Συνεδρία 101: Οι Νεκροί δε Λένε Ιστορίες

Άλλο πράγμα είχα στο μυαλό μου να ανεβάσω και το είχα σχεδόν έτοιμο, αλλά τα γεγονότα στη Γαλλία το έκαναν ακατάλληλο, οπότε θα ασχοληθώ με αυτό που είναι τώρα επίκαιρο. Επειδή το πράγμα έχει πάρα πολλές πτυχές εγώ θα γράψω για το κομμάτι που ξέρω και είναι εκείνο των μυστικών υπηρεσιών.

Μου κάνει τρομακτική εντύπωση μέσα σε όλο το χαμό το γεγονός ότι ο αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών της Γαλλίας δεν έχει ακόμα παραιτηθεί. Μια τέτοια επιχείρηση με ταυτόχρονα χτυπήματα σε 7 διαφορετικά σημεία της πόλης, τα δύο σε μέρη με πάρα πολύ κόσμο όπως ο συναυλιακός χώρος και το γήπεδο, θα πρέπει να οργανωνόταν καιρό. Παρένθεση, διάβασα και εγώ τη βλακεία ότι τα χτυπήματα ήταν απάντηση στο θάνατο του jihadee John από τους βομβαρδισμούς. Σίγουρα παιδιά. Το οργάνωσαν όλο αυτό σε 20 ώρες. Κλείνει η παρένθεση.

Το πιο αστείο της υπόθεσης είναι ότι οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες την επόμενη μέρα έβγαλαν ανακοίνωση ότι είχαν προειδοποιήσει για επερχόμενο χτύπημα. Όλα καλά, ε; Μόνο που την προειδοποίηση ποιος την χειρίζεται και την αξιολογεί; Το κράτος θα μου πείτε. Και ποιο άραγε κομμάτι του κράτους, ποια υπηρεσία; Ναι σωστά, μα οι μυστικές υπηρεσίες. Το να έχεις πληροφορίες για επερχόμενο τρομοκρατικό χτύπημα είναι το πρώτο βήμα. Στην τελική, σιγά τη μαντεψιά όταν η Γαλλία συμμετέχει ενεργά σε βομβαρδισμούς κατά του ISIS. Αυτό είναι η πρώτη δουλειά των μυστικών υπηρεσιών. Η δεύτερη είναι να κάνει ταυτοποίηση των υπόπτων, να τους παρακολουθήσει και να ξετυλίξει το σχέδιό τους. Το τρίτο είναι να το τοποθετήσει γεωγραφικά. Το τέταρτο είναι να το αποτρέψει και τέλος το πέμπτο είναι να εξαρθρώσει το κύκλωμα που το σχεδίαζε. Συγχαρητήρια Service de Renseignement κάνατε το πρώτο βήμα.

Θυμάμαι στο μεταπτυχιακό στο μάθημα του Intelligence το πρώτο πράγμα που είπαν ήταν “Concerning the Secret Services, if it hits the news, it’s not a job well done”. Και είναι έτσι ακριβώς. Στην πραγματικότητα, οι μυστικές υπηρεσίες δε λειτουργούν όπως ο 007. Η σωστή δουλειά είναι όταν δημιουργείται η μικρότερη δυνατή φασαρία. Κάτι ανάλογο με τους διαιτητές δηλαδή, που ο καλός είναι εκείνος που κανείς δεν τον θυμάται στο τέλος του ματς. Οι Γάλλοι τα έκαναν σκατά και δεν είναι η πρώτη φορά. Τα γεγονότα του Charlie Hebdo έλαβαν χώρα το Γενάρη αυτού του χρόνου.

Ακόμα χειρότερα τα πράγματα όταν κάποιοι από τους δράστες είναι Γάλλοι. Όλοι αυτοί είναι σε λίστες, όπως ήταν σε λίστα, ανακοίνωσαν οι Γάλλοι αλλά και η CIA ο τύπος που πέρασε από τη Λέρο. Εδώ να πω κάτι που πολλοί δεν ξέρουν και κάνουν κριτική από το ιδεολογικό τους στρατόπεδο ο καθένας. Το ότι ταυτοποιήθηκε ένα διαβατήριο και πέρασε έναν πιθανός τρομοκράτης δεν είναι πρόβλημα των ελληνικών αρχών, ανεξαρτήτως κυβερνήσεως. Το σύστημα ελέγχου είναι πανευρωπαϊκό και τον έλεγχό του τον έχει η FRONTEX. Το σύστημα και οι βάσεις δεδομένων είναι κεντρικά και κανονικά θα έπρεπε να χτυπάει συναγερμός κάθε φορά που κάποιος ύποπτος περνάει. Πόσο μάλλον ένας πολίτης της ΕΕ που έφυγε και πήγε στη Συρία να πολεμήσει με το ISIS και ξαναγύρισε. Τώρα, ή τον είχαν υπό παρακολούθηση για να τους οδηγήσει στους υπόλοιπους και τον έχασαν, ή νόμιζαν ότι πήγε να δει τους δικούς του σε Γαλλία και Βέλγιο.

Ένα άλλο κομμάτι που δείχνει ότι οι μυστικές υπηρεσίες της Γαλλίας κυρίως, αλλά όχι μόνο δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους είναι η αντίδραση μετά. Οι ταυτόχρονες επιχειρήσεις σε Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία και Γερμανία, η κινητοποίηση όλων των κρατών του ΝΑΤΟ και όχι μόνο της ΕΕ δείχνει ότι είχαν σταμπάρει και παρακολουθούσαν πρόσωπα. Πόσο μάλλον όταν έχουν κάνει ήδη ένα κάρο συλλήψεις. Το πως τους ξέφυγε αυτό είναι πραγματικά εξωφρενικό, αλλά έχει εξήγηση.

Το κλασικό παράδειγμα που χρησιμοποιείται στη διεθνή βιβλιογραφία είναι η 9/11. Τότε στις ΗΠΑ πολλές διαφορετικές υπηρεσίες είχαν αποσπασματικές πληροφορίες για το χτύπημα αλλά επειδή οι διαφορετικοί οργανισμοί δεν είναι ακριβώς φίλοι μεταξύ τους καθώς διεκδικούν κομμάτι ο ένας από τον άλλο από την ίδια πίτα, κανείς δεν αντάλλαζε πληροφορίες με κανένα. Έτσι το παζλ δε συνθέθηκε ποτέ και το χτύπημα έγινε. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία της Homeland Security. Κάποιος δηλαδή που θα κάνει κεντρική αξιολόγηση των αποσπασματικών πληροφοριών.

Επειδή όμως η σύγχρονη τρομοκρατεία είναι διακρατικό φαινόμενο η λύση οφείλει να είναι επίσης διακρατική. Οι εθνικές μυστικές υπηρεσίες, ειδικά στην Ευρώπη δεν έχουν μεγάλο νόημα. Για παράδειγμα έχουμε ένα Βέλγο, που πέρασε από τη Γαλλία, πήγς να κάνει τζιχάντ στη Συρία και ήρθε μέσω Τουρκίας στην Ελλάδα, διέσχισε όλα τα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη για να ξαναπάει στο Παρίσι. Αν κάθε χώρα το είχε υπό εποπτεία, αλλά δε μοιραζόταν τις πληροφορίες με τις άλλες δεν κάνουν τίποτα. Οι μυστικές υπηρεσίες είναι σκληρό κράτος και κράτος παλιάς κοπής. Είναι αλλεργικές στο να μοιράζονται πληροφορίες, κυρίως με τις αντίστοιχες άλλων κρατών που τα θεωρούν αντιπάλλους. Διότι στο σύστημα των εθνών κρατών δεν υπάρχουν φίλοι, μόνοι προσωρινοί σύμμαχοι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να λείπει η κεντρική διαχείριση πληροφοριών.

Για να το κάνω λιανά, όλες οι μυστικές υπηρεσίες λειτουργούν κάτω από μια λογική που λέγεται intelligence cycle. Αυτός ο κύκλος αποτελείται από κάποια στάδια:

1.       Οργάνωση και σχεδιασμός

2.       Συλλογή πληροφοριών

3.       Ανάλυση (σε 2 επίπεδο, αρχικά αποσπασματική της κάθε πληροφορίας και μετά συγκεντρωτική)

4.       Διασπορά των πληροφοριών

5.       Δράση και συλλογή αποτελεσμάτων

Μετά επιστρέφουμε στην αρχή. Η FRONTEX είναι ένα εγχείρημα να γίνει κεντρικό database και να γίνεται κεντρική αξιολόγηση των πληροφοριών. Όμως είναι περιορισμένο ακόμα. Προσοχή εδώ. Το ζήτημα είναι να γίνονται καλύτεροι έλεγχοι και να παρακολουθούνται ύποπτοι, όχι να ζούμε όλοι κάτω από ένα Φουκεϊκό πανόπτικον. Τα προβλήματα όμως των μυστικών υπηρεσιών είναι μεγάλο θέμα και θα πάει σε άλλο post, αν βρεθεί χρόνος.

