερο.

Πέρα από αυτό το γεγονός, όταν φτάσουν εκεί τα τρόφιμα και τα φάρμακα δεν είναι ασφαλή. Πάρα πολλές τοπικές μαφίες προσπαθούν, και αρκετά συχνά καταφέρνουν, να τα κλέψουν και να τα χρησιμοποιήσουν ως εμπόρευμα στη μαύρη αγορά. Η συνήθης πρακτική είναι να έχουν τις άκρες τους μέσα στην αστυνομία, το στρατό, τους δήμους και τις κυβερνήσεις ώστε να τα παίρνουν αναίμακτα. Αν αυτό δεν μπορεί να συμβεί, ή αν τους έχει προλάβει άλλη συμμορία, κάνουν και επίθεση, δεν έχουν τέτοιο θέμα. Αφήνουν ένα μικρό ποσοστό σε κάποια εκκλησία κυρίως και το υπόλοιπο πωλείται στη μαύρη αγορά.

Ένας άλλος καταπληκτικός τρόπος να χάνονται τρόφιμα και φάρμακα είναι οι προτιμήσεις στη διανομή. Πηγαίνει η βοήθεια στη χώρα προορισμού, ότι τέλος πάντων έχει επιβιώσει από ληγμένα και κλοπές και μοιράζεται ανάλογα με το σε ποια φυλή, σε ποια γεωγραφική περιοχή ή σε ποια κάστα ανήκει ο κόσμος. Αυτό δεν το κάνουν μόνο οι τοπικές κυβερνήσεις, αλλά και αρκετοί οργανισμοί. Λίγο παραπάνω στη φυλή των μεταφραστών που τους βοηθούν, λίγο παραπάνω στην κάστα των ξεναγών, και πάει λέγοντας. Που είναι το χάσιμο εδώ θα μου πείτε. Ε, στο 100% των περιπτώσεων σύμφωνα με τον ΟΗΕ παρατηρούνται ελλείψεις στις αποθήκες των καταγεγραμμένων τροφίμων και φαρμάκων. Πάντα κάποιος που έχει προνομιακή μεταχείριση, έχει και προνομιακή πρόσβαση. Οικογένειες συνεργατών, φίλοι και τόσοι άλλοι μπορούν να επωφεληθούν.

Στο δια ταύτα όμως τίθεται το ερώτημα αν αξίζει μετά από όλα αυτά να στέλνουμε βοήθεια. Η απάντηση είναι ξεκάθαρα ναι. Πέρα από τις απώλειες και τις ελλείψεις είναι ίσως η μοναδική φορά που η Δύση ή ο πλούσιος Βορράς ή όπως διάολο θέτε πείτε το μεταφέρει υλικά που πραγματικά έχουν ανάγκη άλλοι άνθρωποι. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε ως κοινωνίες είναι να απατούμε από τις κυβερνήσεις και τους οργανισμούς να τα παραδίδουν και να τα προστατεύουν, να τιμωρούν τις εταιρίες που πάνε να κλέψουν και να μην λέμε εύκολα «μπράβο» στην κάθε πολυεθνική ή πλούσιο που κάνει μια δωρεά για να στείλει αυτήν τη βοήθεια.

Συνεδρία 92: Το Μόνο που Χρειάζομαι

Ξεκινάω με την παραδοχή ότι το timing μου είναι τραγικό. Υπόσχομαι ότι δε θα ξαναγράψω πότε υπολογίζω το πότε θα ανέβει το επόμενο post. Το πιάνω από εκεί που το άφησα πάντως. Το μεγαλύτερο μερίδιο στη διαδικασία μετανάστευσης το κατέχουν οι διακινητές. Είτε πρόκειται για πρόσφυγες, είτε για μετανάστες, είτε για εξόριστους, οι διακινητές είναι κάτι που αναπόφευκτα θα μπει στο δρόμο τους. Η λογική της δράσης τους είναι ξεκάθαρη για τους ίδιους και σκιαγραφείται εξαιρετικά σε μια μελέτη του UNDOC του 2011. Επίσης, για τη μετανάστευσης μέσω θαλάσσης είναι δεδομένο ότι εμπλέκονται, έστω και στο τελικό στάδιο. Τέλος, υπάρχουν διότι η μετάβαση των συνόρων είναι παράνομη & επειδή ο ΟΗΕ δεν κάνει καλά τη δουλειά του.