Το πιο σημαντικό είναι να αποτρέπονται τέτοια χτυπήματα όπως αυτό του Παρισιού τώρα, ή της Μαδρίτης και του Λονδίνου παλιότερα. Η καλύτερη και πιο συντονισμένη δράση των μυστικών υπηρεσιών είναι η πρώτη και πιο αποδοτική γραμμή άμυνας, ειδικά στον κόσμο της πληροφορίας. Αλλιώς θα υπάρχει στρατός τους δρόμους μετά από τέτοια γεγονότα, κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης κτλ. Αυτό παραβιάζει μια βασική αρχή της έννοιας της ασφάλειας που τη θέλει να είναι φυγόκεντρη, δηλαδή να επεκτείνει και όχι να συστέλλει το χώρο ελευθερίας.

Επίσης οι μυστικές υπηρεσίες σε σχέση με τις δυνάμεις ασφαλείας έχουν ένα μόνο πλεονέκτημα, δεν είναι υποχρεωμένες να σκοτώσουν. Διότι ακόμα και για τους τρομοκράτες μπορείς να πάρεις πολλές περισσότερες πληροφορίες για τη δράση τους και τα δίκτυά τους όταν τους πιάνεις ζωντανούς. Είναι άλλωστε γνωστό ότι οι νεκροί δε διηγούνται ιστορίες.

Συνεδρία 100: Η Ειρήνη Πουλάει

Επιστρέφω επιτέλους μετά από έναν μήνα και πλέον μπορώ να πω με σιγουριά ότι θα επανακτήσω την περιοδικότητα των posts. Το τελευταίο δίμηνο έτρεχα σαν παλαβός με μετακομίσεις, γραφειοκρατικά και τη δουλειά, αλλά πλέον, νομίζω, ότι κατάφερα να ισορροπήσω στις νέες συνθήκες. Τώρα, για να αναπληρώσω τα χαμένα posts δεν υπόσχομαι ακόμα.

Έχουν γίνει πάρα πολλά τον τελευταίο μήνα, αλλά θα το πιάσω από εκεί που το είχα αφήσει, σε μια πιο updated version βέβαια. Πριν τη διακοπή ήθελα να γράψω για δύο πολύ σοβαρά θέματα της παγκόσμιας πραγματικότητας: τη συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν και το θέμα της Κούβας. Θα τα πάρω με τη σειρά που αναφέρονται παραπάνω.

Θέλω να ξεκινήσω με το Ιράν κυρίως διότι πάνω στο θέμα των πυρηνικών του έχω δουλέψει 2,5 χρόνια και κάτι παραπάνω έχω μάθει, πέρα από τη σχέση που ανέπτυξα με την περιοχή. Εδώ να πω ότι ο όποιος λέει ότι επειδή δούλεψε κάπου έχει γίνει ειδικός σε αυτό, χωρίς να έχει επισκεφτεί το μέρος ή να μιλάει τις τοπικές γλώσσες είναι ή βλάκας ή απατεώνας. Δεν είμαι ειδικός στο Ιράν, δε μιλάω Φαρσί και δεν έχω πάει ποτέ πιο βαθιά στην Ασία από τα Μικρασιατικά Παράλια και την Κωνσταντινούπολη. Εκείνο που γνωρίζω είναι οι προσπάθειες του Ιράν να αποκτήσει τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό, την τεχνογνωσία και το ουράνιο για να τρέξει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Και αυτό ακόμα από τη Δυτική οπτική του ζητήματος.

Η Δυτική πλευρά του πράγματος είναι ότι υπάρχει ένα κράτος που θεωρείται παρία από την υπόλοιπη διεθνή κοινότητα και προσπαθεί να στήσει ένα πυρηνικό πρόγραμμα, σίγουρα ενεργειακό και κατά πάσα πιθανότητα και εξοπλιστικό, εκτός των διεθνών ελέγχων. Ως εκ τούτου, η Δύση επιβάλλει κυρώσεις στο Ιράν, με τη μορφή εμπάργκο ώστε να συμμορφωθεί με τη διεθνή νομιμότητα, όπως αυτή ισχύει στα πυρηνικά, με μια γαρνιτούρα από Ισραήλ, μουσουλμάνους φονταμενταλιστές, περιφερειακή ισχύ και άλλα τέτοια. Το βασικό όμως είναι ποιος κάνει κουμάντο στο πυρηνικό υλικό και στην τεχνολογία για να παραχθεί πυρηνική ενέργεια. Τα υπόλοιπα είναι άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε, ή να κάνει το κομμάτι του ο κάθε Trump με τους εθνοβλαμμένους Αμερικανούς.

Δε βρίσκω το λόγο να αναλύσω τη συμφωνία. Είναι αρκετό καιρό ελεύθερη στο ίντερνετ. Εκείνο που με νοιάζει είναι το αν το Ιράν τυγχάνει κάποιας ειδικής μεταχείρισης σε σχέση με τα άλλα κράτη που κάνουν χρήση πυρηνικού υλικού για παραγωγή ηλεκτρισμού. Η αρχική απάντηση είναι πως όχι, με μια υποσημείωση που θα τη δούμε παρακάτω. Το Ιράν καλείται από τη διεθνή κοινότητα (δηλαδή τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την Κίνα, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Βρετανία) να υποβάλει το πυρηνικό του πρόγραμμα υπό την πλήρη παρακολούθηση της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΔΕΑΕ). Αυτό σημαίνει ότι η ΔΕΑΕ θα ελέγχει το πυρηνικό υλικό που θα μπαίνει στο Ιράν, τόσο σε ποσότητα όσο και σε περιεκτικότητα, τα εργοστάσια παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, τον εξοπλισμό τους, τη διαχείριση των αποβλήτων, τα πάντα. Αυτό συμβαίνει με όλους πλην όσων έχουν πυρηνικά όπλα, που το ζήτημα περιορίζεται μόνο σε υλικό και τη μεταφορά τεχνογνωσίας.

Το παραπάνω ήταν και η μεγαλύτερη επιτυχία της κυβέρνησης Obama που ηγήθηκε της συμφωνίας. Δεν προσπάθησαν να επιβάλουν ρεβανσιστικά μέτρα στο Ιράν. Εκείνο που ήθελαν να τους επιβάλουν ήταν να κάνουν ό,τι έχουν ήδη υπογράψει να κάνουν οι υπόλοιποι. Όταν λέμε υπόλοιποι εννοούμε και κάποιες μεγάλες χώρες και περιφερειακές δυνάμεις όπως η Αυστραλία, η Ιαπωνία, η Βραζιλία και η Αργεντινή. Επίσης, το όλο εγχείρημα δεν είναι μόνο δάκτυλος των ΗΠΑ. Πέρα από τη διαφορά συμφερόντων και το γεγονός ότι Αμερικανοί, Ρώσοι και Ευρωπαίοι ανταγωνίζονται στο α πουλήσουν το τεχνολογικό υλικό στο Ιράν, υπάρχει εδώ και 50 χρόνια μια omerta μεταξύ των πυρηνικών παγκοσμίων δυνάμεων που καθορίζει ότι κανένας άλλος δε θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Γι’ αυτό το λόγο έχουν φτιάξει άλλα 3 παράλληλα με τον ΟΗΕ και την ΔΕΑΕ διεθνή καθεστώτα που αστυνομεύουν το εμπόριο της τεχνολογίας για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας και οπλισμού.

Η λεπτομέρεια τώρα είναι ότι το Ιράν είναι η μόνη χώρα που δεν ανήκει στη Δύση που έχει και τα πυραυλικά συστήματα που μπορούν να φορέσουν πυρηνικές κεφαλές. Με τη βοήθεια της Βόρειας Κορέας του συντρόφου Κιμ και του Πακιστάν κυρίως, έχουν αναπτύξει ένα αρκετά σημαντικό οπλοστάσιο περίπου 150 πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς (2-5χλμ είναι αυτό) που έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν πυρηνικές κεφαλές. Σε αυτή ακριβώς τη λεπτομέρεια πατάει το Ισραήλ και κάνει όλη τη φασαρία που κάνει, μιλώντας ακόμα και για προληπτικούς βομβαρδισμούς. Επιχειρησιακά, το να κάνει αεροπορικές επιδρομές στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν το Ισραήλ είναι πρακτικά αδύνατον:

1)                          Οι αποστάσεις είναι τεράστιες, θα χρειαστούν 2 ανεφοδιασμοί καυσίμων στον αέρα,

2)                          πρέπει να πάρει άδεια να περάσει από τον εναέριο χώρο άλλων κρατών όπως το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία,

3)                          η ακρίβεια των βομβαρδισμών πρέπει να φτάσει το 100% ώστε το Ιράν να μην μπορέσει να ανταποδώσει τα πυρά,

4)                          κάποιες εγκαταστάσεις είναι σε βάθος 500 μέτρων μέσα σε βουνό, οπότε χρειάζονται διατρητικοί πύραυλοι 4^ης γενιάς, που δεν έχει στην κατοχή του το Ισραήλ και πρέπει να τις πάρει από τις ΗΠΑ

5)                          και τέλος κάποιες εγκαταστάσεις είναι κοντά σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, όπως στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράν, το Ισφαχάν.

Το πιο δύσκολο στην όλη υπόθεση είναι ότι τα πυραυλικά συστήματα δεν μπορούν να υπαχθούν στους ελέγχους της ΔΕΑΕ επειδή είναι εκτός των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής. Η συμφωνία κλείστηκε αφήνοντας απέξω το συγκεκριμένο θέμα. Εκείνο που έχει ζητηθεί από το Ιράν είναι να κόψει τους δεσμούς με το Πακιστάν και τέλος. Το Ιράν βέβαια έκανε μια πυραυλική δοκιμή την προηγούμενη βδομάδα, πυραύλων που μπορούν να φορέσουν πυρηνικές κεφαλές, αλλά δε δόθηκε μεγάλη διάσταση στο θέμα. Αυτό διότι όλοι εστιάζουν στο υλικό και στις εγκαταστάσεις. Το υλικό που θα το ελέγχει 100% η ΔΕΑΕ (το Ιράν ακόμα δεν έχει πετύχει εμπλουτισμό ουρανίου 95% που είναι κατάλληλο για οπλικά συστήματα, αλλά είναι κοντά στο να ξεπεράσει το όριο του 21% που μετά σε πάει αυτόματα στο 98% διότι είναι ίδια τεχνολογία) και τις εγκαταστάσεις που θα πρέπει να ξεθαφτούν για να είναι προσβάσιμες στους ελέγχους και ορατές από τους δορυφόρους. Α ναι, είναι και το γεγονός ότι όλοι οι αντιδραστήρες πρέπει να είναι ουρανίου και κανένας πλουτωνίου, πράγμα που καθυστέρησε τις διαπραγματεύσεις δύο χρόνια (ο αντιδραστήρας Αράκ είναι σχεδιασμένος για πλουτώνιο), μέχρι το Ιράν να λυγίσει και να το αποδεχθεί.

Η συμφωνία παρά τις υστερίες των Ρεπουμπλικανών που λένε ότι δεν είναι καλή και θέλουν μια καλύτερη συμφωνία και την αναξιοπιστία του Ιράν που ζει έναν τεχνολογικό εθνικισμό και προσπαθεί μέσω αυτού να γίνει ηγεμωνεύσουσα δύναμη στην περιοχή είναι προ των πυλών. Το εμπάργκο βέβαια θα αρθεί σε στάδια, μετά από ελέγχους και προαπαιτούμενα που κάνουν τα Μνημόνια να μοιάζουν παιδική χαρά. Μέσα σε όλα αυτά, η ξαφνική σιωπή του Ισραήλ είναι ανησυχητική, όπως και η μηδενική αντίδραση των ισλαμιστικών οργανώσεων της περιοχής, κυρίως της Χεζμπολάχ που έχει τις πιο στενές σχέσεις με το Ιράν. Το μέλλον είναι αρκετά δύσκολο να προβλεφθεί, όμως όλες οι εταιρίες που είχαν μπλοκάρει τις εξαγωγές τεχνολογίας διττής χρήσης (αυτό που χρησιμοποιείται και για ειρηνικούς σκοπούς, αλλά και στην αμυντική βιομηχανία) σε όλον τον κόσμο περιμένουν την άρση του εμπάργκο να κάνουν πάρτυ. Διότι εκτός από τον πόλεμο, και η ειρήνη πουλάει.

Συνεδρία 99: Παντοτινή Αποτυχία

Μπήκαμε σε ένα μήνα που γίνονται ξανά εκλογές στην Ελλάδα, αλλά για να μην μένουν με το παράπονο οι Καταλανοί, έχουν εκλογές και εδώ. Τις δεύτερες μετά από τις δημοτικές του Μαρτίου οι amics, περιφερειακές αυτή τη φορά. Και για να ολοκληρώσουν την ταύτιση με την Ελλάδα να θυμίσω ότι είτε την τελευταία Κυριακή του Νοέμβρη, είτε την πρώτη του Δεκέμβρη, δεν έχει αποφασιστεί ακόμα αυτό, θα γίνουν και οι εθνικές εκλογές στην Ισπανία. Με το σοβαρό ενδεχόμενο να μην προλάβω να ξαναγράψω κάτι έτσι κι αλλιώς μέχρι τότε, δηλώνω υπεύθυνα ότι το θέμα εκλογές εξαντλείται σε αυτό το Post για μένα, όπως και να ‘χει. Βαρέθηκα και θέλω να γράψω πολύ εδώ και καιρό για Ιράν και Κούβα, αλλά δεν προκάμω.

Ας ξεκινήσω από τα δικά μας. Με έναν αστείο τρόπο η Ελλάδα πάει ξανά σε εκλογές και αυτή τη φορά δεν υπάρχει απολύτως κανένα διακύβευμα. Το αστείος τρόπος πάει για το πως έχασε την κυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή η σύμπραξη ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, με τους Λα.Εν (όπως το μίσος στα γαλλικά, το προτιμώ από το Λα.Ε.) να μη ρίχνουν την κυβέρνηση πριν την ψήφιση του Μνημονίου 3.0, το ότι δε ζήτησαν ψήφο εμπιστοσύνης, που είναι η προβλεπόμενη διαδικασία, και για το γιατί τόση βιασύνη ρε παιδιά. Ξεπερνώντας το αξίωμα ότι η αριστερά διασπάται πιο εύκολα από εμπλουτισμένο ουράνιο, προσπαθώ να καταλάβω για ποιο διαολεμένο λόγο θα ψηφίσουν οι πολίτες αυτή τη φορά.

Από τη μία έχουμε το ΣΥΡΙΖΑ που ξέμεινε με τους κεντροαριστερούς (και καλά) και έχει δεσμευτεί να τηρήσει το Μνημόνιο 3.0, αλλά λέει ότι θα είναι και κοινωνικά πιο δίκαιο μπλα, μπλα. Από την άλλη η ΝΔ θα εφάρμοζε το Μνημόνιο Χ έτσι κι αλλιώς διότι αυτή είναι η πολιτική που ακολουθεί τόσα χρόνια. Η Λα.Εν. θέλει ξεκάθαρα δραχμή, χωρίς να παρουσιάζει απολύτως κανένα συνεκτικό, ούτε καν ακριβές, σχέδιο για το πως διάολο θα απεμπλακεί από το € και που θα βρει συμμάχους και αγορές εκτός ΟΝΕ, ενδεχομένως και ΕΕ.  Ουσιαστικά λέει ότι και ο Τσίπρας το Γενάρη, χωρίς να λέει πως θα πετύχει εκεί που απέτυχε αυτός. Το ΠΑΣΟΚ της Φώφης είναι το νέο-ΠΑΣΟΚ, που μπήκε στο άρθρο 44 και διεγράφησαν όλα τα χρέη και τα σκάνδαλα που είχε μαζέψει 35 χρόνια τώρα και καλά. Το Ποτάμι, well, είναι το Ποτάμι. Κόμμα από τηλέ-celebrities, με ό,τι και αν σημαίνει αυτό. Το ΚΚΕ, επίσης, είναι το ΚΚΕ. Σταθερότατο στις απόψεις του, τόσο που από το 1997 δεν έχει αλλάξει το πρόγραμμά του. Άλλωστε τι έχει αλλάξει στη χώρα από τότε; Απλώς βιώνει διαφορετικές φάσεις του καπιταλισμού.