Ξεκινάω με μία διευκρίνιση: δεν είναι όλοι οι διακινητές traffickers. Είναι διαφορετικό να υπάρχουν κάποιοι που προσπαθούν να διευκολύνουν τη μετάβαση σε μια χώρα της ΕΕ έναντι κάποιας αμοιβής, χωρίς να εκμεταλλεύονται τους μετανάστες/πρόσφυγες με άλλο τρόπο και διαφορετικό να τους μεταχειρίζονται σα σκλάβους. Στη δεύτερη περίπτωση, εκτός από τα χρήματα, αφαιρούν από τους ανθρώπους τα χαρτιά τους (διαβατήρια, ταυτότητες, πιστοποιητικά, κτλ), να τους εξαναγκάζουν με τη βία να ακολουθήσουν τα μέλη της σπείρας και στον τόπο προορισμού να τους περιμένει κάποιος σύνδεσμος του δικτύου για να τους προωθήσει σε κάποια μορφή εξαναγκαστικής εργασίας, ώστε να αποπληρώσουν το χρέος της μετακίνησης. Ειδικά στο τελευταίο κομμάτι, η εξαναγκαστική εργασία είναι παράνομη, ενώ ταυτόχρονα οι traffickers απειλούν τους ανθρώπους καθημερινά διότι κρατούν τα χαρτιά τους.

Αντίθετα, στην πρώτη περίπτωση είναι απλώς κάποιοι τύποι που προσφέρουν μια υπηρεσία. Η έρευνα της υπηρεσίας του ΟΗΕ του 2011 για το Οργανωμένο Έγκλημα δείχνει ξεκάθαρα ότι οι ίδιοι βλέπουν έτσι τους εαυτούς τους, ως παρόχους υπηρεσιών. Υπάρχει ένας κόσμος, μια πελατεία, που επιθυμεί να περάσει στην ΕΕ, αυτοί διαθέτουν τα μέσα και με ένα αντίτιμο το κάνουν πραγματικότητα. Επαναλαμβάνω, ειδικά στη μετανάστευση από τη θάλασσα η συμμετοχή τους είναι αναπόφευκτη. Επίσης, δεν υπάρχει ασφαλής τρόπος να τους διακρίνεις από τους «κακούς».

Η λειτουργία του δικτύου είναι απλή. Υπάρχουν διάφοροι σύνδεσμοι σε σχεδόν όλες τις πόλεις που μεσολαβούν από τις χώρες αφετηρίες των μεταναστευτικών ροών, μέχρι τις παράκτιες πόλεις όπου γίνεται η μετάβαση. Εκεί προσεγγίζουν τους μετανάστες/πρόσφυγες και τους προσφέρουν την «υπηρεσία». Αν κάποιοι δεχτούν από τα πρώτα βήματα τους μεταφέρει το ίδιο το δίκτυο σε μικρά γκρουπ και από απομονωμένους δρόμους μέχρι τον επόμενο σταθμό, ώστε να μην κινήσουν υποψίες. Εννοείται, ότι η συνεργασία των αρχών και η διαφθορά ή ο χρηματισμός των τελωνειακών και των συνοριοφυλάκων είναι αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας. Όταν φτάσουν στην παράκτια πόλη συγκεντρώνουν όσο περισσότερους μπορούν σε κάποιο πλεούμενο (είπαμε υπηρεσία προσφέρουν, πρέπει να είναι cost-effective). Εκεί χρησιμοποιώντας καπετάνιους που ξέρουν καλά τα νερά, αλλά παράλληλη έχοντας κάνει την απαραίτητη συλλογή πληροφοριών για την απέναντι πλευρά ξεκινούν το ταξίδι. Το κόστος ανέρχεται για όλους τους διακινητές από €3.500 μέχρι €7.500 για τη Μεσόγειο. Οι τιμές είναι πιο φτηνές για τη Δυτική πλευρά (Μαρόκο-Σενεγάλη σε Ισπανία, μέχρι €5.500) και Κεντρική ροή (Λιβύη σε Ιταλία) και πιο ακριβά στη Ανατολική (Τουρκία σε Ελλάδα).