Η συζήτηση για τις εκλογές περιορίζεται στο ποιος είπε ψέματα και ποιος κορόιδεψε το λαό και ποιανού το μνημόνιο είναι καλύτερο και μπορώ να σας παίξω και μια παρτίδα Υπέρ Ατού άμα λάχει, αφού το γυρνάμε σε συζητήσεις επιπέδου δημοτικού. Αμφιβάλλω βέβαια αν η ελληνική πολιτική σκηνή έχει ωριμότητα μεγαλύτερη δωδεκάχρονου, αλλά ας είναι. Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω για ποιο διαολεμένο λόγο πρέπει να ψηφίσει ο κόσμος, εκτός από το ότι δεν έβγαιναν τα κουκιά για κυβέρνηση πλειοψηφίας. Θα τερματίσει η γραφικότητα προβλέπω με το Λεβέντη στη Βουλή, που ο πάνσοφος λαός θα τον στείλει εκεί να εκπληρώσει την πιο υγρή του φαντασίωση, όχι για να σπάσει πλάκα, αλλά επειδή «Τα έλεγε». Α, ναι, έγινε και ένα debate, που ήταν πιο ξενέρωτο από τραγούδι της Céline Dion χαλί σε ερμηνεία της Witherspoon σε ρομαντική κομεντί. Καλά κρασά.

Στην άλλη πλευρά της Μεσογείου το ζήτημα έχει πιο πολύ ενδιαφέρον και πιο πολύ πλάκα. Οι Καταλανοί θα ψηφίσουν στις 27 Σεπτεμβρίου με βασικό σημείο της εκλογής στην τοπική Βουλή το αίτημα που θέλει να προωθήσει ο νυν πρόεδρος Artur Mas για δημοψήφισμα με ερώτημα την ανεξαρτησία της Καταλωνίας από την Ισπανία. Το κόμμα του Mas δεν κατεβαίνει μόνο του στις εκλογές, αλλά έχει σχηματιστεί ένας συνασπισμός όλων των κομμάτων που θέλουν ανεξαρτησία που εδώ ονομάζεται partidos soberanistas. Το έχω ξαναθίξει το θέμα και δε θα επεκταθώ, θα θυμίσω μόνο ότι ο συνασπισμός απαρτίζεται από κόμματα τόσο της τοπικής δεξιάς που επιθυμούν ένα ανεξάρτητο καταλανικό έθνος-κράτος, όσο και από αριστερά κόμματα που επιδιώκουν ένα κράτος μακρυά από το έθνος-κράτος της Ισπανίας.

Προς το παρόν οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο συνασπισμός θα λάβει περί τις 60-62 έδρες, ενώ η απόλυτη πλειοψηφία είναι στις 68. Οπότε θα χρειαστεί συμπαραστάτες για την προώθηση του σχεδίου του δημοψηφίσματος. Την ίδια ώρα η Μαδρίτη κάνει ότι μπορεί για να προωθήσει την καμπάνια του «Ναι» στην ανεξαρτησία. Ο Rajoy μιλούσε 3 ώρες με τη Merkel πριν 2 βδομάδες και το βασικό θέμα συζήτησης ήταν η Καταλωνία. Η Angela μετά ζήτησε στη συνέντευξη τύπου «Η Καταλωνία να σεβαστεί την αρχή της εδαφικής ακεραιότητας της ΕΕ». Παράλληλα ο Rajoy και οι εκπρόσωποι τύπου του ΡΡ μιλούν με στιβαρά πολιτικά επιχειρήματα όπως «Το αστείο τελείωσε» που είπε ο Υπ. Δικαιοσύνης.

Ο πρωθυπουργός παραλλήλισε και το Καταλανικό δημοψήφισμα με το ελληνικό. Σύγκριση τόσο εύστοχη που του την έπεσαν ακόμα και τα κόμματα που διαφωνούν με το δημοψήφισμα όπως οι σοσιαλιστές του PSOE. Οι Καταλανοί φυσικά είπαν ότι μοιάζει με το Σκωτσέζικο περισσότερο, ξέρεις, εκείνο που οι Βρετανοί άφησαν να γίνει. Και εκεί ο γίγαντας Rajoy κάνει το άφταστο. Προωθεί σχέδιο νόμου με τη μορφή του κατεπείγοντος ώστε να διώκονται ποινικά σε βαθμό κακουργήματος όσοι θέτουν σε κίνδυνο την εδαφική ακεραιότητα της Ισπανίας. Μάλιστα θέλει να το περάσει και στο σύνταγμα με συνταγματική αναθεώρηση εξπρές. Είναι το ίδιο σύνταγμα που 4 χρόνια τώρα αρνείται να αναθεωρήσει. Μόνο που εδώ ο δικαστικός κλάδος δεν είναι και τόσο πολύ με το μέρος του.

Ο βασικός λόγος είναι ότι δε γίνονται έτσι εύκολα προσθαφαιρέσεις στο σύνταγμα λες και είναι αμάξι που θέλεις να το κάνεις καγκούρικο. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το σύνταγμα στο θέμα της εδαφικής ακεραιότητας και των Αυτόνομων Κοινοτήτων είναι τόσο ασαφές που προκύπτει το εξής παράδοξο: ακόμα και αν η Καταλωνία αποφασίσει να αποσχιστεί, για αυτό πρέπει να συμφωνήσουν και οι άλλες 16 Αυτόνομες Κοινότητες. Οπότε προβλέπεται πανικός άνευ προηγουμένου.

Σε αυτό το θέμα θα επανέλθω μετά τις 27/09 έχοντας τα αποτελέσματα. Ελπίζω να έχω ξαναγράψει κάτι στο ενδιάμεσο. Για τις ελληνικές εκλογές αρνούμαι πια, βαρέθηκα. Ό,τι και να γίνει οδηγεί σε μια παντοτινή αποτυχία.

Συνεδρία 98: Θλιμμένοι στη Γιορτή μας

Κοντά ένα μήνα μετά το τελευταίο post επανέρχομαι, αλλά δε θα ασχοληθώ αυτή τη φορά ούτε με την Ελλάδα, ούτε με την Ευρώπη, ούτε με το Ιράν, ούτε με την Κούβα και τις ΗΠΑ. Αυτά μπορούν να περιμένουν. Επειδή κάπου πάνω γράφω κάτι για e-ψυχανάλυση, θα αναφερθώ στους λόγους της απουσίας μου.

Αν το έχετε παρατηρήσει, ακόμα και τα κείμενά μου στο sombrero το τελευταίο τρίμηνο είναι περιορισμένα. Ο πρωταρχικός λόγος είναι ότι δεν προλαβαίνω και αυτό οφείλεται σε δύο γεγονότα. Το πρώτο είναι ότι έχω καινούρια δουλειά και τρέχω ένα πάρα πολύ πιεστικό χρονικά project. Μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου οπόταν και τελειώνει η πρώτη φάση δεν έχω χρόνο να πεθάνω. Όχι τίποτ’ άλλο, αλλά ξεκίνησε και η μπάλα γαμώτο αυτό το Σ/Κ και δεν ξέρω πως να το διαχειριστώ.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι έπρεπε να τρέξουμε με τη συμβία ένα κάρο γραφειοκρατικές διαδικασίες τόσο στην Καταλωνία, όσο και στην Ελλάδα, διότι καλώς εχόντων των πραγμάτων το Δεκέμβρη θα είμαστε τρεις. Η εγκυμοσύνη δεν ήταν προγραμματισμένη, αλλά στην ηλικία που είμαστε δε μας χάλασε κιόλας. Το θέλαμε αρκετά χρόνια και τώρα είμαστε σε μία φάση στη ζωή μας που έχουμε και οι δύο δουλειές με προοπτικές, έχουμε ξεμπλέξει με τα ακαδημαϊκά και δε ζούμε στο πανάκριβο Λονδίνο με την τραγική Αγγλοσαξονική νοοτροπία ανατροφής των παιδιών. Όσο ήμασταν εκεί, πέρα από το οικονομικό ήμασταν βέβαιοι ότι δε θέλουμε να μεγαλώσουμε παιδί σε εκείνη την κοινωνία για κανένα λόγο.

Έτσι λοιπόν με εξετάσεις, γιατρούς και γραφειοκρατικά να τρέχουν δεν είχα και πάρα πολύ χρόνο. Άστε που για πρακτικούς λόγους έπρεπε να κάνω πολύ περισσότερες εξωτερικές δουλειές εγώ, καθότι ως γνωστόν εγκυμοσύνη και κουβάλημα είναι αμοιβαίως αποκλειόμενα πράγματα. Λίγα λόγια παραπάνω για τη γραφειοκρατία. Ένας από τους βασικούς παράγοντες που με τη συμβία είμαστε αρκετά χρόνια μαζί είναι ότι κανένας από τους δυο μας δεν ήθελε να παντρευτεί. Το πρόβλημά μας είναι διττό. Από τη μία σιχαινόμαστε αμφότεροι τη βιομηχανία του γάμου. Όλο αυτό με στολισμούς, μπομπονιέρες, φώτα, νυφικά, κουστούμια, τραπεζώματα, γλέντια μας τρελαίνει. Το θεωρούμε πεταμένα λεφτά και τώρα που περιμένουμε παιδί ακόμα περισσότερο. Το άλλο σκέλος είναι ότι δε χρειάζεται να μου δώσει την ευχή του κανένας γαμημένος παπάς ή δήμαρχος για να αποδείξω στον άνθρωπό μου ότι τον αγαπάω και θέλω να περάσω τη ζωή μου μαζί του. Ακόμα χειρότερα, δε βρίσκω το λόγο για κάτι που αφορά εμένα και τη συμβία να κάνουμε ένα πανηγύρι για να επισημοποιήσουμε τη σχέση μας στα μάτια των άλλων, των τρίτων, των ξένων. Δεν έχω κάτι με όσους θέλουν να παντρευτούν, είναι η επιλογή τους και τη σέβομαι. Αλλά όπως σέβομαι τη δική τους οπτική απαιτώ να δεχτούν και τη δική μου.

Κάπως έτσι και επειδή εδώ στην Ισπανία είναι default ρύθμιση να παίρνει το παιδί δύο επίθετα, πρώτο του πατέρα και μετά της μητέρας ψάξαμε το πού και πώς μας συμφέρει να κάνουμε το Σύμφωνο Συμβίωσης. Ανακαλύψαμε λοιπόν ότι στην Ισπανία, η κάθε μία από τις 17 Αυτόνομες Κοινότητες δίνει διαφορετικά δικαιώματα στους συμβίους (για συντομία ας το κρατήσουμε έτσι). Ευτυχώς, η Καταλωνία τιμώντας την παράδοσή της μαζί με την (σωστά μαντεύετε) Βασκωνία είναι εκείνες που δίνουν σχεδόν ισότιμα δικαιώματα με το συμβόλαιο του γάμου. Είχαμε όμως το πρόβλημα ότι ήταν εξαιρετικά δύσκολο να το αναγνωρίσουμε στην Ελλάδα, ενώ το ανάποδο γινόταν εύκολα. Ρωτήσαμε λοιπόν ένα φίλο δικηγόρο για τα δικαιολογητικά (ταυτότητα, ληξιαρχική πράξη γεννήσεως) και μας έκλεισε ραντεβού με μία συμβολαιογράφο στην Κρήτη. Επειδή είχα μόλις 7 μέρες άδεια, όλα έπρεπε να γίνουν μα ταχύτητα όχι Ελλάδος. Η μόνη μαλακία ήταν ότι έπρεπε να του πούμε το λόγο, ενώ δεν το είχαμε πει σε κανένα άλλο φίλο μας για να δούμε τις φάτσες τους (αξία ανεκτίμητη).

Η όλη διαδικασία κράτησε 1 ώρα. Σε αυτήν περιλαμβάνεται η διαδρομή μέχρι το ληξιαρχείο για την κατάθεση του Συμφώνου ώστε να τεθεί σε ισχύ, η αναμονή για την παραλαβή της ληξιαρχικής πράξης του Συμφώνου, η διαδρομή στα δικαστήρια για να πάρουμε την Apostille για να το μεταφράσουμε και η πληρωμή των χαρτοσήμων. Το συγκρίνεις με το χρόνο που χρειάζεσαι για να προετοιμάσεις πολιτικό (για θρησκευτικό ούτε καν έτσι) γάμο και γελάς. Α, κόστισε και €97,32. Βέβαια εδώ να πω ότι ξέρεις ότι το έχεις κάνει αυτό το τόσο προχώ για την Ελλάδα στην επαρχία όταν στο τέλος η συμβολαιογράφος γυρνάει και σου λέει: Ε κάντε και ένα γάμο...

Το πιο ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι ότι οι γονείς ήταν τελείως cool, παρότι ενημερώθηκαν αφού έγινε η πράξη. Η μάνα μου, που μεγάλη επαφή με την πραγματικότητα δεν έχει, το βρήκε πολύ μοντέρνο και γουάου, ενώ ο παραδοσιακός Κρητίκαρος πατέρας μου είχε συμβιβαστεί χρόνια με την ιδέα ότι δε θα γίνει γάμος. Του είχαμε εξηγήσει ότι θα κάνουμε το νομικά ελάχιστο δυνατό και αυτό τον κάλυπτε, διότι μας είχε ικανούς να μην κάνουμε και τίποτα. Η μητέρα της συμβίας ήταν πολύ υπέρ εδώ και χρόνια, ενώ ο (μεγαλύτερος απ’ όλους σε ηλικία) πατέρας της είπε: Καλά, και τίποτα να μην κάνατε δεν πείραζε. Άλλη κουλτούρα ο βέρος Αθηναίος, αλλά αυτό είναι μεγάλη κουβέντα. Οι φίλοι μας βέβαια δεν το πήραν έτσι ακριβώς. Όχι για θρησκευτικούς ή ιδεολογικούς λόγους, αλλά επειδή είχαν οραματιστεί τριήμερο γλέντι στην Κρήτη με οφτά, κρασιά και γαμοπίλαφο. Βέβαια, ειδικά οι άρρενες το είδαν ως πολύ ωραίο παράδειγμα-επιχείρημα για να αποφεύγουν πιέσεις.

Εκεί που καταλήγουμε είναι ότι κάναμε αυτό που γουστάραμε, με τον τρόπο που γουστάραμε, στο χρόνο και στο μέρος που είχαμε επιλέξει. Ναι, μας οδήγησε εκεί η εγκυμοσύνη, αλλά η απόφαση είχε παρθεί εδώ και καιρό. Ότι δηλαδή όταν έρθει μια εγκυμοσύνη θα υπογράψουμε το Σύμφωνο. Διότι, όσο και να το οραματίζονταν οι φίλοι μας, σε ένα γάμο θα ήμασταν εκθέματα και σίγουρα θλιμμένοι στη γιορτή μας.

Συνεδρία 97: Πέρα από τις Πόρτες του Σκότους

Μερικές φορές κάποια πράγματα είναι αστεία. Ή χειρότερα είναι τόσο σοβαρά που αν δεν τα πάρεις ως αστεία θα παίξει ο νους σου, που λέμε και στην Κρήτη. Το θέμα του δημοψηφίσματος και το πως αυτό εξελίχθηκε είναι από εκείνα τα πράγματα που σου επιτρέπουν να κάνεις πλάκα, διότι δεν μπορείς πρακτικά να κάνεις και κάτι άλλο. Δεν έχω σκοπό να αναμοχλεύσω ή να επαναλάβω πράγματα που υπάρχουν και μπορείς να τα βρεις παντού σε ηλεκτρονική η έντυπη μορφή. Εκείνο που με νοιάζει είναι το δια ταύτα, αλλά για να φτάσω εκεί πρέπει να γίνουν μερικές εισαγωγικές παρατηρήσεις.

Όταν είσαι μόνος σου εναντίον 18 σε ένα σύνολο 19 αν δεν είσαι ο Hulk, o Superman, ή κάποιος super ήρωας τέλος πάντων δεν προχωράς μόνος σου κόντρα σε όλους τους άλλους. Όσο δίκιο και αν έχεις, όσο και αν πιστεύεις στις θεωρίες και στα μοντέλα σου, εδώ μιλάμε για πολιτική και όχι για συνθήκες εργαστηρίου. Το πράγμα έφτασε στα άκρα από δύο αμοιβαία αποκλειώμενες θεωρήσεις. Μόνο που στη μία πλευρά ήταν ένα χρεοκοπημένο κράτος μόνο του, ενώ στην άλλη ένα μπλοκ με αρκετούς ισχυρούς, τον ηγεμόνα φυσικά και μπόλικους δορυφόρους.