Δε θα επεκταθώ σε λεπτομερείς τεχνικές, όποιος θέλει ας ακολουθήσει το link και να διαβάσει την έκθεση του UNODC. Με ενδιαφέρει περισσότερο το πολιτικό από το πρακτικό κομμάτι. Και στο πολιτικό κομμάτι εμπίπτει το γεγονός ότι οι διακινητές υπάρχουν για δύο λόγους: 1) ο ΟΗΕ δεν κάνει καλά τη δουλειά του και 2) τα σύνορα της ΕΕ είναι κλειστά. Όσον αφορά τον ΟΗΕ, πολλά από τα προβλήματα που υπάρχουν, αλλά κυρίως πολλοί θάνατοι στη Μεσόγειο θα είχαν αποφευχθεί αν βρίσκονταν εκεί που έπρεπε, όταν έπρεπε και έκανε τις διαδικασίες που έπρεπε. Ο ΟΗΕ έχει αρμοδιότητα από τα κράτη-μέλη του, τη διεθνή κοινότητα δηλαδή, να περιθάλπει τους ανθρώπους που έχουν φύγει από τον τόπο τους και να τους δίνει ο ίδιος το καθεστώς πρόσφυγα. Ακόμα περισσότερο, έχει την αρμοδιότητα να διαμοιράσει τους πρόσφυγες σε πολλά κράτη. Η ανεπάρκειά του στηρίζεται λίγο στη χρηματοδότησή του, ελαφρώς στο ελλιπές του προσωπικό και κυρίως στην αντίθεση των κρατών που δεν τον θέλουν στα πόδια τους. Οι προσφυγικοί καταυλισμοί του ΟΗΕ τοποθετούνται σε κράτη που συνορεύουν με τις κόκκινες ζώνες, που δε θέλουν αυτές τις ροές στο έδαφός τους. Επίσης, ΕΕ, ΗΠΑ και Καναδάς επιδιώκουν το νούμερο των ανθρώπων  που θα υποχρεωθούν να υποδεχτούν να είναι το μικρότερο δυνατό. Όσοι μόνο είναι αρκετοί για να γίνεται marketing ανθρωπισμού.