Καταλαβαίνω τις προθέσεις της κυβέρνησης και του ίδιου του Τσίπρα. Βασίζονταν όμως σε δύο ιδεολογικά κολλήματα που έπρεπε να έχει καταλάβει μετά τη δεύτερη συνάντηση ότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Η πίστη ότι ως Ελλάδα, πόσο μάλλον στην κατάσταση που είσαι τώρα, μπορείς να επαναφέρεις την Ευρώπη στις ιδρυτικές της αρχές της ειρήνης και αμοιβαιότητας και της αλληλεγγύης είναι ιδεολογική μακαριότητα. Επίσης είναι πολύ καλή ρητορική όσο είσαι στην αντιπολίτευση. Στο πρακτικό του πράγματος, όταν βλέπεις ότι όλοι προσπαθούν να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους, κάνεις το ίδιο, δεν το τραβάς με τη λογική ότι «διάολε έχω δίκιο και θα σταθούν αλληλέγγυοι». Ο κόσμος είναι ρεαλιστικός καλώς ή κακώς. Λειτουργεί με άξονα το συμφέρον τα τελευταία 5.000 χρόνια. Τα υπόλοιπα είναι εκτός πραγματικότητας, την οποία δεν μπορείς να αλλάξεις όταν είσαι μόνος και αδύναμος.

Ένα άλλο κομμάτι είναι ο Βαρουφάκης. Νάρκισσος, αλλαζονικός και ψώνιο, αλλά και πολύ καλός οικονομολόγος. Ο Βαρουφάκης έχει το πρόβλημα που έχουν όλοι οι ακαδημαϊκοί, το έχω ξαναπεί. 

Είναι τόσο βαθιά ριζωμένες οι πεποιθήσεις του, που δεν κάνει πίσω με τίποτα. Δεν έχω γνωρίσει ποτέ κανένα ακαδημαϊκό που να μην έχει απόλυτη πίστη ότι τα μοντέλα του είναι τα σωστά, ότι όλα τα υπόλοιπα είναι λάθος και να μην τα υπερασπίζεται μέχρι θανάτου. Υποθέτω οι αντιπάθειες που δημιούργησε στο Eurogroup προκύπτουν από το ακαδημαϊκό του υφάκι. Δεν μπορούσε να δεχτεί την άλλη άποψη που ο ίδιος θεωρούσε καταστροφική και έκανε κήρυγμα. Αυτό όμως είναι τεράστιο πρόβλημα, διότι δεν τον κάλεσαν να δώσει διάλεξη, αλλά να διαπραγματευτεί. Στην πολιτική κάνεις συμβιβασμούς. Όταν δεν είσαι διατεθειμένος να κάνεις συμβιβασμούς δεν κάνεις για πολιτικός. Οι χειρισμοί Βαρουφάκη κρίνονται, εκ του αποτελέσματος, τραγικοί. Όχι γιατί δεν είναι καλός οικονομολόγος, αλλά διότι αποδείχτηκε κακός πολιτικός.

Το κομμάτι των απέναντι είναι μια τεράστια ιστορία που χρειάζεται ξεχωριστή ανάλυση. Εκείνο που πρέπει να τονιστεί εδώ είναι η επίσης αρτιοσκληρυντική γραμμή της Γερμανίας. Η Γερμανία και τα minions της βλέπουν τον κόσμο μέσα από νούμερα. Αυτή η δικτατορία των χρηματοοικονομικών είναι απάνθρωπη μεν, αλλά δουλεύει για τα συμφέροντα των Γερμανών, και όπως ξαναείπα ο κόσμος δουλεύει με άξονα τα συμφέροντα. Η διαφορά με την Ελλάδα είναι ότι είχε τον κόσμο με το μέρος της, τους άλλους 18 δηλαδή και την ισχύ να επιβάλει την άποψή της. Όσο περνούσε ο χρόνος και τα αποθεματικά των ταμείων της Ελλάδος εξαντλούνταν, τόσο ισχυροποιούσε την ήδη ισχυρή θέση της. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι το παράκανε με τους όρους και τώρα θα πρέπει να αμυνθεί κόντρα σε όσους τρόμαξε και δεν εξαρτώνται άμεσα από αυτήν (Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία).

Έρχεται τώρα το Μνημόνιο 3 που θα ήταν πολύ πιο light αν γινόταν κάποιου μήνες νωρίτερα, αλλά πρέπει να το εφαρμόσει μια κυβέρνηση που δεν το πιστεύει, με τις ψήφους και την υποστήριξη μιας αντιπολίτευσης που το θέλει, αλλά χάνει κάθε εκλογικό αντίβαρο αν το κάνει. Επειδή η Ελλάδα δεν είναι καμιά Δανία να λειτουργήσει με κυβέρνηση μειοψηφίας και καθώς η συμφωνία προβλέπει ρητά ότι δεν πρέπει να γίνουν εκλογές, είμαι πραγματικά πολύ περίεργος να δω πως θα εξελιχθεί αυτό το πράγμα. Ο ορισμός της βλακείας είναι να επαναλαμβάνεις κάτι περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα. Τώρα θα έρθει τρίτο μνημόνιο να κάνει εκείνα που δεν έκαναν τα προηγούμενα δύο. Σίγουρα.

Το πρόβλημα είναι στο τι θα γίνει στο μέλλον. Η κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει μαγικά πράγματα στο κοινωνικό επίπεδο για να κρατήσει το αριστερό της κομμάτι, με την καταστροφή της υπογραφής του Μνημονίου 3. Έδειξε ότι το δημοψήφισμα ήταν ένα salto mortale, περιμένοντας το ΝΑΙ για να κάνει μια ηρωική έξοδο «Θέλαμε ν’ αλλάξουμε την Ευρώπη και δε μας άφησαν». Όταν βγήκε το ‘ΟΧΙ δεν ήξεραν να το διαχειριστούν. Πήγαν με το χαρτί της δημοκρατικότητας κόντρα σε συμφέροντα, έχοντας άδεια ταμεία και κλειστές τράπεζες. Τραγικός χειρισμός που οδήγησε σε μια συμφωνία που μοιάζει με συνθηκολόγηση ηττημένου μετά από πόλεμο.

Το μόνο που πέτυχε η κυβέρνηση είναι να δείξει σε όλον τον κόσμο τον πραγματικό χαρακτήρα της ΟΝΕ. Όπως κάθε νομισματική ένωση που δε συνοδεύεται από πολιτική ή έστω τραπεζική ενοποίηση είναι καταδικασμένη. Μόνο που οι Γερμανοί φροντίζουν να την έχουν σαν το Hotel California: You can check out anytime you like, but you can never leave. Χρειάζεται μια αλλαγή στροφής του ίδιου του ενιαίου νομίσματος για να δοθεί μια ανάσα στα πιο αδύναμα μέλη της. Να χαλαρώσουν κάπως οι κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας, τα ελλείμματα, κτλ. Αλλιώς απλώς ο θάνατος του ευρώ παρατάθηκε για λίγα χρόνια ακόμα. Με τις παρούσες συμμαχίες σε Ευρωπαϊκό επίπεδο πάντως, δύσκολα κάποιος μπορεί να κοιτάξει πέρα από τις πόρτες του σκότους.

Συνεδρία 96: Να Πέσει το Σφυρί

Ντελίριο σε όλον τον πλανήτη προκάλεσε η απόφαση του πρωθυπουργού να καλέσει τους πολίτες σε δημοψήφισμα την επόμενη Κυριακή για την αποδοχή ή όχι του προτεινόμενου πακέτου μέτρων των «Θεσμών». Επειδή όλος ο κόσμος γράφει και ασχολείται με αυτό, θα κάνω μια μικρή ανάλυση και δε θα ασχοληθώ ξανά με το θέμα μέχρι να βγουν τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος, αν αυτό γίνει τελικά. Για να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά, θα ξεκινήσω με τη λογική της κλήσης σε δημοψήφισμα, το ερώτημα που τίθεται μετά και θα κλείσω με την πολιτική στρατηγική.

Κατ’ αρχάς, η απόφαση να διεξαχθεί δημοψήφισμα έχει λογική. Στις 25/01 εκλέχτηκε αυτή η νέα κυβέρνηση με μια ατζέντα που έλεγε να αλλάξει τους όρους των Μνημονίων. Να σταματήσει τις περικοπές και τη δημοσιονομική προσαρμογή και να χρηματοδοτήσει αυτές τις πολιτικές με αλλαγή του τρόπου φορολόγησης, φέρνοντας παράλληλα κάποια επενδυτικά (κρατικά) μέτρα για μείωση της ανεργίας. Αυτό θα συνέβαινε θεωρητικά με μια νέα συμφωνία με τους δανειστές, πείτε τη «έντιμη», «νέο μνημόνιο», δεν ενδιαφέρει, ώστε η Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ. Παράλληλα τα δύο κόμματα που στήριζαν τις μνημονιακές πολιτικές έφτασαν σε ιστορικά χαμηλά εκλογικά ποσοστά. Η ΝΔ έσπασε το αρνητικό ρεκόρ των Ευρωεκλογών σημειώνοντας το χαμηλότερο εκλογικό αποτέλεσμα της ιστορίας της ως κόμμα, ενώ το ΠΑΣΟΚ φλερτάρει με το όριο του πολιτικού αφανισμού.

Η νέα κυβέρνηση ξεκίνησε κατευθείαν επαφές με τους εταίρους και έγινε σαφές από την αρχή ότι τα πράγματα είναι χλωμά. Υπήρχαν δύο μπλοκ στους δανειστές όπου το ένα καταλάβαινε την ανάγκη να αλλάξει κάπως η στόχευση των προγραμμάτων και το άλλο που δεν ήθελε αυτή τη νέα κυβέρνηση καθώς κρίνει ότι τα σωστά μέτρα είναι μόνο τα δικά τους μέτρα. Μετά από πέντε μήνες ήρθε το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις με ένα τελεσίγραφο από την πλευρά των δανειστών (θα το σχολιάσω λίγο παρακάτω αυτό). Η ελληνική κυβέρνηση δεν το δέχεται, λογικά διότι αποτελεί συνέχεια της λογικής των μέτρων που εκλέχτηκε για να ανατρέψει. Συμπληρωματικά, επειδή ήταν ξεκάθαρο για την κυβέρνηση ότι η εντολή που είχε ήταν να βρει μια καλύτερη λύση εντός ευρώ, δε θεωρεί ότι μπορεί μόνη της, χωρίς να ρωτήσει ξανά τους πολίτες, έχει το δικαίωμα να πάρει αυτήν την απόφαση. Ως εκ τούτου, καταλήγει στη λύση του δημοψηφίσματος, με σκοπό να σχεδιάσει τις επόμενες κινήσεις βάση νέας λαϊκής εντολής.

Όλα τα παραπάνω έχουν απόλυτη λογική στη θεωρία και σε συνθήκες εργαστηρίου. Η καταφυγή σε δημοψήφισμα για ένα τόσο κρίσιμο θέμα δεν είναι λάθος, εδώ όμως αρχίζουν τα προβλήματα. Ας ξεκινήσουμε από το χρονικό κομμάτι. Μετά από πέντε μήνες διαπραγματεύσεων καταλήξαμε σε αδιέξοδο. Αυτό όμως φαινόταν από το Μάρτη όταν οι δανειστές δεν ήταν και πολύ θερμοί να τηρήσουν τη συμφωνία της 20^ης Φεβρουαρίου. Έπρεπε όμως να φτάσουμε στο τέλος Ιουνίου, με το πρόγραμμα να λήγει και τα αποθεματικά να έχουν πρακτικά εξαντληθεί για να ανακοινωθεί το δημοψήφισμα; Η κυβέρνηση φαίνεται να μην έχει σχέδιο για το τι θα γίνει μετά και ακόμα και αν  έχει σχέδιο δε θα έχει κανένα τρόπο να το χρηματοδοτήσει.

Το δεύτερο χρονικό πρόβλημα είναι οι οχτώ μέρες από την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος μέχρι τη διεξαγωγή του. Μέσα σε μια βδομάδα πρακτικά, θα πρέπει να κινητοποιηθεί ο διοικητικός μηχανισμός, να βρεθούν και να οριστούν δικαστικοί αντιπρόσωποι, εφορευτικές επιτροπές, να κοπούν ψηφοδέλτια, να οργανωθεί το Υπουργείο Εσωτερικών και τόσα άλλα πράγματα. Ο χρόνος είναι ελάχιστος. Σύμφωνα με τη ΦΕΚ για το δημοψήφισμα, οι κάλπες στήνονται 30 μέρες μετά την έκδοση του προεδρικού διατάγματος. Υπάρχουν δικλείδες για να γίνει πιο γρήγορα, όμως δεν μπορούν σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα να παρουσιαστούν θέσεις, προτάσεις, εναλλακτικές, σχέδια για το δια ταύτα, κτλ. Ειδικά σε ένα τόσο πολωμένο κλίμα όπως το παρόν στην Ελλάδα.

Επίσης, μέσα σε μία βδομάδα δεν μπορεί να γίνει σοβαρή δημόσια κουβέντα για το ερώτημα του δημοψηφίσματος και το διακύβευμα. Το ερώτημα per se είναι ασαφές. Μιλάει για την πρόταση των δανειστών, αν την εγκρίνουν οι πολίτες ή όχι. Η πρόταση όμως από 01/07 μπορεί να μην είναι στο τραπέζι, σύμφωνα με τους δανειστές, οπότε για τι ακριβώς θα αποφασίσει ο κόσμος κανείς δεν έχει καταλάβει.

Τέλος, δε φαίνεται να υπάρχει κάποια στρατηγική για το μετά. Η κυβέρνηση εφόσον στηρίζει το Όχι θα πρέπει να παραιτηθεί σε περίπτωση που βγει το Ναι. Αλλά εδώ μπαίνουν δύο σουρεάλ στοιχεία. Το πρώτο είναι ότι δεν έχει πει κάτι τέτοιο ο Τσίπρας, αλλά ότι θα εφαρμόσει τη συμφωνία. Το δεύτερο και πιο γαμάτο είναι ότι σε περίπτωση που ξαναγίνουν εκλογές το πιθανότερο είναι να τις ξανακερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, με την αντιπολίτευση που έχει. Σε περίπτωση πάλι που βγει το Όχι η κυβέρνηση θα κάνει τι ακριβώς; Θα πάει σε νέες διαπραγματεύσεις; Διαπραγμάτευση έχεις όταν υπάρχουν δύο ομάδες στο τραπέζι και η αντίπαλη δε φαίνεται να κατεβαίνει. Και εδώ δεν έχει κατοχύρωση παιχνιδιού άνευ αγώνος.

Μιας και ανέφερα την αντιπολίτευση να πω ότι η στάση της είναι τρομακτικά ελλιπής. Η ΝΔ ήθελε να καταθέσει πρόταση μομφής και δε συγκέντρωσε τις απαραίτητες υπογραφές (;!) και μετά σκέφτεται αν θα προκρίνει αποχή ως επίσημη γραμμή για το δημοψήφισμα. Ο στόχος θεωρητικά είναι η αποχή να ξεπεράσει το 40% και να κριθεί το δημοψήφισμα άκυρο. Πολύ επικίνδυνο διότι, α) ακυρώνει τη ρητορική ότι το 70% του κόσμου θέλει παραμονή στο ευρώ. Αν ήταν έτσι δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας. Και β) Αν δεν πάνε να ψηφίσουν αυτοί και η συμμετοχή υπερβεί το 60% τότε το Όχι θα έχει πιάσει 80% και θα είναι ήττα ιστορικού επιπέδου. Το ΠΑΣΟΚ σέρνεται πίσω από τη ΝΔ, το Ποτάμι είναι το μόνο που στηρίζει ανοιχτά Ναι χωρίς αποχές και το ΚΚΕ, ε, χμ, δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες. Η ΧΑ φαίνεται ότι για εθνοπατριωτικούς (λάθος) λόγους θα πει Όχι, ούτε οι ίδιοι έχουν καταλάβει γιατί.

Την ώρα που το γράφω αυτό δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο αν η ΕΚΤ θα κλείσει το ELA. Σε περίπτωση που γίνει αυτό, η χρηματοδότηση γίνεται ακόμα πιο σκούρη για το μέλλον, ειδικά όσο μένει ασαφές το εντός-εκτός ευρώ. Δε θεωρώ ότι καμία από τις δύο επιλογές είναι από μόνη της καταστροφή, αν υπάρχει ξεκάθαρο σχέδιο για το μετά. Όσο αυτό δεν υπάρχει και δεν κοινοποιείται στους πολίτες τότε και τα δύο σενάρια μοιάζουν με πείραμα υψηλής επικινδυνότητας. Δε διαφωνώ με το δημοψήφισμα, διαφωνώ όμως με το χρονικό του ορίζοντα και το ερώτημά του. Το όλο σκηνικό μοιάζει με μια δημοπρασία που όλοι περιμένουν το σφυρί να πέσει. 

Συνεδρία 95: Ποιος θα Προσφέρει το δείπνο;

Μετά από περίπου τρεις βδομάδες που τρέχω σαν παλαβός, είπα να γράψω για κάτι που ειπώθηκε, πέρασε για λίγο ξυστά, αλλά κανείς, προφανώς δε μπήκε στον κόπο να αναλύσει παραπάνω. Το θέμα μας είναι η περίφημη Ζάμπια, η χώρα που υπήρξε η τελευταία που δεν πλήρωσε δόση στο ΔΝΤ. Και κάπου εκεί αρχίζει το ιλουστρασιόν εικονογραφημένο αστείο.