Και πάμε στο πιο κρίσιμο κομμάτι που είναι τα κλειστά σύνορα. Η παρανομία αναπτύσσεται σε καταστάσεις αποκλεισμού. Είναι μια παγκόσμια σταθερά τα τελευταία 5.000 χρόνια και κανείς δεν έχει μπει στον κόπο να αλλάξει τη ρότα. Ίσως και να μη γίνεται. Όσο πιο πολύ προσπαθεί η ΕΕ να «διαφυλάξει», να «ασφαλίσει», να «κλείσει» τα σύνορά της, τόσο περισσότεροι «παροχείς υπηρεσιών» θα υπάρχουν και φυσικά, τόσο περισσότερος κόσμος θα πνίγεται στη Μεσόγειο. Από τη στιγμή που γεωστρατηγικές ανακατατάξεις ωθούν κόσμο στο να εγκαταλείψει τον τόπο του, η πολιτική αυτή είναι αδιέξοδη. Θα μου πείτε τώρα: Και τι να κάνουμε; Να ανοίξουμε τελείως τα σύνορα; Όχι, θα έλεγα, να τα ανοίξουμε για όσους κατάγονται από τέτοιες περιοχές. Τότε θα μπορούσαν να έρθουν στην ΕΕ με ένα αεροπορικό εισιτήριο των €150-300, αντί τα εικοσαπλάσια χρήματα που δίνουν, με μεγαλύτερη ασφάλεια και θα πήγαιναν κατευθείαν στις χώρες που επιθυμούσαν, αντί να στοιβάζονται στο Νότο, χωρίς δικαίωμα μετακίνησης. Το κόστος των επιχειρήσεων στη Μεσόγειο θα έπεφτε κατά 75% (δεν τα βγάζω από το μυαλό μου, είναι νούμερα που δίνει το SIPRI). Τέλος, να πω ότι το ποσοστό των ανθρώπων παγκοσμίων που δε ζουν στη χώρα που γεννήθηκαν είναι 3%. Ναι, μόλις 3%. Καταλαβαίνετε βέβαια ότι αυτό το νούμερο δείχνει μόνο τους πρώτης γενιάς μετανάστες, αλλά δεν είναι και τόσο τραγικό.

Ζούμε σε έναν κόσμο που τα περισσότερα από τα ισχυρότερα κράτη του είναι κράτη μεταναστών. ΗΠΑ, Αυστραλία, Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, ακόμα και η Ρωσία σε κάποιο βαθμό είναι κράτη που χτίστηκαν ή ανηδομήθηκαν από μετανάστες. Με εξαίρεση τους δύο γίγαντες της Άπω Ανατολής, Κίνα και Ιαπωνία, όλοι οι άλλοι στηρίχτηκαν στο να βάλλουν ανθρώπους από διαφορετικά μέρη να οικοδομήσουν κράτη, κοινωνίες και οικονομίες. Τώρα όλοι εφαρμόζουν μια πολιτική στυγνού αποκλεισμού. Ενώ στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι από αυτούς που έρχονται θα έμεναν στις χώρες τους αν μπορούσαν. Η ίδιες πολιτικές αποκλεισμού τους οδηγούν στην παρανομία αν καταφέρουν να περάσουν τα σύνορα, ενώ μια ευκαιρία για μια νέα αρχή είναι το μόνο που χρειάζονται. 

Συνεδρία 91: Μεσογειακός Χορός του Ήλιου

Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο ΟΗΕ χθες οι νεκροί το πρώτο τρίμηνο στη Μεσόγειο ανήλθαν στους 1.759, ενώ την ίδια χρονική στιγμή το 2014 το αντίστοιχο νούμερο ήταν 56. Και αν από μόνο του αυτό είναι τραγικό, ο τρόπος που αντιμετωπίζεται το ζήτημα το κάνει ακόμα πιο εξοργιστικό. Τόσο η ΕΕ, όσο και η διεθνής κοινότητα έχουν υιοθετήσει μια στάση περίπου «είμαστε πολύ στεναχωρημένοι που πνίγονται τόσοι άνθρωποι», χωρίς να κάνουν κάτι ουσιώδες. Επίσης είναι τραγική η στάση των κρατών διακομιστών (πόσο άσχημη η ελληνική μετάφραση του transit states). Κλείνοντας την εισαγωγή, να πω ότι υπάρχει και ο παράγοντας των διακινητών που είναι ίσως η πιο ενδιαφέρουσα και δύσκολα αντιμετωπίσιμη περίπτωση. (Σημείωση: θα αναφερθώ μόνο στη Μεσόγειο, διότι η μετανάστευση από τη θάλασσα διαφέρει από εκείνη από τη στεριά. Επίσης, οι ροές προς την ΕΕ είναι τελείως διαφορετικής φύσεως από εκείνες προς τη Βόρεια Αμερική).