Το ποίο αστείο ξεκινάει από το γεγονός ότι η Ζάμπια τότε ήταν «δημοκρατία του ενός κόμματος». Δηλαδή δικτατορία, αλλά light, αντικειμενικά τώρα και όχι για δεδομένα Αφρικής. Ο ηγέτης του αντί-αποικιοκρατικού κινήματος Kenneth Kaunda διετέλεσε πρόεδρος της χώρας από το 1964 μέχρι το 1991. Από το 1972 ο Kaunda απαγόρευσε την ύπαρξη των άλλων κομμάτων και ανανέωνε τις θητείες του με ψηφοφορίες «Ναι-Όχι». Λογικά έπαιρνε γύρω στο 93% κάθε φορά, αλλά με το ποσοστό των εγγεγραμμένων που ψήφιζε να είναι γύρω στο 60%. Οι διαφωνούντες απλώς δεν πήγαιναν να ψηφίσουν. Ο Kaunda πήρε την απόφαση να απαγορεύσει τα άλλα κόμματα το 1972 όχι για να δημιουργήσει κάποιου είδους σοβιετική διακυβέρνηση, ούτε για να γίνει απόλυτος δικτάτορας όπως ο Σαντάμ ή ο Kazabubu.

Από τα τρία κόμματα που είχαν δημιουργηθεί κατά τον αντί-αποικιοκρατικό αγώνα, μόνο το δικό του (UNIP), είχε εθνική απήχηση. Τα άλλα δύο εξέφραζαν τοπικές περιοχές και συγκεκριμένες φυλές και ήταν έτοιμες να προχωρήσουν σε εμφύλιο πόλεμο για να εξασφαλίσουν την απόλυτη εξουσία. Ο Kaunda τους απαγόρευσε για να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο. Αντίθετα πάλι με πολλές χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, το γεγονός ότι ο Kaunda είχε ακριβώς αυτά τα κίνητρα φαίνεται από το ότι δεν έκανε διώξεις πολιτικών αντιπάλων, δεν έχτισε μυστικές φυλακές και αστυνομίες, δεν κατηγορείται από Διεθνή Αμνηστία για εγκλήματα κατά τις ανθρωπότητας. Φυσικά, μετά γλυκάθηκε, την ψώνισε και νόμιζε ότι κανένας άλλος δεν μπορεί να τρέξει τη χώρα, μέχρι που ξεσηκώθηκε παν-Ζαμπιανικό κίνημα το 1990 που οδήγησε σε συνταγματική αναθεώρηση και εκλογές με όρους πλουραλιστικής δημοκρατίας το 1991, τις οποίες, όπως ήταν απολύτως λογικό έχασε πανηγυρικά από τον Frederick Chiluba.

Στο προκείμενο με το χρέος τώρα. Η Ζάμπια δεν έχει καμία ομοιότητα με την περίπτωση της Ελλάδος. Η χώρα δεν ήταν μέλος καμίας ένωσης, πόσο μάλλον νομισματικής. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν και δεν πλήρωσε (1987), ο πληθωρισμός της ήταν στο 50,9%, το δημόσιο χρέος στο 191,4% του ΑΕΠ και δεν παρήγαγε σχεδόν τίποτα. Οι επενδύσεις είχαν πέσει 9,4% και τα αποθεματικά είχαν μειωθεί από 23,3% του ΑΕΠ σε 11,4%. Υπήρχε όμως μόνο το ΔΝΤ, κανένας άλλος, δεν υπήρχε θέμα νομίσματος και στην τελική το ΔΝΤ δεν τα κατάφερε (για άλλη μια φορά) να βοηθήσει μια οικονομία χώρας του Τρίτου Τέταρτου κόσμου να ανακάμψει.

Η αναλογία με την Ελλάδα είναι η εξής μία: δεν πλήρωση δόση στο ΔΝΤ. Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που γίνονται τέτοιες ενδελεχείς αναλύσεις. Θυμάμαι ακόμα στην αρχή της κρίσης τις συγκρίσεις με την Ισλανδία ή την Αργεντινή. Επίσης καμία επαφή στις περιπτώσεις. Το να πεις ότι η Ζάμπια δεν πλήρωσε και η Ελλάδα δεν πλήρωσε, άρα η Ελλάδα θα γίνει Ζάμπια είναι αντίστοιχο του να πεις ότι ο Messi έβαλε γκολ, ο Καπετάνος έβαλε γκολ, άρα ο Καπετάνος είναι Messi. Οι χώρες είναι πολύπλοκοι μηχανισμοί με διακριτά χαρακτηριστικά. Το να παίρνεις μεμονωμένα γεγονότα και να τα απογυμνώνεις από τα υπόλοιπα κριτήρια ή από το περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον είναι η πρώτη αρχή της προπαγάνδας.

Η προπαγάνδα βέβαια δε λείπει ποτέ και από πουθενά. Είτε το λες promotion, είτε διαφήμιση, είτε lobbying, είτε πολιτική προβολή, είτε όπως στο διάολο θέλεις υπάρχει παντού. Η σύγκριση ανόμοιων πραγμάτων είναι ο δεύτερος καλύτερος τρόπος, που όταν συνδυάζεται με τον πρώτο, την αποσπασματική παρουσίαση των γεγονότων, έχει θαυμαστά αποτελέσματα. Αυτή τη στιγμή το όλο θέμα με την Ελλάδα, την ΟΝΕ, το ευρώ και το ΔΝΤ είναι σε σημείο καμπής. Και είναι τώρα, δεν ήταν πριν τέσσερις μήνες. Τώρα είναι η φάση που ανοίγουν οι κάρτες. Το ποιος θα κερδίσει τι και ποιος θα χάσει τι θα φανεί στο αποτέλεσμα, όλο το άλλο είναι εικασίες.

Εικασίες που πάντα φιλτράρονται μέσα από ιδεολογικά ή κομματικά στεγανά. Ο καθένας προβλέπει την έκβαση που θέλει να έχει το όλο πράγμα από την οπτική που το βλέπει ο ίδιος. Το οποίο δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Συμβαίνει σε όλον τον κόσμο. Όπως συμβαίνει και ανάλογη συμπεριφορά να έχουν και οι δημοσιογράφοι. Απανωτές πτώσεις από τα σύννεφα προκάλεσε η ανακάλυψη ότι οι ξένοι δημοσιογράφοι είναι και αυτοί χωρισμένοι σε έντυπα – κανάλια – στρατόπεδα, ανάλογα με την ιδεολογική τους τοποθέτηση. Διότι όλοι πίστευαν με την ξενομανία που δέρνει τη χώρα ότι οι ξένοι είναι κάποιο είδος ανώτερου επαγγελματία που τιμούν τις αρχές της δημοσιογραφίας, δεν επηρεάζονται από διάφορες «γραμμές» και λειτουργούν με περισσό ήθος. Χαλάει λίγο το μύθο του «αυτά μόνο στην Ελλάδα συμβαίνουν», αλλά δεν πειράζει. Στην τελική την αναλογία με Ζάμπια δεν την ανακάλυψαν οι δικοί μας. Η είδηση έπαιξε πρώτα στο Bloomberg.

Η λογική των αναλογιών και των παραδειγμάτων από το παρελθόν είναι μια αγαπημένη τακτική. Μια τακτική που εφαρμόζεται με δασκαλίστικους όρους, προσπαθώντας να εξομοιώσει καταστάσεις που γίνονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, υπό διαφορετικές συνθήκες, με άλλες διεργασίες και υπό άλλο διεθνές ή περιφερειακό περιβάλλον. Το καλύτερο είναι ότι αποδίδουν, γι’ αυτό άλλωστε και συνεχίζεται η χρήση τους. Απλώς την επόμενη φορά που η Ελλάδα θα συγκριθεί με την οποιαδήποτε Αργεντινή, Ισλανδία, Ζάμπια, Σερβία, δεν ξέρω 'γω τι, να έχουμε στο μυαλό ότι πρέπει να ψάξουμε τις διαφορές. Και τις διαφορές δεν τις ψάχνεις ακούγοντας ή διαβάζοντας δημοσιογράφους που πρόσκεινται μόνο στη μία πλευρά. Όπως λέει και ένα παραδοσιακό τραγούδι της Ζάμπιας, το θέμα είναι να φας και όχι ποιος θα προσφέρει το δείπνο.