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά, υπάρχουν τρία στάδια για κάθε μετακίνηση: ο λόγος που κάποιος φεύγει από τον τόπο καταγωγής/διαμονής του, η πορεία την οποία ακολουθεί μέχρι να φτάσει στον τόπο προορισμού, και τέλος ο τόπος προορισμού. Η τρομακτική αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη, άσχετα με το τι δηλώνουν διάφοροι πολιτικοί με οξύ στρατηγικό μυαλό στην ελληνική Βουλή, σχετίζεται με τρία συγκεκριμένα γεγονότα: 1) Ο πόλεμος στη Συρία, 2) Η επέκταση της δράσης του Ισλαμικού Κράτους και 3) Η κατάρρευση των παραδοσιακών καθεστώτων του Μαγκρέμπ. Σε αυτά προσθέτουμε ότι τα προβλήματα εμφυλίων, απολυταρχικών καθεστώτων και εμφυλίων που αντιμετωπίζει η υποσαχάρια Αφρική συνεχίζονται. Ενώ τα σημεία (1) και (2) είναι προφανές το γιατί δημιουργούν μεγαλύτερες μεταναστευτικές ροές, το τρίτο θέλει μια παραπάνω εξήγηση. Όσο οι χώρες του Μαγκρέμπ διοικούνταν από τα παραδοσιακά απολυταρχικά καθεστώτα, η πρόσβαση σε αυτές ήταν πολύ πιο δύσκολη. Μετά την Αραβική Άνοιξη τα κράτη τη περιοχής μπήκαν σε μια φάση αναρχίας, καθώς δεν υπήρχαν έτοιμες διάδοχες καταστάσεις. Οι δυνάμεις που προσπαθούν να καταλάβουν την εξουσία είναι αντιμαχόμενες, ετερογενείς και με διαφορετική στόχευση. Η αναρχία σε αυτές τις χώρες διευκολύνει την πρόσβαση των ανθρώπων που ζητούν καταφύγιο στην ΕΕ ως τις Νότιες ακτές τις Μεσογείου.

Ο τόπος προορισμού είναι η ανεπτυγμένη Ευρώπη. Μια Ευρώπη που εδώ και περίπου 10 χρόνια έχει αναπτύξει μια πολιτική αποκλεισμού και κλεισίματος των συνόρων για να περιορίσει τις μεταναστευτικές ροές. Τα προβλήματα που έχει αυτή η πολιτική είναι πολλαπλά και το χειρότερο από όλα είναι ότι η ΕΕ έχει φροντίσει οι πολιτικές της να είναι καταγεγραμμένες, άρα δεσμευτικές για τα κράτη-μέλη, σε συμφωνίες. Το βασικό πρόβλημα των συμφωνιών αυτών είναι ότι η ΕΕ δεν έχει καταλήξει σε τι είδους σύνορα την περιβάλλουν. Από την δεκαετία του 1970 μέσα στην τότε ΕΟΚ υπάρχουν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις: μία για στρατιωτικά, παραδοσιακά σύνορα και μιαν άλλη που μιλάει για αστυνομικά σύνορα. Επειδή την έχω ξανακάνει αυτήν την ανάλυση δε θα επεκταθώ. Όμως το πρόβλημα εδράζεται στο γεγονός ότι όταν δημιουργήθηκε η ΕΕ το ζήτημα αυτό δεν είχε λυθεί. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν ένα σωρό συνθήκες και δράσεις της ΕΕ για τη συνοριακή ασφάλεια, το fortress Europe, αλλά το συγκεκριμένο θέμα δεν το έχουν λύσει.

Το ζήτημα δεν είναι μόνο θέμα ορολογίας, αλλά ουσίας. Η ΕΕ έχει φτιάξει έναν οργανισμό που φροντίζει τη συνοριακή ασφάλεια της Ένωσης, πάντα σύμφωνα με το κοινοτικό και το διεθνές δίκαιο, που είναι Οργανισμός Πληροφοριών. Στην κεντρική σελίδα της FRONTEX διαβάζαμε ότι είναι “Intelligence Led Organisation” (το έχουν αποσύρει πια). Λειτουργώντας ως υπηρεσία πληροφοριών, με μεικτές στρατιωτικές και αστυνομικές αρμοδιότητες, απλώς ενισχύει το πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που επίσης οξύνεται από την ορολογία που επικρατεί. Οι άνθρωποι που εκτοπίζονται λόγω πολέμου είναι κατά βάση πρόσφυγες και όχι μετανάστες. Στο διεθνές δίκαιο όμως δεν υπάρχει όρος «προσφυγικές ροές», όλες οι ροές χαρακτηρίζονται «μεταναστευτικές». Το πράγμα γίνεται ακόμα χειρότερο όταν το καθεστώς πρόσφυγα είναι αποτέλεσμα νομικής διαδικασίας σε κάθε κράτος. Αυτό σημαίνει ότι όσοι προσπαθούν να περάσουν τα σύνορα θεωρούνται μετανάστες μέχρι να τους αναγνωριστεί το καθεστώς πρόσφυγα.

Η αναγνώριση αυτού του καθεστώτος ποικίλοι από χώρα σε χώρα, όπως και ο ρυθμός εξέτασης των αιτήσεων. Επίσης, ο κάθε άνθρωπος για να μπορέσει να στοιχειοθετήσει αυτό το καθεστώς οφείλει να έχει κάποια απαραίτητα έγγραφα. Αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο διότι ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνουν οι διακινητές όταν τους μαζεύουν στα λιμάνια και τους φορτώνουν στα καράβια είναι να τους παίρνουν τα έγγραφά τους. Ως εκ τούτου, οι άνθρωποι αυτοί αν καταφέρουν να επιβιώσουν από το ταξίδι βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα τεράστιο αδιέξοδο. Αν διεκδικήσουν το δικαίωμα πρόσφυγα, που οι περισσότεροι δικαιούνται, δε θα μπορούν να μετακινηθούν σε άλλη χώρα της ΕΕ, καθώς αυτό δίνεται ανά κράτος. Αν δεν το διεκδικήσουν και παραμείνουν μετανάστες τότε το πιθανότερο είναι να μπουν σε μια διαδικασία επαναπατρισμού. Η συμφωνία Δουβλίνο 2 έχει φροντίσει να οχυρώσει την Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη εις βάρος της Νότιας σε αυτό το θέμα.

Παρά τις όποιες αλλαγές στη γεωγραφική περιοχή από τη Μέση Ανατολή ως τη Βόρεια Αφρική η ΕΕ ως τώρα έχει αρνηθεί πεισματικά να αλλάξει την πολιτική προσέγγιση. Αφήνει τους ανθρώπους έρμαια των διακινητών με αποτέλεσμα οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές να έχουν εκτοξευθεί. Η λογική του αποκλεισμού όμως κλονίζεται από γεγονότα όπως το πλοίο που ναυάγησε ανοιχτά της Lampedusa. Ίδια λογική έχουν και τα transit states, να φύγουν από το έδαφός μας, που κάνουν τα στραβά μάτια στους διακινητές, αν δεν τους διευκολύνουν κιόλας, ή αρνούμενα να υπογράψουν διεθνείς συμφωνίες για κοινή αντιμετώπιση του φαινομένου με την ΕΕ. Για τους διακινητές θα τα πούμε αύριο, διότι είναι πιο βαρύ το ζήτημα. Ξαναλέω,φαινομένου. Η μετανάστευση είναι φαινόμενο, δεν είναι πρόβλημα. Ως πρόβλημα το αντιμετωπίζουν οι χώρες υποδοχής που μπορεί και να νομίζουν ότι όλος αυτός ο κόσμος έρχεται εδώ για να παρατηρήσει ένα μεσογειακό χορό του ήλιου.